- •Мазмұны
- •Қысқартулардың тізімі
- •1 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын қорғау
- •1 Бөлім. Денсаулықтың анықтамасы және мейірбике процессіндегі ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын сақтау
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •2.6 Денсаулықтың негізгі деңгейлер, қалыптар мен белгілер.
- •3 Сабақ
- •Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар.
- •4 Сабақ
- •2 Сүрет. Қауіптің төмендеуі, психологиялық орнылықтылықтың ұйымдастыру
- •5 Сабақ
- •3 Сүрет. Мейірбике үдерістің бес сатысы
- •6 Сабақ
- •2 Бөлім. Денсаулық қорғау саласында адамның құқықтары. Денсаулық сақтау саласында халықаралық заң шығаратын актілер. Заң шығарудың қалыптары және олардың түсініктемесі
- •7 Сабақ
- •1. Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт (асқхп).
- •2. Әйелдерге қатысты құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (әқжк).
- •3. Нәсілдің құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (нқжк).
- •4. Азапты, қатыгездікті, рақымсызды немесе намысын кемсітуін және басқа қатынастардың мен жазалардың түрлерін қолдануға қарсы Конвенция (ақк)
- •4. Науқасқа бағытталған медициналық қызмет туралы Декларация, 2007 ж.
- •6. XXI ғасырда денсаулық қорғау қағидалар туралы Джакарттық, 1997 ж.
- •9(1) Тармақ асқхп
- •14 Тармақ мқк
- •6 Тармақ денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •5 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Сабақ
- •Қазақстан Республикасының конституциясы
- •29 Тармақ
- •«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі» Қазақстан Республикасының Кодексі
- •3. «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарғаарналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасы туралы» жарлық
- •8.3 Алдын-алу шараларына құқықкелесі заң шығару құжаттарда жазылған:
- •29 Бап қр Конституцияның денсаулық сақтауына құқығын тіркейді:
- •8.4 Қолжетілімдігіне құқық төмен берілген қр заң шығару құжаттарда жазылған:
- •8.5 Ақпаратқа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •8.6 Өзгешілікке және құпиялыққа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •9 Сабақ
- •1 Модульдің оқытушыға араналған белгілер
- •1 Модульге анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •2 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істегенде қолданылатын коммуникациялар
- •1 Сабақ
- •1 Сүрет. Коммуникацияның сипаттамасы, түрлері, қабілеттері
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •3.1 Қауіпті бағалау жүйенің әлеуметтік көрінісі (қбжәк). Ақпаратты блок (25 минут)
- •2 Оқытушыға араналған белгілер
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •2.7 Оқиғалық есеп
- •2.8 Талқылауға араналған сұрақ (3 сұрақ)
- •3.6 Талқыдауға арналған сұрақ
- •2 Модульге аррналған анықтамалық әдебиет
- •2 Модульге ескерту
- •3.3 Стигма мен дискриминация жөнінде әлеуметтік өзгерістеріне коммуникациялардын өзгеру туралы халықаралық тәжірибе
- •3.4 Туберкулез мәселесі бойынша насихат, коммуникация мен әлеуметтік мобилизация: «Туберкулезді тоқтатайық» кампаниядан алынған тәжірибе
- •3.7 «Атақтылар» жаттығу (20 минут)
- •3 Модуль психобелсенді заттектерден тәуелділігі. Клиника және ем
- •1 Сабақ
- •1.6 Оқиғалық есептер (50 минут)
- •2 Сабақ
- •1 Сүрет. Нейротрансмиттердің әсері
- •2.8 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •3 Сабақ
- •3.1 Науқастын профилі. Ақпаратты блок (25 минут)
- •I кезең. Апиындық абстинентті синдромның емі, ұзақтығы 7 күннен аса емес.
- •II кезең. Постабстинентті бұзылыстардын соматопсихикалық түзетуі (30 күнге дейін)
- •III кезең. Рецидивке қарсы ем (6 айдан астам емес)
- •4 Сабақ
- •I және II түрінің биполярлы бұзылыс
- •3 Модульге оқутышыға арналған белгілер
- •3 Модульге арналған анықтама әдебиеттің тізімі
- •3 Модульдің ескертуі
- •2.8 Өсөж-ге мәлімет. Тәуелділіктің патогенезі
- •3.1 Науқастын профилі
- •3.7 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Апиын қолдаушы терапия бойынша директива (Explain this is a translation of Dutch guideline).
- •Науқастын келешегі
- •Медициналық қызметкердін келешегі
- •Терапия үрдісінде науқастын және медициналық қызметкердің арасында қарым-қққатынастар
- •4 Модуль жұқпалы ауруларды (аив-инфекцияны, с вирусты гепатитті және туберкулезді) жүргізүдің мейірбике процессі
- •1 Бөлім. Аив-инфекция жүргізуінде сейірбикелік үдеріс
- •1 Сабақ
- •I клиникалық саты
- •II клиникалық саты
- •III клиникалық саты
- •IV клиникалық саты
- •2 Сабақ
- •Иеқ алмасу терапияны алу мүмкіндігін ұсынуы.
- •2.5 Жжби алдын алу. Ақпаратты блок (25 минут) («Жыныс жолымен таралатын инфекциялардын алдын алуының глобальды стратегия және олармен күресу», ддұ мәліметтері, 2006-2015 жж.
- •3 Сабақ
- •2 Бөлім. С вирусты гепатитті және коинфекцияны (аив және с вирусты гепатит) жүргізуінде мейірбике үдерісі
- •4 Сабақ
- •5 Сабақ
- •Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлердің мәліметтері ескертудегі кестеде ұсынылған.
- •6 Сабақ
- •Парентеральды вг объектілердің әдістері және дезинфекцияның құралдары ескертуде сипатталған.
- •2. Қатынаста болған адамдарға кеңес жүргізу
- •3. Қка көрсетілімдер жоқ болған кезде тактика
- •4. Қка басталу уақыты және ұзақтығы
- •5. Қка үшін арв дәрілерді таңдау
- •6.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •7 Сабақ
- •100 000 Халыққа, 2002-2011 жж.
- •8 Сабақ
- •9 Сабақ
- •10 Сабақ
- •Туберкулезге қарсы вакцинация. Туберкулезге қарсы вакцинацияның мақсаты тмб инфицирленбеген адамда жасанды иммунитетті құру, ол туберкулез қоздырғышқа тұрақтылығын жоғарлайды.
- •11 Сабақ
- •1000 Науқас астам модельдің шаралардын шектеуінде көмек алды, оларға диагностикалық, ем және кеңес көмек көрсетілді.
- •12 Сабақ
- •4 Модульдің оқытушыға арналған белгілер
- •Жаттығу «Мен және аив-инфекция»
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •3.1 Рольдік ойын «Өмірден алынған күн …»
- •5.4 Оқиғалық есептер
- •6.4 Оқиғалық есептер
- •4 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •4 Модульге арналған ескертулер
- •1.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5.3 Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлар. Ифт талдаулардын интерпретациясы
- •6.3 Парентеральды вг объект дезинфекцияның әдістері және құралдары
- •7.5 Қр туберкулезге қарсы көмектің құрылымы
- •9.1 Қақырықты жиау техникасы
- •12.2 Өкпе туберкулезде жедел жағдайлар
- •5 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істеген кезде (аив, с гепатит және тәуелді аурулар) өзгешелікті тәсілдемелері мен байланыс жолдардын әдістері
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •4 Сабақ еқәх топтардын коммуникация тәсілдерінің ерекшеліктері, кеңес жүргізуінің дағдылары
- •5 Сабақ
- •6 Сабақ
- •1. Науқасқа бағытталған оңтайлы, этикалық медициналық күтімді қамтамасыз ету мақсатымен CanMeds барлық рөлін атқаруымен кеңесшілер ретінде жұмыс істеу.
- •2. Олардын жұмысына сәйкес клиникалық дағдыларды, білімдерді мен тәжірибені алу және қолдау.
- •3. Науқастын толық зерттеуін орындау.
- •4. Алдын алу және терапия әдістерін тиімді қолдану.
- •5. Диагностикалық пен терапиялық кәсіптік дағдыларды кәсіби және лайықты жерде қолдану.
- •6. Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.
- •7 Сабақ
- •8 Сабақ
- •Әйел жүкті емес және жақын арада жүктілікті жоспарлап жатқан жоқ
- •Әйел жүкті емес, бірақ жақын арада жүктілікті жоспарлап жүр. Кеңес жүргізуінде келесі тақырыптар туралы айту керек:
- •Жүкті әйел, бірақ ол өз жүктілік туралы әлі соңғы шешімді қабылдаған жоқ. Кеңес жүру кезінде айту керек:
- •9 Сабақ
- •1 Сүрет. Вирустік жүктеме деңгейінің және cd4 лимфоциттердін саның үлгілі өзгерістер
- •9.2 Аре қағидалары, аре басталуына көрсеткіштер, аре тиімді мониторингі
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5 Модульдің оқутышыға арналған белгілер
- •1.6 Оқиғалық есептер
- •5 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •5 Модульге арналған ескертулер
- •3.5 Тесттен кейін кеңестің қабылдаулары.
- •Эпидемиологиялық мәліметтер
- •5.5 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •1.Науқастармен және олардын отбасылармен өзара түсінушілікке, сенімге мен этикалық түсінушілікке жету.
- •2. Ақпаратты, науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға үшін болжамды мұқият жинау және қисынды келтіру.
- •3. Науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға маңызды ақпаратты және түсініктемені нақты тарату.
- •4. Бірге күту жоспарын жасау үшін науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға тиісті мәселелер, себептер және жоспарлар бойынша өзара түсінішілікке жету.
- •5. Медициналық мәселелер бойынша жазбаша немесе ауызша тиімді ақпаратты ұсыну.
- •1. Медициналық қызметкерлердін мультикәсіптік топтардын жұмысында тиімді қатысу.
- •2. Алдын алу, талқылау және кәсіптік арасындағы егестерді шешу мақсатымен басқа медициналық жұмысшылармен тиімді жұмыс істеу.
- •1. Медициналық мекемелердің және жүйелердің жұмыстын тиімділігіне әсер ететін шараларға қатысу.
- •2. Өз жұмысынды және мансапты тиімді басқару.
- •3. Денсаулық сақтау жүйесінде ресурстарды дұрыс қолдану.
- •4. Қажет болған кезде лауазымды адамның міндеттерін атқару және басшының міндеттерін өзіне алу.
- •1. Әрдайым оқу арқылы өз кәсіптік дағдыларды қолдау және нығайту.
- •2. Ақпаратты мен оның түпнұсқаларды сынаумен бағалау және оларды тәжірибеде қолдау.
- •3. Науқастарды, олардын отбасыларды, студенттерді, резиденттерді, басқа медициналық қызметкерлерді, халықты және басқаларды оқыту.
- •4. Жаңа медициналық білімін мен тәжірибені ұйымдастыруына, таралуына, қолдауына және талдау жүргізуіне өз салымын енгізу.
- •1. Науқастар, маман, қоғам жөнінде этикалық міндеттерді көрсету.
- •2. Кәсіптік жаңартуында қатысу арқылы өз науқастар, маман, қоғам жөнінде міндеттерін көрсету.
- •3. Дәрігер денсаулығын қамтамасыз етіп ем ұстаушылықтын көрсету және орнықтылықты тәжірибені қолдау.
- •7.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Науқасқа қызмет етудің кешендік жоспар
- •Қызмет алу құқығына критерийлерге сәйкестік
- •8.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлердің мәліметтері ескертудегі кестеде ұсынылған.
5.4 Оқиғалық есептер (50 минут)
1 есеп. 35 жастағы еркек, дәрігер-хирург, 6 күн бойы ауырып жатыр. Шағымдары: 37,5°С дене қызуы, әлсіздік, бас айналуы, артралгиялар, тәбеті жоқтығы, жүрек айнуы. Бүгін сарығышты және нәжістің қараюін байқады, инфекционисттің кеңесінен кейін жұқпалы ауруханаға жіберілді.
Түскен кезде жағдайы ауыр, сана-сезімі шатасқан, психомоторлы қозу. Тері қабаттары қатты сарғыштанған, «кофе тұнбасы» түсті құсу, инъекция орындарда – қан құйылу, теріде таңбалы геморрагиялар. Тынысы – мин. 24 соғуы, жүрек соғуы – мин. 100 соғуы, ҚҚ – 90/60 мм рт. ст. Бауыр қабырғаның шетінде. Нәжіс қоңыр түсті.
Сұрақтар. 1. Диагноз қойыныз. 2. Диагнозды нақтылау және дәлелдеу үшін қандай зерттеулерді жүргізу керек? 3. Науқаста қандай асқыну?
2 есеп. Бармен болып жұмыс істейтін жас еркекте жалпы әлсіздік, 38,5°С дене қызуы, жүрек айнуы пайда болды. Үшінші күнде шелдері сарығайған, дәрет түссіз болды. Таңертен мұрыннан және тісттің етінен қан ағады. Төртінші күнде сарығыштану пайда болды. Анамнез бойынша он жақтағы қабырғанын астында аурады, қолайсыздық пайда болды, бір жыл бойы қатты жұмыс істегеннен кейін және диетаны бұзғаннан кейін қыжылдау мазалайды деп анықталды. Эпидемиологиялық анамнез: 19 жастан бастап, жұмыста шаршағанда есірткелерді қабылдауға бастады, ең бірінші мұрын арқылы, кейін тамыр арқылы қабылдады.
Тексеріс кезде: тері және шырышты қабаттар айқын сары. Шынтақ тамырларда «жолдар», инъекцияның орындарда – геморрагиялар. Бауыр қабырға доғасынан 3,0 см төмен, аурушан, көк бауыр үлкеймеген. Бауырдын биохимиялық талдауда: жалпы билирубин 106 мкмоль/л, тура – 68,0 мкмоль/л, тура емес – 38,0 мкмоль/л. АЛТ – 3,8 ммоль/л, тимол сынама– 20 ед.
Сұрақтар. 1. Алдын-ала диагнозын талқыланыз. 2. ВГ этиологияны анықтау үшін қандай зерттеу жасау керек? 3. Ем жоспарын құрыныз.
3 есеп. АИВ-инфекцияға жасырын түрде тест тапсырған жас адам зертханаға келді, ол 2 апта бұрын инелік есірткелерді қабылдайтын әйелмен жыныс қатынаста болған. Талдау нәтижесі теріс болып шықты.
Сұрақ: Жас адам жұқтырылған жоқ деп айта аламыз ба?
4 есеп. Науқасқа 3 ай бұрын донордын қаны құйылды, кейін ол АИВ-инфицирленген болып шықты. Донор қан тапсырғаннын алдында ИФТ әдісімен АИВ скрининг талдау өтті.
Сұрақтар. 1. Донордан алынған қан жарамды болған себебін айтыныз. 2. Инфицирленген қан құйылған себебін айтыныз.
5 есеп. Науқас П., 22 жаста, еркін өмір сүреді, дәрігерге келесі шағымдармен келді: 38°С дене қызуы, тамақта шаншу, бас ауруы, 3 апта бұрын бастаған іш өту. Тексеріс кезде: жалпы жағдайы қанағаттандырылған. Тер қабаттары бозғылт. Жұтқыншақтын шырышты қабатында гиперемия бар, бадамша бездер ісіп кеткен, қағы жоқ. Т – 38°С. Пальпация кезінде мойынды, жақтын асты, аксилярлы, кубитальды, шаптың лимфа түйіндері анықталнады. Жүректің үні ырғақты. Қарын жұмсақ, аурушан емес. Бауыр қабырға доғасынан 2,0 – 2,5 см төмен, сезімтал.
Жеке сұраған кезде, науқастын айту бойынша ол ретсіз жыныс өмір сүреді, контрацепцияны қолданбайды. Эпизодикалық түрде есірткелерді қабылдайды.
Сұрақтар. 1. Сіздің алдын-ала диагнозыныз? (талқыланыз). 2. Қандай ауруларға науқасты зерттеу керек? (талқыланыз). 3. АИВ+ СВГ алгоритмі.
Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар (100 минут)
АИВ-инфекция және СВГ жұғу жолдары мен механизм, клиника, зертханалық нақтама бойынша алынған білімді қолдануымен оқиғалық есепті құрыныз. СВГ мен АИВ-инфекциямен науқастардын зерттеу алгоритімін құрыныз. Науқастардын амбулаторлық карталармен жұмыс істеніз, диагнозды талқылауымен сырқатнаманы сипаттаныз, ЖҚА, биохимиялық талдауларға, ИФТ АИВ, СВГ, ПТР (сапалы, сандық), вирустік жүктеме (ВЖ) интерпретацияны жүргізініз.
В және С гепатиттермен науқастарға курация жүргізу (100 минут)
Парентеральды механизмен вирусты гепатиттерге эпидемиологиялық анамнезді жинау, науқастарды объектілік қарау, интоксикациялық және сарығыштық синдромдардын дірежелерді анықтау, бауыр өлшемін анықтау – перкуссия, бауырдын пальпациясы, науқастармен араласу, байланысқа бейімділік, құзырлылық икемділігін бағалау.
Бақылау сұрақтары (20 минут)
1. Бауыр интоксикацияның симптомдарын атаңыз.
2. ВГ негізгі клиникалық синдромдарды атаңыз.
3. СВГ ерте клиникалық көріністері?
4. ВВГ және СВГ клиникалық өтуінің ерекшеліктерін атаңыз.
5. парентеральды механизм жолымен вирусты гепатиттердің асқынуларды атаңыз.
6. АИВ + СВГ коинфекцияның өтуінің ерекшеліктері.
7. Жедел бауыр энцефалопатияның сатыларды атаңыз (ЖБЭ).
8. ВВГ, СВГ зертханалық нақтама әдістерін атаңыз.
9. АИВ-инфекцияның зертханалық нақтама әдістерін атаңыз.
Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
Әдебиетпен, интернет-ресурстармен жұмыс істеу, тақырып бойынша презентацияларды дайындау. Парентеральды гепатиттермен науқастардын зерттеулерін ұйымдастыру бойынша заң және нормативтік құжаттарды (17 ақпан 2012 жылдын ҚР м.а. денсаулық сақтау министрің № 92 бұйрығы «Вирусты гепатиттермен науқастарды зерттеу және емдеу Ережелерді бекіту туралы») оқу.