B) калий, кальций, мыс;

C) СО₂, Н₂О, несепнәр, несеп қышқылы;

D) NO, SO₄, кальций, калий;

E) NO, SO₄, кальций, несеп қышқылы;

20. Ақуыздардың алмасуын реттеуде аса маңызды рольді қандай заттар атқарады?

A) көмірсутектер, биокатализаторлар мен амин қышқылдары;

B) қалқанша бездің және бүйрек үсті бездерінің гормондары;

C) адреналин және көмірсутектер;

D) көмірсутектер мен майлар;

E) биокатализаторлар мен амин қышқылдары.

21. Қандай заттарда энергияның аса көп қоры болады?

A) көмірсутектерде;

B) ақуыздарда;

C) майларда;

D) дәрумендерде;

E) минералдарда.

22. Қазақстанда Биотехнологиялық Ұлттық Орталығы қашан құрылды?

А) 1993 ж.

B) 1990 ж.

C) 2001 ж.

D) 2005 ж.

E) 2009 ж.

23. Жасуша ішіндегі суды қалай атайды?

A) антропогенді;

B) экзогенді;

C) табиғи;

D) эндогенді;

E) құрама.

24. Организмге өсімдік және жануарлар текті тағамдармен түсетін, химиялық табиғаты әртүрлі биологиялық, органикалық қосылыстардың топтарын не деп атайды?

A) минералдар;

B) дәрумендер;

C) ақуыздар;

D) майлар;

E) микроэлементтер.

25. Қандай жасушалар құрамында ауксин мен цитокинин гормондары жоқ қоректік орталарында өсе алады?

А) денелік жасушалары;

В) эмбриональдық жасушалар;

С) қартайған жасушалар;

Д) діңгек жасушалары;

Е) ісік жасушалары мен маманданған ұлпалар.

26. Қандайда бір дәрумен немесе оның құрамдасы жетіспеген жағдайда ағзада қандай үдеріс пайда болады?

A) аллергия;

B) гиповитаминоз;

C) авитаминоз;

D) гомеостаз;

E) метабализм.

27. Дәрумендерді қандай екі топқа бөледі?

A) суда еритіндер және майда еритіндер

B) суда және қышқылда еритіндер

C) тұзда және суда еритіндер

D) ферменттерде және секрецияда еритіндер

E) гормондар мен суда еритіндер

28. Ақуыз құрылымы жөнінде мәлімет сақталған ДНҚ бөлігі қалай аталады?

A) антидене;

B) триплет;

C) геном;

D) ядро;

E) хромосом.

29. Арнайы әсер ету арқылы, яғни радиоактивтік сәулемен, химиялық заттар немесе температурамен әсер етудің нәтижесінде пайда болатын өзгерістерді қалай атайды?

A) гетеротиптік;

B) секірмелі;

C) летальды;

D) гомотиптік;

E) индукциялық.

30. Өсімдіктерден алынатын антибиотиктер қалай аталады?

А) моноцидтер;

В) фитонцидтер;

С) стрептококкалар;

Д) пеницилиндер;

Е) бицилиндер.

31. Организмнің генотипінің өзгеруіне байланысты болатын, яғни тұқым қуалайтын өзгергіштікті не деп атайды?

A) мутация;

B) метаболизм;

C) ажырау;

D) сукцессия;

E) гомеостаз.

32. Өзгергіштіктің қандай екі түрі бар?

A) гетеротиптік және монотиптік;

B) гомотиптік және фенотиптік;

C) гетеротиптік және гомотиптік;

D) генотиптік және фенотиптік;

E) генотиптік және монотиптік.

33. “Мутация” деген терминді ең алғаш кім және қашан енгізді?

A) А.И. Мончадский, 1970 ж.

B) В.И. Вернадский, 1920 ж.

C) Э. Геккель, 1935 ж.

D) В. Докучаев, 1956 ж.

E) Г. Де-Фриз, 1901 ж.

34. Мутациялардың қандай екі түрі бар?

A) гомотиптік және фенотиптік;

B) гомотиптік және гетеротиптік;

C) секірмелі және индукциялық;

D) секірмелі және гомотиптік;

E) индукциялық және гетеротиптік.

35. Сомалық мутацияны зерттеудің адам мен жануарлардағы қандай аурулардың себептерін білу үшін зор маңызы бар?

A) жүрек аурулары;

B) қатерлі ісік аурулары;

C) ми аурулары;

D) бауыр аурулары;

E) биологиялық аурулары.

36. Бір пуриннің екіншісімен немесе бір пиримидиннің басқа біреуімен ауыстыруын не деп атайды?

A) трансверия;

B) транзиция;

C) транслокация;

D) регенерация;

E) трансплантация.

37. Өлімге душар ететін мутацияларды қалай атайды?

A) гетеротипті;

B) гомотипті;

C) летальды;

D) фенотипті;

E) жағымды.

38. Егер мутация табиғи факторлардың әсерінен пайда болса, оны қалай атайды?

A) секірмелі;

B) индукциялық;

C) летальды;

D) гомотиптік;

E) гетеротиптік.

39. Өсімдік жасушалары қоректік ортаның бастапқы рН көрсеткіші қандай шамада болғанда жақсы өседі?

А) 4 пен 5 арасында;

В) 5 пен 6 арасында;

С) 2 мен 3 арасында;

Д) 6 мен 7 арасында;

Е) 7 мен 8 арасында.

40. Дене жасушаларында болатын мутацияларды қалай атайды?

A) монотиптік;

B) генеративтік;

C) гетеротиптік;

D) гомотиптік;

E) сомалық.

41. Эволюция мен селекция үшін тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі маңызды рольді қандай үдеріс атқарады?

A) сукцессия;

B) гомеостаз;

C) полиплоидия;

D) этрификация;

E) метаболизм.

42. Хромосом санының гаплоидты жиынтыққа еселенбей өзгеруінің нәтижесінде не пайда болады?

A) сукцессия;

B) полиплоидия;

C) гомеостаз;

D) анеуплоидия;

E) гибридтер.

43. Пуринді пиримидинге немесе керісінше алмастыруды не деп атайды?

A) трансверсия;

B) транзиция;

C) транслокация;

D) регенрация;

E) трансформация.

44. Хромосомалық өзгерістерді қалай атайды?

A) мутация;

B) транслокация;

C) трансдукция;

D) транскрипция;

E) аберрация.

45. Хромосоманың бір бөлігінің үзіліп түсіп қалуын не деп атайды?

A) дупликция;

B) дефишенсия;

C) делеция;

D) транзиция;

E) трансверция.

46. Хромосоманың бір бөлігінің басқа бір оған гомологты емес хромосомамен ауысып кетуін не деп атайды?

A) дефишенсия;

B) делеция;

C) транзиция;

D) транслокация;

E) дупликация.

47. Цитологиялық тұрғыдан алғанда аберрацияның қандай екі түрі бар?

A) хромосомалық және хромотидтік;

B) гомотиптік және гетеротиптік;

C) хромосомалық және гомотиптік;

D) гетеротиптік және хромотидтік;

E) гетеротиптік және хромосомалық.

48. Хромосомалардың құрылымының өзгеруін зерттеу үшін мейоздық қандай фазасы қолайлы болып есептеледі?

A) интерфаза;

B) профаза;

C) метофаза;

D) делеция;

E) дупликация.

49. Хромосомалар саны гаплоидты жиынтыққа еселеніп көбейетін организмдерді қалай атайды?

A) анеуплоидты;

B) полиплоидты;

C) ұқсас;

D) бөтен;

E) трансгенді.

50. Хромосомалар саны еселенбей көбейетін организмдерді қалай атайды?

A) трансгенді;

B) полиплоидты;

C) ұқсас;

D) бөтен;

E) анеуплоидты.

51. Полиплоидияның қандай екі түрі бар?

A) жанама, құрама;

B) бөтен және кері;

C) автоплоидия және анеуплоидия;

D) жанама және анеоплоидия;

E) автоплоидия және гомоплоидия.

52. Жасушалардың қандай ұлпаларында полиплоидия жиі кездеседі?

A) сомалық;

B) генетикалық;

C) геномдық;

D) ішкі;

E) сыртқы.

53. Белгілі бір факторлармен арнайы әсер ету нәтижесінде пайда болатын тұқым қуалайтын өзгергіштікті қалай атайды?

A) құрама;

B) табиғи;

C) жасанды;

D) жалпы;

E) жанама.

54. Радиоактивті сәулелер, температура, ультракүлгін және лазер сәулелері, сол сияқты кейбір химиялық қосылыстарды не деп атайды?

A) табиғи фактор;

B) мутагендік фактор;

C) секірмелі фактор;

D) зат алмасу факторлары;

E) гомостаз.

55. Радиацияның әсерінен ең алдымен қандай құрылымдар өзгереді?

A) гаметалық

B) цитоплазмалық;

C) хромотидалық;

D) хромомералық;

E) ядролық.

56. Жасанды қоректік ортаны қоюландыру үшін қандай зат қолданылады?

А) ақуыздар;

В) цемент;

С) агар-агар;

Д) гормондар;

Е) майлар.

57. Радиацияның әсерінен дене жасушаларында болатын қатерлі ісіктерді қалай атайды?

A) гепатит;

B) қатерлі ісік;

C) метастаз;

D) гомеостаз;

E) сукцессия.

58. Өсімдіктер мен жануарлардың денелік жасушаларында болатын мутацияларды қандай арнайы әдістермен зерттеуге болады?

A) модификациялық;

B) хирургиялық;

C) цитогенетикалық;

D) биологиялық;

E) химиялық.

59. Қандай мутациялар көбінесе гендік мутацияларды тудырады?

A) химиялық;

B) физикалық;

C) биологиялық;

D) экологиялық;

E) жалпы.

60. Геномында бөтен ген бар жануарларды қалай атайды?

A) индукциялық;

B) гаплоидты;

C) диплоидты;

D) анеуплоидты;

E) трансгенді.

61. Генді бір биологиялық жүйеден басқа жүйеге жаңа белгілері бар организмнің жаңа формасын алу үшін жасанды жолмен тасымалдауын қалай атайды?

A) метаболизм;

B) трансгеноз;

C) инверсия;

D) трансдукция;

E) гомеостаз.

62. Қандай әдіс арқылы генді эукариоттық жыныс жасушасына еңгізеді?

A) инверсия әдісі;

B) трансдукция әдісі;

C) трансгеноз әдісі;

D) транслокация әдісі;

E) делеция әдісі.

63. Трансгенді жануарларды алу үшін рекомбинантты гендерді қандай қондырғының көмегімен ұрықталған ооцидтердің пронуклеусіне еңгізеді?

A) метаболизм;

B) гомеостаз;

C) күрекше;

D) зат алмасу;

E) микротүтікше.

64. Микроинъекциялық үдерісі зиготаларға қандай әсерін тигізеді?

A) жағымды;

B) зақымды;

C) әсерін тигізбейді;

D) бір келкі;

E) ешқандай.

65. Альтернативті екі геннің бір формасын не деп атайды?

A) фенотип;

B) бактериофаг;

C) аллель.

D) генотип;

E) антидене.

66. Бактерияда тіршілік ететін вирусты қалай атайды?

A) бактериофаг;

B) аллель;

C) фенотип;

D) генотип;

E) антиген.

67. Өзгерісі мутацияға әкелетін ДНҚ молекуласының ең кішігірім бөлігін қалай атайды?

A) аллель;

B) мутон;

C) фенотип;

D) геном;

E) ген.

68. Нуклеин қышқылы молекуласындағы бір пуринді негізінің басқа пурин негізге алмасуын не деп атайды?

A) трансгеноз;

B) трансверсия;

C) транзиция;

D) делеция;

E) дупликация.

69. Пурин-пиримидин бағытының өзгеруіне әкелетін күрделі алмасуды қалай атайды?

A) транзиция;

B) трансверсия;

C) трансдукция;

D) трансгеноз;

E) делеция.

70. Вирустарды, бактерияларды, саңырауқұлақтарды, токсиндер және қатерлі ісіктер қоздыратын ауруларды тану және емдеу үшін қандай заттар қолданылады?

A) ақуыздар мен майлар;

B) гормондар;

C) биокатализаторлар;

D) микроэлементтер;

E) моноклонды антиденелер.

71. Қандай заттарды әртүрлі ауруларды диагностикалау үшін қолданады?

A) сарысулар;

B) моноклонды антиденелер;

C) биокатализаторлар;

D) микроэлементтер;

E) ақуыздар мен майлар.

72. Эмбриондарды трансплантациялау туралы хабар қай жылы белгілі болды?

A) 1950 ж.

B) 1920 ж.

C) 1890 ж.

D) 1935 ж.

E) 1940 ж.

73. Организмнің жатырдағы дамуының ерте кезеңіне әсер ету арқылы эмбриондарды генетикалық құрастыруын қандай ғылым зерттейді?

A) экология;

B) биология;

C) селекция;

D) эмбриоинженерия;

E) цитология.

74 Құнды геотипті аналықтың эмбриондарын басқа аналықтың жатырына тасымалдуын қалай атайды?

A) трансплантация;

B) трансгеноз;

C) делеция;

D) дупликация;

E) инверсия.

75. Алғаш рет эмбриондарды трансплантациялау қандай жануарларда өткізілді?

A) үй қояндарда;

B) тышқандарда;

C) қойларда;

D) сиырда;

E) қасқырларда.

76. Бағалы бір сиырдан теория бойынша қаншадан астам бұзау алуға болады?

A) 700-ден астам;

B) 100-ден астам;

C) 50-ден астам;

D) 1000-нан астам;

E) 500-ден астам.

77. Агар-агардың негізгі құрамына қандай заттар кіреді?

А) ақуыздар мен гормондар;

В) теңіз балдыры және полисахаридтер;

С) фитогормондар мен майлар;

Д) дәрумендер мен ақуыздар;

Е) шөптер мен жемдер.

78. Информациялық РНҚ-ның ДНҚ тізбегінде түзілу үдерісі қалай аталады?

A) трансгеноз;

B) транскрипция;

C) делеция;

D) дупликация;

E) метаболизм.

79. Жасушаның интерфазасында ақуыз синтезі қандай екі кезеңдерден өтеді?

A) делеция мен инверсия;

B) делеция және дупликация;

C) транскрипция және трансляция;

D) дупликация мен инверсия;

E) транскрсипция мен делеция.

80. Қай жылы рибосомалар арасында аралық заттың ролі туралы теориялық болжам айтылды?

A) 1961 ж.

B) 1918 ж.

C) 1948 ж.

D) 1908 ж.

E) 1899 ж.

81. 1961 жылы ғалымдардың қайсысы рибосомалар арасында аралық заттың ролін РНК-ның ерекше түрі атқаруы туралы теориялық болжам айтты?

A) Жакоб және Моно;

B) Докучаев және В.И. Вернадский;

C) Ч. Дарвин және В.И. Вернадский;

D) Э. Геккель және В.И. Вернадский;

E) Э. Геккель және Ч. Дарвин.

82. ДНҚ транскрипциясы қандай үш сатыдан тұрады?

A) инициация, делеция және дупликция;

B) делеция, дупликация және терминация;

C) инициация, элонгация және терминация;

D) элонгация, делеция және дупликция;

E) терминация, делеция және дупликация.

83. Инициация үдерісі үшін алдымен РНҚ-полимераза ДНҚ-ның қандай бөлігін тануы керек?

A) геномын;

B) промоторын;

C) хромотидасын;

D) хромомерін;

E) аллелін.

84 Ақуыздың қышқылдарына сәйкес келетін кодондардан құралған бөлікті қалай атайды?

A) лидер;

B) коделеуші;

C) жалпы;

D) қысқа;

E) ұзын.

85. Промотордың инициация үлескісі (учаскесі) шамамен қанша жұп негізден құралған?

A) 15;

B) 60;

C) 5;

D) 40;

E) 25.

86. Барлық иРНҚ-ның құрамында қандай бөлікті ажыратуға болады?

A) лидер және қысқа;

B) қысқа және қосымша;

C) қысқа және жалпы;

D) жалпы және лидер;

E) коделеуші және лидер.

87. Алғаш рет медицинада қолданылған ген инженериясы арқылы өндірілген затты атаңыз?

A) фермент;

B) дәрумен;

C) инсулин;

D) минерал;

E) микроэлемент.

88. Полипептидтік тізбектегі амин қышқылдары қатарына аударылу механизмін не деп атайды?

A) трансляция;

B) делеция;

C) дупликация;

D) инверсия;

E) трансгеноз.

89. Инициацияның бас кезінде рибосома қандай екі суббөліктерден тұрады?

A) қысқа және жеке;

B) жалпы және қысқа;

C) жеке және жалпы;

D) жеке және өте үлкен;

E) үлкен және кіші.

90. Өсіп жатқан полипептидтік тізбек құрамына амин қышқылдарының тізбектеліп қосылуын қалай атайды?

A) делеция;

B) элонгация;

C) дупликация;

D) трансгенез;

E) инверсия.

91. Элонгацияның бірінші кезеңі неден тұрады?

A) пептидтік байланыстың түзілуінен;

B) кодонды танудан;

C) транслокациядан;

D) зат алмасудан;

E) биокатализациядан.

92. Элонгацияның екінші кезеңі неден тұрады?

A) транслокациядан;

B) кадонды танудан;

C) пептидтік байланыстың түзілуінен;

D) зат алмасудан;

E) биокатализациядан.

93. Элонгацияның үшінші кезеңі неден тұрады?

A) биокатализациядан;

B) кодонды танудан;