4 Модульдің оқытушыға арналған белгілер

1. Жаттығу «Мен және аив-инфекция»

Барлық тілек білдірушілер уақыт сызбада өз «күндерді» белгілеп қойғаннан кейін, оқутышы АИВ-инфекцияның тарихынан негізгі оқиғаларды айтады және уақыт сызбада сәйкес күндерді белгілейді. Алынған ақпараттан сезімдерді талқылау. Студенттердің сұрақтарына жауап беру.

2.4 Талқылауға арналған сұрақ

АИВ-позитивті ЕЕС қолдау үшін келесі қадамдар қолданылады:

• Медициналық көмек көрсететін денсаулық сақтау мемлекеттік орталықтармен және мекемелермен тығыз әрекеттесу.

• Психикалық денсаулықтын, тағамның, дәрілік емінің және адамдардын қарым-қатынастардын мәселелермен қоса медициналық қызметкерлермен және психологтармен медициналық мәліметтерді талқылауымен кеңес жүргізуін ұйымдастыру.

• АИВ-позитивті ЕЕС үшін өзара көмек топтарды құру және қолдау.

• Тесттілеу орындарда ресурстар туралы басылымдарды, АИВ-пен өмір сүретін адамдар туралы сүреттерді, АИВ тест нәтижесі оң болған ЕЕС арасында олардын жолдау хаттарды тарату.

• АИВ-инфицирленген ЕЕС кеңес жүргізу үшін телефон желістерді ұйымдастыру және АИВ тесттілеу орындарда телефон желістер туралы хабар беру.

• Қуалауға және дискриминацияға тиісті мәселелер бойынша керке кезде заң көмегін көрсету.

3.1 Рольдік ойын «Өмірден алынған күн …»

Мақсат: ЕҚӘХ өкілдерде тек қана бір себеп ғана емес, оларда тұрмыс, медициналық, заң және психологиялық сипатымен кешен себептер бар деп түсіну қажет. Сонымен, денсаулықты сақтауымен және қолдауымен байланысты себептер жиі басымды болып табылмайды, олардын негізгі себептері жеке қауіпсіздігінде қажеттілігі, созылмалы күйзелісті, аштықты және жалғыздықты жою тілегі болып табылады.

Ұсыныстар. Бейнеден шығып ойынды аяқтау. Ойын біткеннен кейін қатысушылардын «ойыншылардын» және «көрермендердің» ойларын талқылау пікірлермен бөлісуге ұсыну.

4.4 Интербелсенді ойын. Жауаптын варианттары

Жұғу жолдары

Жоғары қауіпті топтар

Зарасыздандырылмаған инелермен инъекцияларды жасау. Стоматологиялық манипуляциялар. Гемодиализ. Татуировкалар, пирсингтер. Сұлылық салондарға, шаштаразға және т.б. бару. Инелермен және өткір шеттермен құралдармен тер қабаттарын зақымдану. Сілекеймен таралу (қабулар). Перинатальды (сирек). Жыныс қатынастар (сирек). Қан құю (донор қан скринингте минимальды қауіп) және оның препараттарды (сонымен қатар VIII қоюланатының факторы) (бумен өндеген кезде қауіпсіз).

Есірткі қабылдаушылар. Тұтқындар. Гемодиализ алып жүретін науқастар. Инелермен, өткір құралдармен жұмыс істеп жүретін медициналық қызметкерлер. Донор қанның реципиенттері (скрининг жүргізілмеген кезде). Көп мөлшерде трансфузияларды алатын донор қанның реципиенттері. Қоюланатын факңторлармен трансфузия жүргізілген гемофилиямен ауратын науқастар (скрининг және зарасыздандыру жүргізілмеген кезде). Мүшелерді трансплантация жасалғаннан кейін реципиенттер.

4.5 Кластер талдауыдн әдісі (30 минут)

Әдістің мағынасы жаңа ақпаратты қабылдау үшін оқушыларды дайындауында болып табылады. Ол үшін студенттерге парақта немесе тақтада негізгі сөзді немесе сөйлемді жазуға ұсынады (оқып жүрген мәселені), мысалы, «Вирусты» гепатиттер, сосын олар осы мәлемен байланысты терминдерді жазуға ұсынылады. Сосын ақпарат толған сайын, студенттермен ұсынылған түсініктемелердің және пікірлердің арасында оқутышымен бірге байланыстарды орнатады. Осы интербелсенді ойында оқутышының рөлі маңызды, өйткені ол сабақтын мәселе бойынша барлық пікірлерді және ойларды тек жазу керек, бірақ ол пікірлердің сапасы туралы түсінік бермеу керек, оған тек пікірлерді қабылдау керек және керек кезде дұрыс пікірлерді таңдауға студенттерді бағыттайды.

2.Нақты оқиғалардын әдісі – нақты міндеттерді шешу жолымен оқуында негізделген себеп-оқиғалық талдаудын белсенді әдісі: СВГ және АИВ-инфекцияның қауіп факторларды атау, оқиғалық есептерді құрастыру.

Әдістің мақсаты: әлемде және Қазақстанда гемоқатынасты инфекциялар, таралу жолдар, қауіп факторлар бойынша топ күштерін бірігіп оқиғаны талдау. Эпидемиологиялық анамнез бойынша вирусты гепатиттердің дифференциальды диагностиканы жүргізуді білу.

4.7 Тест тапсырмаларды шешу (20 минут)

1. Жұқпалы бақылау бойынша алдын алу шаралар келесі нұсқамалар бойынша қарастырылған:

а) санитарлық-эпидемиологиялық қарсы тәртіп,

б) аурудын нозологиялық формаларды емдеу,

в) ем-сақтайтын тәртіп,

г) науқасты зерттеу,

д) диспансеризациялар.

2. Жұқпалы бақылау бойынша сапалы нұсқамаларды енгізуі ерік береді:

а) экономикалық шығымдарды жоғарлату,

б) емге шығымдарды төмендету,

в) госпитализация мерзімдерін көбейту,

г) антибиотиктердің кең спектрін тағайындау,

д) ауру көрсеткіштерін жоғарлату.

3. Жұқпалы бақылаудын сапалы бағдарламалар ерік береді:

а) госпитализация мерзімдерін көбейту,

б) экономикалық шығымдарды жоғарлату,

в) ауру көрсеткіштерін жоғарлату,

г) антибиотиктердің кең спектрін тағайындау,

д) нозокомиальды инфекциялардын жиілігін төмендету.

5. Ауруханаішілік инфекцияларды жоюб үшін ауруханада қандай шараларды жүргізу керек (2 жауап):

а) бөлмеде және төсек жапқыштарда дезинфекция жүргізу,

б) стерилизация және құрал-жабдықтар,

в) алдын алу мақсатымен антибиотиктерді кең қолдану,

г) ауруханада жатқан адамдардын санын көбейту,

д) медициналық манипуляцияларды кең қолдану.

6. Бөлімшеде науқастарға және олардын туыстарға жұқпалы қауіпсіздікке үйрету – ол міндеті:

а) эпидемиологтын,

б) бас дәрігердің,

в) аға мейірбикенің,

г) посттағы мейірбикенің,

д) бөлім меңгерушісінің.

7. Ауруханаішілік инфекцияға таралуына әсер етеді:

а) ЕПМ материалдық-техникалық базаның кемі,

б) инвазивты емдік және диагностикалық рәсімдер,

в) дәрілерді толық жабдықтамауы,

г) аурудын ауыр кезеңі,

д) аурулардын мауысымдығы.

8. Ауруханаішілік инфекцияның жасанды таралу жолы:

а) ауа-тамшылы,

б) қатынасты-тұрмыстық,

в) артифициальды,

г) ауа-шанды,

д) су.

9. Ауруханаішілік инфекцияның артифициальды таралу жолы нені білдіреді:

а) ауа-тамшылы,

б) қатынасты-тұрмыстық,

в) медициналық,

г) ауа-шанды,

д) алиментарлы.

10. Артифициальды механизм таралуымен таралады:

а) В, С, D гепатиттер,

б) дифтерия, қызамық,

в) сальмонеллездер,

г) қышыма, микоздар,

д) дизентерия.

11. Жұқпалы бөлімінің тәртібінде ең маңызды орын алады:

а) ағымды дезинфекция,

б) дезинсекция,

в) дератизация,

г) палаталарды желдету,

д) қорытынды дезинфекция.

12. Қанмен, биологиялық сұйықтармен, сөлдермен, бөліністермен және басқа контаминирленген объектілермен жұмыс істегенде стандартты сақтық шаралар:

а) қолдарды жуу,

б) қолғаптарды кию,

в) резеңке етіктерді кию,

г) бөлек халатты кию,

д) респираторлы қорғау.

13. Рәсімдерді орындағанда науқастын қаны, биологиялық сұйықтары, сөлдері, бөліністері және басқа контаминирленген объектілер жоғары мүмкіндігімен медперсоналдын шырышты қабаттарға тиюмен байланысқан стандартты сақтық шаралары:

а) қолдарды жуу,

б) қолғаптарды кию,

в) резеңке етіктерді кию,

г) бөлек халатты кию,

д) бетперделерді және қорғау көзәйнектерді кию.

14. Стерилизацияның алдында өндеуінің (САӨ) сапасын бағалау үшін медициналық тағайындаумен құралдарға әмбебап сынаманы жүргізеді:

а) амидопиринды,

б) азопирамды,

в) фенолфталеинды,

г) бензидинді,

д) формагельдті.

15. САӨ сапасының өз-өзін бақылауы жүргізіледі:

а) күнде,

б) аптасына 1 рет,

в) айына 1 рет,

г) тоқсанда 1 рет,

д) аптасына 2 рет.

16. Патогенді микроорганизмдерді жоюі қалай аталады?

а) дезинфекция,

б) дезинсекция,

в) дератизация,

г) стерилизация,

д) антисептика.

17. Медициналық персоналдын қолдардын гигиеналық деконтаминацияның мақсаты:

а) қысқа мерзімді зарарсыздандыруын қамтамасыздандыруы,

б) қысқа мерзімді зарарсыздандыруын құру,

в) кәсіптік жұғудын алдын алуы,

г) тұрмыстық ластануын жою,

д) дәрілік тұрақтылығының алдын алуы.

18. Науқасты тексерудің алдында медициналық персоналдын қолдарын әдеттегідей жуу мақсаты:

а) қысқа мерзімді зарарсыздандыруын қамтамасыздандыруы,

б) қысқа мерзімді зарарсыздандыруын құру,

в) кәсіптік жұғудын алдын алуы,

г) тұрмыстық ластануын жою,

д) дәрілік тұрақтылығының алдын алуы.

19. Егу кабинеттің мейірбикесі 2 ай бұрын В гепатитпен ауырып шыққан. Науқастан қан алғанда сол қолдын ортан саусағын инемен тесіп жіберді. Қан қолғаптан көрініп тұр. ОМҚ ең бірінші дұрыс іс-әрекеттің тактикасы:

а) қолғаптарды шешу және сабынмен қолдарды жуу,

б) қолғаптарды шешпей қолдарды жуу,

в) жұмыс істей беру,

г) қанды лақтырып тастау,

д) қанды сығу.

20. әлеуметтік деңгейде қолдардын өндеуін жүргізеді:

а) науқасты күтудің алдында және күтуден кейін,

б) жарақатты күтудің алдында және күтуден кейін,

в) қолғаптарды шешпей тұрып және шешкеннен кейін,

г) биологиялық сұйықтармен қатынастан кейін.

Тест формадағы тапсырмаларға жауаптардын эталондары.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
а	б	Д	а	а, б	Г	б	в	в	А
11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
а	б	Д	б	Б	А	а	г	б	Г