- •Мазмұны
- •Қысқартулардың тізімі
- •1 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын қорғау
- •1 Бөлім. Денсаулықтың анықтамасы және мейірбике процессіндегі ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын сақтау
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •2.6 Денсаулықтың негізгі деңгейлер, қалыптар мен белгілер.
- •3 Сабақ
- •Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар.
- •4 Сабақ
- •2 Сүрет. Қауіптің төмендеуі, психологиялық орнылықтылықтың ұйымдастыру
- •5 Сабақ
- •3 Сүрет. Мейірбике үдерістің бес сатысы
- •6 Сабақ
- •2 Бөлім. Денсаулық қорғау саласында адамның құқықтары. Денсаулық сақтау саласында халықаралық заң шығаратын актілер. Заң шығарудың қалыптары және олардың түсініктемесі
- •7 Сабақ
- •1. Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт (асқхп).
- •2. Әйелдерге қатысты құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (әқжк).
- •3. Нәсілдің құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (нқжк).
- •4. Азапты, қатыгездікті, рақымсызды немесе намысын кемсітуін және басқа қатынастардың мен жазалардың түрлерін қолдануға қарсы Конвенция (ақк)
- •4. Науқасқа бағытталған медициналық қызмет туралы Декларация, 2007 ж.
- •6. XXI ғасырда денсаулық қорғау қағидалар туралы Джакарттық, 1997 ж.
- •9(1) Тармақ асқхп
- •14 Тармақ мқк
- •6 Тармақ денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •5 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Сабақ
- •Қазақстан Республикасының конституциясы
- •29 Тармақ
- •«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі» Қазақстан Республикасының Кодексі
- •3. «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарғаарналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасы туралы» жарлық
- •8.3 Алдын-алу шараларына құқықкелесі заң шығару құжаттарда жазылған:
- •29 Бап қр Конституцияның денсаулық сақтауына құқығын тіркейді:
- •8.4 Қолжетілімдігіне құқық төмен берілген қр заң шығару құжаттарда жазылған:
- •8.5 Ақпаратқа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •8.6 Өзгешілікке және құпиялыққа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •9 Сабақ
- •1 Модульдің оқытушыға араналған белгілер
- •1 Модульге анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •2 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істегенде қолданылатын коммуникациялар
- •1 Сабақ
- •1 Сүрет. Коммуникацияның сипаттамасы, түрлері, қабілеттері
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •3.1 Қауіпті бағалау жүйенің әлеуметтік көрінісі (қбжәк). Ақпаратты блок (25 минут)
- •2 Оқытушыға араналған белгілер
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •2.7 Оқиғалық есеп
- •2.8 Талқылауға араналған сұрақ (3 сұрақ)
- •3.6 Талқыдауға арналған сұрақ
- •2 Модульге аррналған анықтамалық әдебиет
- •2 Модульге ескерту
- •3.3 Стигма мен дискриминация жөнінде әлеуметтік өзгерістеріне коммуникациялардын өзгеру туралы халықаралық тәжірибе
- •3.4 Туберкулез мәселесі бойынша насихат, коммуникация мен әлеуметтік мобилизация: «Туберкулезді тоқтатайық» кампаниядан алынған тәжірибе
- •3.7 «Атақтылар» жаттығу (20 минут)
- •3 Модуль психобелсенді заттектерден тәуелділігі. Клиника және ем
- •1 Сабақ
- •1.6 Оқиғалық есептер (50 минут)
- •2 Сабақ
- •1 Сүрет. Нейротрансмиттердің әсері
- •2.8 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •3 Сабақ
- •3.1 Науқастын профилі. Ақпаратты блок (25 минут)
- •I кезең. Апиындық абстинентті синдромның емі, ұзақтығы 7 күннен аса емес.
- •II кезең. Постабстинентті бұзылыстардын соматопсихикалық түзетуі (30 күнге дейін)
- •III кезең. Рецидивке қарсы ем (6 айдан астам емес)
- •4 Сабақ
- •I және II түрінің биполярлы бұзылыс
- •3 Модульге оқутышыға арналған белгілер
- •3 Модульге арналған анықтама әдебиеттің тізімі
- •3 Модульдің ескертуі
- •2.8 Өсөж-ге мәлімет. Тәуелділіктің патогенезі
- •3.1 Науқастын профилі
- •3.7 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Апиын қолдаушы терапия бойынша директива (Explain this is a translation of Dutch guideline).
- •Науқастын келешегі
- •Медициналық қызметкердін келешегі
- •Терапия үрдісінде науқастын және медициналық қызметкердің арасында қарым-қққатынастар
- •4 Модуль жұқпалы ауруларды (аив-инфекцияны, с вирусты гепатитті және туберкулезді) жүргізүдің мейірбике процессі
- •1 Бөлім. Аив-инфекция жүргізуінде сейірбикелік үдеріс
- •1 Сабақ
- •I клиникалық саты
- •II клиникалық саты
- •III клиникалық саты
- •IV клиникалық саты
- •2 Сабақ
- •Иеқ алмасу терапияны алу мүмкіндігін ұсынуы.
- •2.5 Жжби алдын алу. Ақпаратты блок (25 минут) («Жыныс жолымен таралатын инфекциялардын алдын алуының глобальды стратегия және олармен күресу», ддұ мәліметтері, 2006-2015 жж.
- •3 Сабақ
- •2 Бөлім. С вирусты гепатитті және коинфекцияны (аив және с вирусты гепатит) жүргізуінде мейірбике үдерісі
- •4 Сабақ
- •5 Сабақ
- •Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлердің мәліметтері ескертудегі кестеде ұсынылған.
- •6 Сабақ
- •Парентеральды вг объектілердің әдістері және дезинфекцияның құралдары ескертуде сипатталған.
- •2. Қатынаста болған адамдарға кеңес жүргізу
- •3. Қка көрсетілімдер жоқ болған кезде тактика
- •4. Қка басталу уақыты және ұзақтығы
- •5. Қка үшін арв дәрілерді таңдау
- •6.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •7 Сабақ
- •100 000 Халыққа, 2002-2011 жж.
- •8 Сабақ
- •9 Сабақ
- •10 Сабақ
- •Туберкулезге қарсы вакцинация. Туберкулезге қарсы вакцинацияның мақсаты тмб инфицирленбеген адамда жасанды иммунитетті құру, ол туберкулез қоздырғышқа тұрақтылығын жоғарлайды.
- •11 Сабақ
- •1000 Науқас астам модельдің шаралардын шектеуінде көмек алды, оларға диагностикалық, ем және кеңес көмек көрсетілді.
- •12 Сабақ
- •4 Модульдің оқытушыға арналған белгілер
- •Жаттығу «Мен және аив-инфекция»
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •3.1 Рольдік ойын «Өмірден алынған күн …»
- •5.4 Оқиғалық есептер
- •6.4 Оқиғалық есептер
- •4 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •4 Модульге арналған ескертулер
- •1.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5.3 Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлар. Ифт талдаулардын интерпретациясы
- •6.3 Парентеральды вг объект дезинфекцияның әдістері және құралдары
- •7.5 Қр туберкулезге қарсы көмектің құрылымы
- •9.1 Қақырықты жиау техникасы
- •12.2 Өкпе туберкулезде жедел жағдайлар
- •5 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істеген кезде (аив, с гепатит және тәуелді аурулар) өзгешелікті тәсілдемелері мен байланыс жолдардын әдістері
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •4 Сабақ еқәх топтардын коммуникация тәсілдерінің ерекшеліктері, кеңес жүргізуінің дағдылары
- •5 Сабақ
- •6 Сабақ
- •1. Науқасқа бағытталған оңтайлы, этикалық медициналық күтімді қамтамасыз ету мақсатымен CanMeds барлық рөлін атқаруымен кеңесшілер ретінде жұмыс істеу.
- •2. Олардын жұмысына сәйкес клиникалық дағдыларды, білімдерді мен тәжірибені алу және қолдау.
- •3. Науқастын толық зерттеуін орындау.
- •4. Алдын алу және терапия әдістерін тиімді қолдану.
- •5. Диагностикалық пен терапиялық кәсіптік дағдыларды кәсіби және лайықты жерде қолдану.
- •6. Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.
- •7 Сабақ
- •8 Сабақ
- •Әйел жүкті емес және жақын арада жүктілікті жоспарлап жатқан жоқ
- •Әйел жүкті емес, бірақ жақын арада жүктілікті жоспарлап жүр. Кеңес жүргізуінде келесі тақырыптар туралы айту керек:
- •Жүкті әйел, бірақ ол өз жүктілік туралы әлі соңғы шешімді қабылдаған жоқ. Кеңес жүру кезінде айту керек:
- •9 Сабақ
- •1 Сүрет. Вирустік жүктеме деңгейінің және cd4 лимфоциттердін саның үлгілі өзгерістер
- •9.2 Аре қағидалары, аре басталуына көрсеткіштер, аре тиімді мониторингі
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5 Модульдің оқутышыға арналған белгілер
- •1.6 Оқиғалық есептер
- •5 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •5 Модульге арналған ескертулер
- •3.5 Тесттен кейін кеңестің қабылдаулары.
- •Эпидемиологиялық мәліметтер
- •5.5 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •1.Науқастармен және олардын отбасылармен өзара түсінушілікке, сенімге мен этикалық түсінушілікке жету.
- •2. Ақпаратты, науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға үшін болжамды мұқият жинау және қисынды келтіру.
- •3. Науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға маңызды ақпаратты және түсініктемені нақты тарату.
- •4. Бірге күту жоспарын жасау үшін науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға тиісті мәселелер, себептер және жоспарлар бойынша өзара түсінішілікке жету.
- •5. Медициналық мәселелер бойынша жазбаша немесе ауызша тиімді ақпаратты ұсыну.
- •1. Медициналық қызметкерлердін мультикәсіптік топтардын жұмысында тиімді қатысу.
- •2. Алдын алу, талқылау және кәсіптік арасындағы егестерді шешу мақсатымен басқа медициналық жұмысшылармен тиімді жұмыс істеу.
- •1. Медициналық мекемелердің және жүйелердің жұмыстын тиімділігіне әсер ететін шараларға қатысу.
- •2. Өз жұмысынды және мансапты тиімді басқару.
- •3. Денсаулық сақтау жүйесінде ресурстарды дұрыс қолдану.
- •4. Қажет болған кезде лауазымды адамның міндеттерін атқару және басшының міндеттерін өзіне алу.
- •1. Әрдайым оқу арқылы өз кәсіптік дағдыларды қолдау және нығайту.
- •2. Ақпаратты мен оның түпнұсқаларды сынаумен бағалау және оларды тәжірибеде қолдау.
- •3. Науқастарды, олардын отбасыларды, студенттерді, резиденттерді, басқа медициналық қызметкерлерді, халықты және басқаларды оқыту.
- •4. Жаңа медициналық білімін мен тәжірибені ұйымдастыруына, таралуына, қолдауына және талдау жүргізуіне өз салымын енгізу.
- •1. Науқастар, маман, қоғам жөнінде этикалық міндеттерді көрсету.
- •2. Кәсіптік жаңартуында қатысу арқылы өз науқастар, маман, қоғам жөнінде міндеттерін көрсету.
- •3. Дәрігер денсаулығын қамтамасыз етіп ем ұстаушылықтын көрсету және орнықтылықты тәжірибені қолдау.
- •7.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Науқасқа қызмет етудің кешендік жоспар
- •Қызмет алу құқығына критерийлерге сәйкестік
- •8.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
1 Сабақ
АИВ-инфекцияның диагностикасы
1.1 АИТВ тесттілеуге саясаты. Ақпаратты блок (50 минут) Адамдар жиі АИВ-инфекцияның жеке жұғу қауіпін толық бағаламайды, сол үшін кейбір жұғу оқиғалар белгісіз болып қалады. Әртүрлі мемлекеттерде АИВ тесттілеу саясаты АИВ/ЖИТС эпидемиологиялық жағдайларға және әлеуметтік қызметтердің контекстке қарай байланысты. 2007 жылда ЖИТС (ЮНЭЙДС) бойынша БҰҰ жаңа бағдарлама және АИВ тесттілеу қызметтерді даму бойынша Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының нұсқамалары жарыққа шықты. Осы уақытқа дейін мемлекеттерде науқастармен/клиенттермен бастама бойынша тесттілеу моделі басым болды, бірақ осы модель дамушы мен өркендеген елдерге жетілімді тиімді емес болып табылады. Мемлекетте АИВ таралу деңгейіге (немесе дәрежелерге) қарағанда АИВ тесттілеу өтуіне қай халық топқа ұсыну қажет екенін білгілі болады. Эпидемияның дамуында 3 саты бар: бастапқы (ЕҚӘХ топтардын арасында таралу деңгейі 1% жуық); жинақталған (ЕҚӘХ топтардын арасында таралу деңгейі 1% аса, бірақ 5% астан емемс, жалпы халық арасында – 1% төмен); генерализацияланған (ЕҚӘХ топтардын арасында таралу деңгейі 5% аса, жалпы халық арасында – 1% аса). АИВ бастапқы, жинақталған, генерализацияланған таралуымен мемлекеттер бар. |
|
Жергілікті жағдайларды есептеуімен медициналық қызметкерлердің бастама бойынша АИВ-тесттілеуді және кеңес жүргізуін кезеңімен енгізуінде келесі болжалды кезектіліктің реті ұсынылады: • терапия профилімен aмбулаторлық, ауруханалық мекемелер, туберкулеге қарсы мекемелермен қоса; • босану дейінгі, босанғанда және басанғаннан кейін кезіңде көмек көрсететін мекемелер; • ЖЖБИ қызметтер; • ең жоғары қауіпті топтарға арналған медициналық қызметтер; • 10 жасқа дейін балаларға арналған медициналық қызметтер; • жасөспірімдердің қызметтері; • хирургиялық қызметтер; • репродуктивті денсаулықтын қызметтері және отбасыны жоспарлау. АИВ–инфекция эпидемияның жинақталған және бастапқы жағдайларда қосымша АИВ-тесттілеу енгізу мүмкіндігі және келесі медициналық-санитарлық қызметтерді мекемелерде ұсынатын медициналық қызметкерлердің бастама бойынша кеңестер қарастырылады:: • ЖЖБИ қызметтер • жоғары қауіпті топтар үшін медициналық қызметтер •босану дейінгі, босанғанда және басанғаннан кейін кезіңде көмек көрсететін мекемелер • туберкулезге қарсы қызметтер |
Барлық таралу деңгейлермен мемлекеттерде АИВинфекцияның клиникалық симптомдармен науқастарға АИВ тесттілеу өтуіне ұсынады.
АИВ-инфицирленген әйелдерден туылған нәрестелерге АИВ-инфекцияға мониторинг және тесттілеу жүргізу керек. АИВ таралуы төмен және жинақталған деңгейлермен мемлекеттерде медициналық мекемелерде АИВ тесттілеуді соз аурулармен науқастарға, АИВ-инфекция жоғары қауіпті топтардағы адамдарға, жүкті әйелдерге, туберкулезбен ауратын адамдарға және АИВ-ерекше клиникалық симптомдармен науқастарға, яғни клиникалық пен эпидемиологиялық ерекшеліктердің негізінде науқаустарға АИВ тесттілеуді өту керек.
1.2 ҚР АИВ-инфекция диагностикасы. Ақпаратты блок (100 минут)
АИВ-инфекция диагнотиканың негізгі әдісі АИВ антиденелерін анықтау зертханалық нақтама болып табылады. 1985 жылы донор қанды скринингтан өткізу үшін алғашқы рет тесттілеу иммуноферментік талдауды (ИФТ) енгізуімен бастаған. Сонымен, реципиенттің қаны инфицирленуінен қорғау үшін дәстүрлі түрімен АИВ тесттілеу ұсынылады. Кейін ерікті кеңес жүргізу мен тесттілеу (ЕКТ) әдіс шығарылған, оның ішінде жоғары қауіпті адамдардын АИВ-статусын анықтау мақсатымен тесттілеуді өтуге ұсынылған/ұсынылып жатыр. АИВ зертханалық нақтамада ИФТ (иммуноферменттік талдау) және ИБ (иммундық блотинг) қолданылады. ИФТ – қанның сарысуында бірінші мен екінші АИВ түрінің жиынтық антиденелерді анықтау. Халықты скринингті зерттеу жүргізу үшін қолданылады. Әдістің артықшылар: қарапайым әдіс, төмен баға, мамандырылған құрал және жоғары біліктілікті кадрлар керек жоқ. Кемшіліктер: зерттеуде 1 – 2% қателер болса, басқа әдістермен дәлелдеу керек. ИБ – вирустын бөлек белоктарын анықтайды. |
|
Антиген (англ. antigen от antibody-generating — «антиденелердің өндіруші») — антиденемен ерекше байланысатын әр молекула. Ағза жөнінде антигендер сыртқы мен ішкі шығу тегіне қарай бөлінеді. Барлық антигендер антиденелермен байланыста болса да, олардын барлығы ағзадағы антиденелерді көп мөлшерде шығара алмайды, яғни иммундық жауапты шығара алмайды. Ағзада иммундық жауапты шығаратын антиген иммуноген деп атайды. Антиденелер (иммуноглобулиндер, ИГ, Ig) — гликопротеиндердің ерекше класы, олар мембранобайланысқан рецепторлар ретінде В-жасушалардын үстінде және ерітінді молекулалар ретінде тін сұықтарда орналасқан. Олар ерекше гуморальды иммунитеттің негізгі факторы болып табылады. Бөтен объектілерді — мысалы, бактериялар және вирустар, бірдейлестіру және бейтараптау үшін иммундық жүйемен антиденелер шығарылады . Әр антигенге оған лайықты плазмадағы жасушалар қалыптастырады, олар осы антиген үшін ерекше антиденелерді шығарады. |
Әдістің артықшылары: АИВ диагнозын дәлелдейтін «алтын стандарт» болып саналады, жоғары ерекшелік пен сезімталдық. Кемшіліктер: жоғары баға – қымбат құрал керек және жоғары біліктілікті мамандар керек.
ҚР АИВ-статусты анықтау алгоритмі: 1 қадам – ИФТ скринингті әдісімен антиденелерді анықтау; 2 қадам – АИВ ИФТ нақты талдауымен антиденелерді қайталап анықтау; 3 қадам – 2 рет сарысудағы вирустын бөлек белоктарыны анықталса, онда ИБ нәтижесі оң болады.
Ағзада әртүрлі антигендер (вирустар, бактериялар, қарапайымдар) антиденелер пайда болуымен шығарылады. Антиденелердің өмір ұзақтығы әртүрлі. Кейбір антиденелер 3 – 4 апта өмір сүреді, басқалар – бірнеше жыл. АИВ антиденелері өмір бойы сақталнады. АИВ ИФТ талдауымен анықтау – вирусқа антиденелердің жиынтық саның анықтайды. ИБ ол да антиденелерді анықтайтын әдістерге кіреді. ИФТ қарағанда ИБ жүргізген кезде вирустын бөлек белоктарына антиденелері анықтанады.
АИВ антиденелерінің тест нәтижесі теріс, белгісіз немесе оң болу мүмкін.
Тесттің теріс нәтиже болғанымен ол АИВ-ке антиденелерін анықтай алмады деген мағынаны білдірмейді, өйткені «иммунологиялық терезе» кезеңі болу мүмкін, ол кезде адамда аурудын инкубация кезеңі өтеді және вирустын антиденелері жеткілікті емес, сондықтан зерттеуді 3 айдан кейін қаталай керек. Қайталанған теріс нәтиже АИВ-инфекцияның жоқтығы туралы жоғары мүмкіндігін куәландырады, бірақ ол қауіпті тәртіппен адамға жауапсыз жүруге болмайтындығын білдіреді. Өз тәртіпті өзгерту, оны түзету және жақсы жаққа аудару үшін бұл өте қолайлы сәт.
Белгісіз нәтиже (сұр аймақ). Себептер әртүрлі болу мүмкін: ерекше (төмен иммундық жауап және т.б.) және ерекше емес (жүктілік, жедел инфекция, аутоиммунды аурулар немесе ісік және басқалар). Ерекше емес реакцияларда жағымсыз динамика бар және 3 – 6 айдан кейін кетеді. АИВ-статусты нақтылау үшін ИФТ талдауымен АИВ-ке тест жүргізу керек. Осы туралы медициналық қызметкермен талқыланады және кеңесші болашақта не істеу керек туралы кеңес ұсынады.
АИВ оң нәтижелі тестте ол қан құрамында АИВ-ке антиденелері бар екенін білдіреді. Тесттілеу қайталайды. Басқа зерттеулік талдаулар жүргізіледі, олар АИВ диагнозын дәлелдейді немесе жоққа шығарады. Оң нітижелі ИБ ол АИВ-инфекция диагнозын дәлелдейді.
1.3 АИВ-инфекцияның инкубация кезеңі. Ақпараттық блок (25 минут)
Кейбір кезде АИВ тест нәтижесі теріс болу мүмкін, бірақ ол АИВ инфицирленген. Ол инкубация кезеңде болу мүмкін, сол кезде адам АИВ жұқтырып алды, бірақ ағзада АИВ анықтау үшін жеткілікті антиденелер шығарылған жоқ. Әртүрлі мәліметтер бойынша антиденелер 3 аптадан – 3 айға дейін, ерекше жағдайларда жарты жылға дейін инкубация кезеңі ұзартылу мүмкін. «Иммунологиялық терезе» кезеңде вирус ағзада белсенді көбейеді және басқа адамға таралу мүмкін, осы кезеңнің қауіп-қатері болапы саналады.
Сонымен, зерттеу жүргізген кезде «иммунологиялық терезе» кезең туралы есінде сақтау керек және қауіпті тәртіптің эпизодтардан (есірткелерді қабылдау, қауіпті жыныс қатынас) кейін 1 және 3 ай өткен соң клиентке зерттеуді қайталап жіберу керек екенін нұсқама беру. Осы кезеңде (жедел сатыда) АИВ-инфекцияны вирусологиялық зертханада тек қана полимеразды тізбекті реакциямен анықтауға (ПТР) болады, ол АИВ антиденелерді анықтамайды, ол вирустын құрамдас бөліктерді (РНҚ немесе ДНҚ) анықтайды.
Сонымен, егер бірінші тест теріс болса, онда адам жақын арада инфицирленген шығар және инфекцияның кезеңі әлі өткен жоқ, иммундық жүйе АИВ-ке әлі антиденелерді шығаруға бастаған жоқ немесе оны қанда бірдейлестіру үшін олар әлі аз. Вирусологиялық тесттер өте қымбат және оларды тек қана ерекше жағдайларда жасайды (мысалы, қан донор мекемелерде). АИВ-ке заманауи селективті тесттерді қолдап отырып, 80% оқиғада жұқтырып алғаннан кейін 6 апта өткеннен соң анықталынады, ал 100% оқиғада – жұқтырып алғаннан кейін 12 апта өткеннен соң.
1.4 Оқиғалық есептер (50 минут)
Қауіпті тәртіп эпизодтардан кейін және/немесе кәсіптік апатты оқиғалардан АИВ зерттеуге хронологиялық бағдарламаны құру.
Келесі түрде оқиғалық есеп: «28 жастағы еркек, эпизодикалық ретінде есірткелерді қабылдайды, шетелге кетпей тұрып ИФТ талдауымен АИВ-ке зерттелді. Тесттің нәтижесі күмәнді. Есірткелердің қабылдауы екі апта бұрын болғанын анықталды.
Осы жағдайда сіздің нұсқамаларыныз қандай? Эпидемияға қарсы шаралардын шектелуінде қандай шараларды сіз жоспарладыныз?
Кіші топтарда оқиғалық есептерді шешу және топ презентацияны ұсыну қажет.
1.5 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар. Ақпаратты блок (100 минут)
Қазақстан Республикасында АИВ-инфицирленген адамдарға көмек ұйымдастыру және АИВ-инфекция алдын алу бойынша заң шығарудын және нормативтік құжаттарды оқу. 03.11.2011 ж. № 1280 ҚР Үкімет қаулын «АИВ медициналық күәландырудын ережелері» оқу. АИВ тесттілеуге ерікті келісім қағидасын меңгіру. АИВ тесттілеуге көрсетілімдерді оқу, АИВ тесттілеуге эпидемиологиялық мен клиникалық көрсетілімдердің арасында айырмашылығын меңгіру және кестені толтыру.
№ |
Тесттілеуге эпидемиологиялық көрсетілімдер |
Тест жүргізуіне клиникалық көрсетілімдер |
|
|
|
1.6 Оқиғалық есептер «АИВ жұғу ошағында эпидемиологиялық жұмыс» (25 минут)
АИВ-инфекция ошағында эпидемияға қарсы шаралардын жоспарын құру және қатынасты адамдарды зерттеу бойынша оқиғалық есептерді шешуімен кіші топтарда жұмыс істеу. Студенттерге АИВ-инфекция сипаттамасымен оқиғалық есептер таралады.
«25 жастағы әйел клиникалық көрсетілімдер (ЖЖБИ симптомдар) бойынша АИВ-ке зерттелді, АИВ-инфекция диагноз қойылды. Әйел өз бетімен есірткелерді қабылдауды мойындамайды, бірақ ИЕҚ жыныс серіктесі бар, онымен некеде тұрғанынды 4 жыл болды, одан 2 жастағы қыз бар». Сіздің эпидемияға қарсы шаралардын жоспары қандай болады?
Бақылау сұрақтары (10 минут)
Медициналық көмек көрсетуінде АИВ алдын алуында жұқпалы бақылаудын рөлін айту.
Әлемде, аймақта, мемлекетте АИВ эпидемияның қозғалыс күштерді атау.
АИВ жұғу жоғары қауіпімен әртүрлі халық топтарда қауіп факторларды атау.
АИВ зерттеуіне эпидемиологиялық көрсетілімдерді атау.