6. Ферментерлердегі ауаның микроорганизмдерден тазартылуын қадағалау

Биореакторларды стерилизациялау үшін жоғары қысымды ыстық бу қолданылады. Мұнда биореакторлар ішінде ыстық бу бармай қалатын жерлер болмауы қажет. Стерилизацияға қондырғы құрамындағы барлық клапандар, датчиктер, кіру және шығу тесіктері ілігуі керек. Асептикалық жағдайда жұмыс істеуі қажет биотехнологиялық қондырғының стерильдігі, оның герметикалық қамтамасыз етілуіне тікелей байланысты.

Сұйықтықтың стерильді берілуі, ыстық бу берілетін штуцер арқылы жүзеге асырылады. Биореактордың іске қосылуы культуралды сұйықтығының бөгде микрофлоралармен ластануын және биосинтез өнімінің қоршаған ортаға түсіп кетпеуін қамтамасыз етуі қажет. Мұндағы жасушалық культураның бөгде микроорганизмдермен бұзылуын (контомация) тудыруы мүмкін агенттер қатарында бактериялар, ашытқылар, зең саңырауқұлақтары, қарапайымдылар, микоплазмалар мен вирустар болуы мүмкін. Контомацияның көзі – ауа, шаң, қоректік орта, жұмыста қолданылатын ертінділер, құрал-жабдықтар, жұмыс істейтін адамдар болып табылады.

Ауа құрамын әртүрлі микроорганизмдер мен аэрозольды бөлшектерден бастапқы тазарту (көлемі 5 мкм үлкендеу заттардан), компрессордың алдындағы сору желісінде орналасқан тазартқыш фильтрлері арқылы (аралас құрамдағы терең тазарту фильтрлері – қағаз, картон, маталық материалдар) және майда заттардан (03 мкм дейінгі заттарды аластайтын фабрика өнімінің матасы) филтрлері арқылы жүзеге асырылады.

Металлокерамикалық фильтрлер калибрленген металл ұнтақтарын (мыс, мырыш, таттанбайтын болат, құрыш) арнайы пісіру, тығыздау, тегістеулерден өткізгеннен кейін, олардың тесіктерінің аумағы 2-ден 100 мкм аралықтарында қалыптасады. Металлокерамикалық фильтрлері 150°С температурада 50 мин уақыт бойына стерильденеді. Бұлар күшті қышқылдардың, сілтінің, тотықтырғыштардың, спирттердің әсеріне төзімді келеді және -250°С-тан +200°С дейінгі аралықтардағы температураларда қолдануға жарайды.

Металлокерамикалық фильтрлеуші элементтердің басты артықшылықтары – олардың оңай қалпына келуі мен қолданылу мерзімінің ұзақтығы (5-10 жыл). Маталық, қағаз және фторопластілі фильтрлермен салыстырғанда, түйіршікті металлокерамикалық фильтрлер құрылымын өзгертпейді, химиялық инертті, стерилдеудің барлық түрлеріне көнімді, механикалық әсерлерге жоғары төзімді және дайындалуы қарапайым болып келеді.

Патрондық және касетті типтеріндегі мембраналық филтрлер өздерінің қысқа мерзімді пайдалану аралықтарына (1 жыл) қарамастан, өте жоғары тиімділік, тез алыну және қолданылу сенімділігімен ерекшеленеді. Сонымен бірге, осындай фильтрде қолданылатын кейбір материалдардың теріс зарядталуы, тірі жасушаларды, бактерияларды, вирустар, эритроциттер, лимфоциттер мен тромбоциттерді тұтып қалу қабілетіне ие болатындықтары анықталған. Яғни, көлемі фильтр тесігінен кіші болып келетін заттар да, егерде олардың дзета-потенциалдары (электр потенциалы) фильтр тесіктері зарядтарымен қайшы келетін болса, өтпей қалады екен. Сондықтан фильтрлейтін зат пен суспензиялардың дзета-потенциалдарын да атқарылатын жұмыстарда арнайы есепке алады.

Зертхана немесе өндірісте қолданылатын биореакторлардан шыққан ауа құрамының тазалығы (микроорганизмдерден) тексеріліп тұрылады.