
- •Мазмұны
- •Қысқартулардың тізімі
- •1 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын қорғау
- •1 Бөлім. Денсаулықтың анықтамасы және мейірбике процессіндегі ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын сақтау
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •2.6 Денсаулықтың негізгі деңгейлер, қалыптар мен белгілер.
- •3 Сабақ
- •Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар.
- •4 Сабақ
- •2 Сүрет. Қауіптің төмендеуі, психологиялық орнылықтылықтың ұйымдастыру
- •5 Сабақ
- •3 Сүрет. Мейірбике үдерістің бес сатысы
- •6 Сабақ
- •2 Бөлім. Денсаулық қорғау саласында адамның құқықтары. Денсаулық сақтау саласында халықаралық заң шығаратын актілер. Заң шығарудың қалыптары және олардың түсініктемесі
- •7 Сабақ
- •1. Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт (асқхп).
- •2. Әйелдерге қатысты құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (әқжк).
- •3. Нәсілдің құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (нқжк).
- •4. Азапты, қатыгездікті, рақымсызды немесе намысын кемсітуін және басқа қатынастардың мен жазалардың түрлерін қолдануға қарсы Конвенция (ақк)
- •4. Науқасқа бағытталған медициналық қызмет туралы Декларация, 2007 ж.
- •6. XXI ғасырда денсаулық қорғау қағидалар туралы Джакарттық, 1997 ж.
- •9(1) Тармақ асқхп
- •14 Тармақ мқк
- •6 Тармақ денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •5 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Сабақ
- •Қазақстан Республикасының конституциясы
- •29 Тармақ
- •«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі» Қазақстан Республикасының Кодексі
- •3. «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарғаарналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасы туралы» жарлық
- •8.3 Алдын-алу шараларына құқықкелесі заң шығару құжаттарда жазылған:
- •29 Бап қр Конституцияның денсаулық сақтауына құқығын тіркейді:
- •8.4 Қолжетілімдігіне құқық төмен берілген қр заң шығару құжаттарда жазылған:
- •8.5 Ақпаратқа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •8.6 Өзгешілікке және құпиялыққа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •9 Сабақ
- •1 Модульдің оқытушыға араналған белгілер
- •1 Модульге анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •2 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істегенде қолданылатын коммуникациялар
- •1 Сабақ
- •1 Сүрет. Коммуникацияның сипаттамасы, түрлері, қабілеттері
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •3.1 Қауіпті бағалау жүйенің әлеуметтік көрінісі (қбжәк). Ақпаратты блок (25 минут)
- •2 Оқытушыға араналған белгілер
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •2.7 Оқиғалық есеп
- •2.8 Талқылауға араналған сұрақ (3 сұрақ)
- •3.6 Талқыдауға арналған сұрақ
- •2 Модульге аррналған анықтамалық әдебиет
- •2 Модульге ескерту
- •3.3 Стигма мен дискриминация жөнінде әлеуметтік өзгерістеріне коммуникациялардын өзгеру туралы халықаралық тәжірибе
- •3.4 Туберкулез мәселесі бойынша насихат, коммуникация мен әлеуметтік мобилизация: «Туберкулезді тоқтатайық» кампаниядан алынған тәжірибе
- •3.7 «Атақтылар» жаттығу (20 минут)
- •3 Модуль психобелсенді заттектерден тәуелділігі. Клиника және ем
- •1 Сабақ
- •1.6 Оқиғалық есептер (50 минут)
- •2 Сабақ
- •1 Сүрет. Нейротрансмиттердің әсері
- •2.8 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •3 Сабақ
- •3.1 Науқастын профилі. Ақпаратты блок (25 минут)
- •I кезең. Апиындық абстинентті синдромның емі, ұзақтығы 7 күннен аса емес.
- •II кезең. Постабстинентті бұзылыстардын соматопсихикалық түзетуі (30 күнге дейін)
- •III кезең. Рецидивке қарсы ем (6 айдан астам емес)
- •4 Сабақ
- •I және II түрінің биполярлы бұзылыс
- •3 Модульге оқутышыға арналған белгілер
- •3 Модульге арналған анықтама әдебиеттің тізімі
- •3 Модульдің ескертуі
- •2.8 Өсөж-ге мәлімет. Тәуелділіктің патогенезі
- •3.1 Науқастын профилі
- •3.7 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Апиын қолдаушы терапия бойынша директива (Explain this is a translation of Dutch guideline).
- •Науқастын келешегі
- •Медициналық қызметкердін келешегі
- •Терапия үрдісінде науқастын және медициналық қызметкердің арасында қарым-қққатынастар
- •4 Модуль жұқпалы ауруларды (аив-инфекцияны, с вирусты гепатитті және туберкулезді) жүргізүдің мейірбике процессі
- •1 Бөлім. Аив-инфекция жүргізуінде сейірбикелік үдеріс
- •1 Сабақ
- •I клиникалық саты
- •II клиникалық саты
- •III клиникалық саты
- •IV клиникалық саты
- •2 Сабақ
- •Иеқ алмасу терапияны алу мүмкіндігін ұсынуы.
- •2.5 Жжби алдын алу. Ақпаратты блок (25 минут) («Жыныс жолымен таралатын инфекциялардын алдын алуының глобальды стратегия және олармен күресу», ддұ мәліметтері, 2006-2015 жж.
- •3 Сабақ
- •2 Бөлім. С вирусты гепатитті және коинфекцияны (аив және с вирусты гепатит) жүргізуінде мейірбике үдерісі
- •4 Сабақ
- •5 Сабақ
- •Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлердің мәліметтері ескертудегі кестеде ұсынылған.
- •6 Сабақ
- •Парентеральды вг объектілердің әдістері және дезинфекцияның құралдары ескертуде сипатталған.
- •2. Қатынаста болған адамдарға кеңес жүргізу
- •3. Қка көрсетілімдер жоқ болған кезде тактика
- •4. Қка басталу уақыты және ұзақтығы
- •5. Қка үшін арв дәрілерді таңдау
- •6.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •7 Сабақ
- •100 000 Халыққа, 2002-2011 жж.
- •8 Сабақ
- •9 Сабақ
- •10 Сабақ
- •Туберкулезге қарсы вакцинация. Туберкулезге қарсы вакцинацияның мақсаты тмб инфицирленбеген адамда жасанды иммунитетті құру, ол туберкулез қоздырғышқа тұрақтылығын жоғарлайды.
- •11 Сабақ
- •1000 Науқас астам модельдің шаралардын шектеуінде көмек алды, оларға диагностикалық, ем және кеңес көмек көрсетілді.
- •12 Сабақ
- •4 Модульдің оқытушыға арналған белгілер
- •Жаттығу «Мен және аив-инфекция»
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •3.1 Рольдік ойын «Өмірден алынған күн …»
- •5.4 Оқиғалық есептер
- •6.4 Оқиғалық есептер
- •4 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •4 Модульге арналған ескертулер
- •1.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5.3 Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлар. Ифт талдаулардын интерпретациясы
- •6.3 Парентеральды вг объект дезинфекцияның әдістері және құралдары
- •7.5 Қр туберкулезге қарсы көмектің құрылымы
- •9.1 Қақырықты жиау техникасы
- •12.2 Өкпе туберкулезде жедел жағдайлар
- •5 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істеген кезде (аив, с гепатит және тәуелді аурулар) өзгешелікті тәсілдемелері мен байланыс жолдардын әдістері
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •4 Сабақ еқәх топтардын коммуникация тәсілдерінің ерекшеліктері, кеңес жүргізуінің дағдылары
- •5 Сабақ
- •6 Сабақ
- •1. Науқасқа бағытталған оңтайлы, этикалық медициналық күтімді қамтамасыз ету мақсатымен CanMeds барлық рөлін атқаруымен кеңесшілер ретінде жұмыс істеу.
- •2. Олардын жұмысына сәйкес клиникалық дағдыларды, білімдерді мен тәжірибені алу және қолдау.
- •3. Науқастын толық зерттеуін орындау.
- •4. Алдын алу және терапия әдістерін тиімді қолдану.
- •5. Диагностикалық пен терапиялық кәсіптік дағдыларды кәсіби және лайықты жерде қолдану.
- •6. Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.
- •7 Сабақ
- •8 Сабақ
- •Әйел жүкті емес және жақын арада жүктілікті жоспарлап жатқан жоқ
- •Әйел жүкті емес, бірақ жақын арада жүктілікті жоспарлап жүр. Кеңес жүргізуінде келесі тақырыптар туралы айту керек:
- •Жүкті әйел, бірақ ол өз жүктілік туралы әлі соңғы шешімді қабылдаған жоқ. Кеңес жүру кезінде айту керек:
- •9 Сабақ
- •1 Сүрет. Вирустік жүктеме деңгейінің және cd4 лимфоциттердін саның үлгілі өзгерістер
- •9.2 Аре қағидалары, аре басталуына көрсеткіштер, аре тиімді мониторингі
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5 Модульдің оқутышыға арналған белгілер
- •1.6 Оқиғалық есептер
- •5 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •5 Модульге арналған ескертулер
- •3.5 Тесттен кейін кеңестің қабылдаулары.
- •Эпидемиологиялық мәліметтер
- •5.5 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •1.Науқастармен және олардын отбасылармен өзара түсінушілікке, сенімге мен этикалық түсінушілікке жету.
- •2. Ақпаратты, науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға үшін болжамды мұқият жинау және қисынды келтіру.
- •3. Науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға маңызды ақпаратты және түсініктемені нақты тарату.
- •4. Бірге күту жоспарын жасау үшін науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға тиісті мәселелер, себептер және жоспарлар бойынша өзара түсінішілікке жету.
- •5. Медициналық мәселелер бойынша жазбаша немесе ауызша тиімді ақпаратты ұсыну.
- •1. Медициналық қызметкерлердін мультикәсіптік топтардын жұмысында тиімді қатысу.
- •2. Алдын алу, талқылау және кәсіптік арасындағы егестерді шешу мақсатымен басқа медициналық жұмысшылармен тиімді жұмыс істеу.
- •1. Медициналық мекемелердің және жүйелердің жұмыстын тиімділігіне әсер ететін шараларға қатысу.
- •2. Өз жұмысынды және мансапты тиімді басқару.
- •3. Денсаулық сақтау жүйесінде ресурстарды дұрыс қолдану.
- •4. Қажет болған кезде лауазымды адамның міндеттерін атқару және басшының міндеттерін өзіне алу.
- •1. Әрдайым оқу арқылы өз кәсіптік дағдыларды қолдау және нығайту.
- •2. Ақпаратты мен оның түпнұсқаларды сынаумен бағалау және оларды тәжірибеде қолдау.
- •3. Науқастарды, олардын отбасыларды, студенттерді, резиденттерді, басқа медициналық қызметкерлерді, халықты және басқаларды оқыту.
- •4. Жаңа медициналық білімін мен тәжірибені ұйымдастыруына, таралуына, қолдауына және талдау жүргізуіне өз салымын енгізу.
- •1. Науқастар, маман, қоғам жөнінде этикалық міндеттерді көрсету.
- •2. Кәсіптік жаңартуында қатысу арқылы өз науқастар, маман, қоғам жөнінде міндеттерін көрсету.
- •3. Дәрігер денсаулығын қамтамасыз етіп ем ұстаушылықтын көрсету және орнықтылықты тәжірибені қолдау.
- •7.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Науқасқа қызмет етудің кешендік жоспар
- •Қызмет алу құқығына критерийлерге сәйкестік
- •8.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
Науқастын келешегі
Метадон тарату пунктарда науқастарға сұрақ қойылды: сізге «науқас», әлде «клиент» деп айтқанда ұнай ма, сонда олар келесі түрде жауап берді:
«Науқас» деп айтқаны жақсы». Стратегиялық жағынан. Осындай жағдайда көп көмекті алуға болады. Бірақ мен өз-өзімді науқас ретінде санамаймын, көбінесе клиент ретінде санаймын».
«Маған «клиент» деп айтқанда ұнайды, осындай жағдайда ерікті таңдау көп. Егер «науқас» деп айтса онда міндетті түрде ем алу керек болады, бірақ сізде ерікті таңдау бар ғой».
«Мен «клиент» үшін дауыс берем, біз өзіміз өз жолымызды таңдаймыз».
«Клиент, өйткені ол біздің ерікті таңдауымыз. «Науқас» деген кезде ол аянышты білдіреді, сіз бізге есіркеп тұрған сияқтысыз».
«Клиент, өйткені ол біздің ерікті таңдауымыз. Сен өзін емін таңдайсын; емді сен үшін таңдамайды және зорлап бермейді».
«Мен өзімді науқас ретінде санамаймын. Жалпы қарағанда біз науқастармыз, бірақ сөйтіп айтқанда, сіз бізге есіркеп тұрған сияқтысыз. Ол бекер істелінген іс, өйткені біз өз жолымызды өзіміз таңдадық».
«Науқас деп айтқанда, сізге емді зорлап беретін сияқты».
«Маған науқас деп айтқанда ұнайды, өйткені менде созылмалы аурулар бар. Метадон – ол маған үшін дәрі, өйткені соны қабылдағаннан кейін мен жұмысты дұрыс істеп жүремін. Онсыз мен жүре алмаймын».
Жоғары айтылған сөздерге қарағанда, көбісі «клиент» деп айтуды ұнатады. Бірақ осы директивада біз «науқас» деген сөзді қолданамыз. Біз есірткі тәуелді еміне заманауи пікірімен қараймыз, өйткені тәуелді адамдарда созылмалы психиатриялық бұзылыстар бар, сондықтан біз осындай адамдарды науқас категорияға жатқызамыз.
Осы директиваны жасағанда біз әрқашан олардын тілектер, пікірлер және ойлар туралы сұрап жүрдік. Науқастардын ұйымдардан интервью алынған, әртүрлі метадон тарату пунктарда ашық интервьюлар жүргізілді, тәуелділірмен және тәуелсіз науқастармен фокус-топтар ұйымдастырылды, әдебиет қарастырылды және науқастарды қанағаттандыратын зерттеу жүргізілді. Нәтижесінде науқастар қара түрде түсініктемелер жазылды. Науқастар директиваның әр кезеңдердің жасауында қатысты және олардын пікірлері есептелді.
Дәйексөз және қысқаша түсініктемелер осы бөлімде ұсынылған және интервью жүргізілді. Жеңіл оқу үшін осы бөлімде әртүрлі мәселелер бойынша науқастардын дәйексөздер қолданылды .
Метадонды қабылдау және абстиненция туралы науқастардын пікірлері
Әртүрлі формада метадонның әсері әртүрлі; таблеткалар қатты және ұзақ әсер етеді. Сонымен қатар, жағымсыз әсерлер аз мөлшерде байқалады және ол көзге түспейді. Ең нашар бағаны мөлдір/түссіз сұйық форма алды.
Науқастардын пікірі бойынша метадон мықты заттек ретінде саналады және одан тастауға мүмкін емес. Басқа заттектермен салыстырғанда метадонды тастау ол өте қиын болып есептеледі.
Науқастардын ойы бойынша метадон ол апиынның алмасуы емес, ол дәрі болып табылады және одан тәуелділік пайда болады. Олар метадонды героиннің алмасу заттегі ретінде санамайды, өйткені олар әсер бойынша әртүрлі және метадонның алмасу әсерін ешқандай заттектердің кемшіліктермен салыстыра алмайсыз. Метадонмен жүргізілетін ем ол соңғы пункт ретінде қарастырылады, оны жаңаның басталуы ретінде санамайды.
Кейбір пунктарда мейірбикелерге дозаны жоғарлатуға рұқсат берілген, басқа пунктарда ең алдымен дәрігерлерге қаралу керек болды. Нәтижесінде науқастарға дозаны жоғарлату үшін ұзақ уақыт кетті, сондықтан науқастар есірткінің қосымша дозаларды қабылдады.
Науқастар ең алдымен қабылдаған сайын метадонның дозасын төмендету керек еді, нәтижесінде олар дозаны нөлге дейін түсіру керек болды, ол жиі қолданатын өз бетімен тастау формасы болып табылады. Абстинентті синдромның симптомдарын жеңілдету үшін қосымша героин қабылданады. Науқастар бірнеше күн героинды қабылдағанда оның дозасын төмендетеді. Метадонға қарағанда героинды тастауға жеңіл болады.
Тастау кезеңде науқастармен екі аспект жағымды болып белгіленді: науқастарға арналған дозаны төмендететін және төмендетпейтін әртүрлі пунктар; тәжірибелі маманның басқаруында емінің бір фазада тұратын науқастармен топты пікір-сайыстарды жүргізу.
Ұзақ уақыт бойы бостандықтан айырылған орындарда науқастар, оларда доза төмендетілген немесе стабилизацияланған, бостандыққа шыққан соң наркологиялық клиникаға барғысы келеді. Олар бақылауымен тәуелділікті тастағысы келеді. Ол көбінесе мүмкінісіз болу мүмкін, өйткені наркологиялық клиникада күтім парағы ұзақ болады; науқасты бостандыққа шыққан соң оны клиникаға жатқызу мүмкінсіз болады.
Метадон тарату пунктар туралы науқастардын пікірлері
Метадон посттарға бару ол жиі түрде әлеуметтік қатынастар үшін қолданылады. Метадон тарату пунктар қол жетілімді болу керек, оларды жеке көлікпен немесе қоғам көлікпен таратады. Егер метадон тарату пункті ірі региональды орталық ретінде ұсынылса, онда науқастарға оған жету үшін қиын болып саналады.
Науқастар қоғамдық орындардан метадонды алғысы келмейді.
«Мен мектептен қызды алып кету жиналған кезде менің анам маған айтты: «Сен сол жерде жұмыс істегенің қандай жақсы, сен есірткі қабылдаушыларға көмектесіп жүрсін, сен қайырымды азаматсын». Мен сол жерде істеймін деп ол ойлады... Мен оның ойлаған ойынан бас тартқан жоқпын».
Сұрастырған науқастырдын көбісі метадон таратын бөлме кішкентай дейді, сондықтан адам көп жиналады. Осындай жағдайларда атмосфера қызады және жеке кеңістік азаяды. Кейбір науқастар бөлмелерде гигиена жоқ деп шағымдады.
Метадон тарату пунктардын қауіпсіздігі туралы келесі түрде айтты: «Сол жерде қауіпті және қызатын атмосфера болады, метадон таратын пунктарда науқастын барлығында қылмысты тәжірибе болған. Есірткілер ұсынылады, дилерлер кіріп шығады, олар науқастарды кемсітеді, қорлайды, әсіресе олар дозаны түсірген кезде және олар бір бөлмеде дозаны төмендетпейтін адамдармен бірге тұрады».
Олардын пікірі бойынша осы ортадан шығуға көмектеспейді және бағытталған науқастарға және дозаны төмендетіп жүрген науқастарға үшін екі бөлек метадон тарату пункттар бар болғанына қуанады.