6. Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.

6.1 Жүргізілген талдау нәтижесінде сіз өзініз сіздің білімініз шектеулі екенін сезгенінді көрсетіңіз.

6.2 Науқасқа оңтайлы көмекті көрсету үшін дер кезінде басқа медициналық қызметкерлерге көмек алуына бару.

6.3 Науқасқа және отбасына арналған көмек көрсеткеннен кейін келешекте лайықты бақылауды қамтамасыздандыру.

6.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар. Ақпаратты блок (100 минут) CanMEDS критерийлер бойынша науқастарға қызмет көрсетуінде медициналық қызметкерлердің құзырлылықтар бойынша мәлімдеме жасау.

7 Сабақ

Мультитәртіпті командада ЕҚӘХ медициналық-әлеуметтік ілеспесі

7.1 Басқа қажетті қызметтерге бағыттау. Ақпаратты блок (100 минут)

АИВ-ке тест нәтижесін мәлімдеген кезде АИВ-инфекцияда алдын алу қызметтер, ем (және АРЕ), күтім және қолдау туралы айта кету керек. Әсіресе мемлекеттік мекемелермен АИВ-инфицирленген адамдарға ұсынылатын басқа созылмалы аурулар, сексуалды мен репродуктивті денсаулығымен байланысты мәселелер, алдын алу, ем, күтім мен қолдау бойынша қызметтер туралы бағдарламалар ең маңызды болып табылады. АИВ-инфекцияда көмек қызметің қайта бағдарлауына қатынастағы адамдар, орын, уақыт және қажетті қызметтерді алу қабілеттер туралы минималды ақпарат кіру керек.

АИВ-пен өмір сүретін адамдарға, олардын отбасыларға және достарға күрделі, фрагменттілік және таныс емес медициналық, әлеуметтік пен психологиялық қызметтерді ұсынатын жүйемен тікелей жұмыс істеу керек болады. Күдікті топтардын өкілдердің мен АИВ-пен өмір сүретін адамдардын қажеттіліктері медициналық-әлеуметтік себептердің кешенді сипатымен, денсаулық жағдайында мен эмоционалды көңілде пайда болған өзгерістердің мүмкіндігімен анықталады, олар көмек көрсету үдерісіне жиі ұйлестірулерді енгізуге қажет етеді.

Әлеуметтік ілеспе ол үдеріс, оның нәтижесінде клиент медициналық қызметтерге мен психоәлеуметтік көмек қызметтерге дер кезінде алатын қол жетілімдігі. Әлеуметтік ілеспенің негізгі функцияларға ақпарат беру мен жолдама; клиенттің қажеттілігін бағалауы және қолдау алу жоспарында оның мүмкіндіктері, тағы АИВ-инфекцияның алдын алуымен, емімен (коинфекцияларды және қосымша аурулар), әлеуметтік, психологиялық немесе заң қызметтермен байланысты клиенттің мүдделерін қорғауы/сақтауы кіреді. Әлеуметтік ілеспеге қызмет алуына кешенді жеке жоспар; құрылған жоспар жүзеге асыруында қатысып жүрген қызметтердің үйлестіруі; іс-әрекет жоспарына кезеңді қайта бағалауы мен өзгертулердің енгізуі кіреді.

Тест адында кеңес жүргізген кезде АИВ-оң нәтижемен адамдарға эмоционалды сасқалақтауды жеңу үшін психологиялық қолдау көрсетіледі, оларда эмоционалды сасқалақтау тест нәтижесін айтқанда және емге жолдама берілген кезде пайда болу мүмкін, мысалы опиоидті алмасу ем. АИВ-пен өмір сүретін адамдар үшін психикалық бұзылыстардын алдын алуы мен емі және психологиялық мен әлеуметтік қолдау қажеттілігі емінің негізгі құрамдас бөліктері болып табылады.

АИВ-инфекция өз бетімен психикалық бұзылуына және түсініс бұзылуына келтіру мүмкін. Нәрестелерде мен балаларда ол неврология дамуының бұзылуына және дамуынан қалуына келтіру мүмкін. Дер кезінде басталған АРЕ АИВ-пен байланысты энцефалопатияны тиімді жояды, бірақ оларда психикалық бұзылыстар байқалу мүмкін (торығу, қорқыныш және психобелсенді заттектерді қабылдау). Созылмалы ауру түрінде психикалық денсаулықты ұзақ қолдауы бірнеше шараларды, белгілі психикалық бұзылыстарды емдеу үшін психологиялық қолдауымен, психотерапиялық араласуымен қоса қажет етеді.

АИВ-пен өмір сүретін барлық адамдарға толық психоәлеуметтік кеңесті (мысалы, жеке және топтағы кеңес, өзара қолдау топтар) өтуіне мүмкіндік берілу керек. АИВ-пен өмір сүретін адамдарға торығу, спирт ішімдіктерін қабылдауы және басқа есірткелер тәуелдігі сияқты психикалық бұзылыстармен психоәлеуметті және психотерапиялық қызметтер мен ем ұсынылу қажет. Делирий, деменция, өз-өзіне қол салу, торығулар, психоздар, қорқынышты бұзылыстар ерекше интервенцияларда мұқтаж етеді және оларды психотроптық дәрілермен емдеуге қажет.

Реферальды (бағытталған) жүйе қызметтердің үйлестіру үдерісің білдіреді келесі шаралар үшін:

• Қажетті қызметтерге қол жетілімдігін тездетуіне;

• Құпиялықты сақтауына;

• Ұйымдар арасында өтуін, жүйедегі байланыстарды бақылауына;

• Нәтижелерді бағыттау мен құжаттау;

• кері байланыс;

• қызмет ұсыну және клиенттің қажеттілігін қанағаттандыру туралы сұраған бастапқы мекемеге ақпаратты мәлімдеу үшін.

Контексте АИВ бағыты – ол үдеріс, оның ішіне АИВ-инфицирленген клиенттерге жедел кешенді көмек ұсынылады және басқа мекемелерге сияқты бағытқа қызметтерге қол жетілімдегін жеңілдіту үшін қосымша қызметтер кіреді. Бағытқа қызмет жабдықтаушылардын арасында қатынастарды жеңілдету үшін дұрыс іс-әрекеттер және клиенттерде қызметтермен қамтамасыздандыруын анықтау үшін кері байланысты құруы кіреді.

Бағалау кезеңде қол жетілімді, мүмкінді қызметтердің жоспары жасалады. Ем-алдын алу мекемеде ЕКТ қызмет алатын клиенттер денсаулықпен байланысты қызметтерді сол мекемеде де ала алады. Сол мекемеде кеңесшілер тест оң нәтижемен адамдарға бағыт жүйенің дамуына қамтамасыз ету керек, мысалы, медициналық қызметтер, АРВ емге қол жетілімдігі, жүкті әйелдер үшін инфекция таралу қауіпің төмендету үшін аналық қызметтер, ОИ және ЖЖБИ басқару, туберкулезді емдеу, мүшеқаптарды тарату. Сонымен қатар әлеуметтік және қоғамдық қызметтерге бағыты да өте маңызды.

Мультитәртіпті команда (МТК) ЕҚӘХ өкілдеріне медицина-әлеуметтік көмек көрсетуінің негізігі, жүйе ұйымдастыруының элементі болып табылады. МТК ваучер жүйе көмегімен лайықты медициналық және әлеуметтік қызметтермен клиенттердің әрекеттесуін қамтамасыздандырады, өйткені бір қызметтен басқа қызметке клиент барған кезде «жоғалмау» үшін әртүрлі медициналық қызметтердің арасында клиенттерді қайта аударады. Медициналық және әлеуметтік мәселелерді шешуінде белсенді қатысуы науқастардын ем тәртібін қатаң сақтауына қамтамасыз етеді, ол өз ретімен вирус жүктемесін төмендетеді, иммундық статусын жоғарлатады, оппортунистік инфекциялармен ауруын төмендетеді.

МТК құрамы клиенттің қажеттілігінен байланысты. ИЕҚ медициналық-әлеуметтік көмек көрсету үшін команданың құрамында дәрігер-нарколог, мейірбике, әлеуметтік қызметкер болу мүмкін. АӨА көмек көрсетуінде команданың құрамына дәрігер-инфекционист, мейірбике, әлеуметтік қызметкер, «тең теңге» кеңесші.

7.2 МТК шектелуінде шаралардын тізімі. Пікір-сайыс пег талқылау (100 минут)

МТК мақсатты қызмет көрсету пакеті		Көрсеткіштер
Ақпаратты-білімді мәліметтер	Тұлға аралық коммуникация арқылы АӨА ақпаратты-білімді мәліметтер ұсынылады.	Алынған ақпаратты-білімді мәліметтердін саны (АБМ). Өол жетілімді АБМ саны. АБМ түсінікті тілі. АБМ негізгі мәлімдемелерді білу.
Тұлға аралық коммуникациялар	Білімді жеке сессиялар, топтарда пікір-сайыстар, «тепе-теңдік тепе-теңдікке» қағида бойынша білімді тренингтер, АӨА арасында қимылды интервью жүргізуі, ақпаратты кампанияларды ұйымдастыру және басқа ақпараттық-образовательных меропрбілімді шаралар. Осы қызметтер оқылған аутрич-қызметкерлермен, волонтерлармен және МТК мамандармен ұсынылады.	МТК шектелуінде мини-сессиялардын/тренингтердін жүргізілген саны, АӨА келген саны, мини-сессиялардын/ тренингтердін тақырыптардын саны. Білім деңгейі, мини-сессияда/тренингте берілген ваучерлердін саны.
Мүшеқаптарды тарату	АИВ-инфекцияның екіншілік таралуының алдын алу үшін АӨА арасында мүшеқаптарды тарату. Қауіпсіз сексуалды тәртіптің негізгі факторы ретінде дұрыс және әрқашан сапалы мүшеқаптарды қолдану туралы мүшеқаптарды тарату бойынша ақпарат беру.	Алынған мүшеқаптардын саны (сынаусыз, өйткені Глобальды қор жоба шектелуінде мүшеқаптар таралады).
Қайта бағдарландырылған жүйе	АӨА арасында қызметтерге сұранысты құру және оларды қайда алуға болатындығын ақпарат беру. Осы қызметтердің ішіне ТБ нақтамасы, ЖЖБИ зерттелуі мен ем жүргізуі, есіртке тәуелділігін емі, ТБ зерттеуі мен емі, АРВЕ, заң кеңестері және отбасыны жоспарлау мен репродуктивті денсаулықтын мәселелері бойынша кеңестер және т.б. кіреді.	Ваучер бойынша қайта бағытталған және қызметтерді (барлық медициналық және әлеуметтік қызметтер бойынша) алған клиенттердің үлесі. Мемлекеттік жүйенің бағдарлама бойынша қайта бағытталғандар қызметтерді алғанына үлесі (барлық медициналық және әлеуметтік қызметтер бойынша). ТБ нақтама мен ем және басқа медициналық пен әлеуметтік қызметтер бойынша достық медициналық қызметтерге МТК-дағы емес клиенттермен салыстырғанда МТК клиенттердің қаралуы.
АРВЕ мен туберкулезге ұстамдылығы	АРВЕ және ТБ бойынша ем алып жүрген АӨА олардын ем ұстамдылығын жасау бойынша қолдау алады. Жоба шектеуінде қоғамдастықтын басшыларды туберкулезді ем қолдауына оқыту, олар өз ретімен ТБ қарсы ем алып жүретін отбасыдағы мүшелерін/науқастын достарын оқытып алады.
Әлеуметтік ілеспе	Әлеуметтік қызметкерлер қауіпті бағалау бойынша, қауіпсіз тәртіптің дағдыларды алу үшін кедергілерді анықтау бойынша шараларды жүргізеді және АӨА дұрыс тәжірибені мен тәртіпті жақсартуға және достық медициналық қызметтерге келуін жоғарлату үшін көмектесуіне іс-әрекеттердін жоспарын (қызметтік жоспар) құру.	Әлеуметтік қолдау бойынша қызметтердін саны (қызметтік жоспар бойынша). Алынған қызметтердін саны.
Өзара стигматизацияны төмендетуі	Өз АИВ-оң нәтижемен статусы және өзара стигматизацияны жену бойынша АӨА МТК шектеуінде көмек пен кеңес алады.
Өз-өзіне көмек жасап жүрген топтар	АӨА өзара көмек көрсету топтар ұйымдастырылады.	АӨА келген саны, өзара көмек көрсетіп жүрген топтардын саны, өзара көмек көрсетіп жүрген топтардын сапасы, өзара көмек көрсетіп жүрген топтардын тақырыбы.

7.3 ИЕҚ-ға кеңес беру бойынша рөльдік ойын (50 минут)

Мақсат: белсенді ИЕҚ-ға кеңес беруінде кеңесшінің дағдыларын қолдануы, дәлелденген кеңес беру әдістерімен жұмыс істеу. 3.2 және 3.5 мәліметті қолдауымен ИЕҚ кеңес беру бойынша рөльдік ойынды жүргізу.

7.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар. Ақпаратты блок (100 минут)

ЕҚӘХ (ИЕҚ, ЕСЕ, СЖ, тұтқындар және жас топтар) бөлек топтарға медициналы-әлеуметтік көмекті көрсетуінде мультитәртіпті команданың (МТК) ішінде ОМҚ рөлін анықтау бойынша кіші топтарда интербелсенді жаттығуды жүргізіп, презентацияны жасап, топтарда талқылау.

Тапсырма: бір топ студенттерге белгілі бір уақытқа ИЕҚ рөлдерін және команданың әр мүшесіне міндеттерін бөліп ОМҚ жұмыс жоспарын құру ұсынылады.

Екінші топ студенттерге ИЕҚ арасында «Зиянды төмендету» бағдарламаны құру ұсынылады. Орталық Азияда және ҚР істейтін тәжірибелерді сипаттау. Ескертулердін мәліметін қолданыныз.

Бақылау сұрақтары (10 минут)

1. Сезімтал сұрақтарға анықтама беру.

2. АБАА және АИВ-тан қорғау әдіс ретінде мүшеқап туралы айту.

3. Секс және сексуалдық мәселелерді талқылауында кеңесші қандай әдімтерді қолдану мүмкін?

4. ИЕҚ-ға кеңес беру ерекшеліктер туралы айту және есірткелерді қабылдайтын тәжірибесін талқылау.

5. ИЕҚ-дан қандай эпидемиологиялық мәселелерді анықтайды?

6. Мультәртіпті команданың мақсаттары мен міндеттері?

7. МТК құрамын атау, команданың әр мүшенің атқаратын рөлі қандай?

8. МТК-да мейірбикенің атқаратын рөлі қандай?

9. ЕҚӘХ клиенттерді әлеуметтік ілеспенің Бағдарламасы дегеніміз не?

10. ИЕҚ арасында «Зиянды төмендету» бағдарлама дегеніміз не?