- •Мазмұны
- •Қысқартулардың тізімі
- •1 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын қорғау
- •1 Бөлім. Денсаулықтың анықтамасы және мейірбике процессіндегі ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын сақтау
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •2.6 Денсаулықтың негізгі деңгейлер, қалыптар мен белгілер.
- •3 Сабақ
- •Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар.
- •4 Сабақ
- •2 Сүрет. Қауіптің төмендеуі, психологиялық орнылықтылықтың ұйымдастыру
- •5 Сабақ
- •3 Сүрет. Мейірбике үдерістің бес сатысы
- •6 Сабақ
- •2 Бөлім. Денсаулық қорғау саласында адамның құқықтары. Денсаулық сақтау саласында халықаралық заң шығаратын актілер. Заң шығарудың қалыптары және олардың түсініктемесі
- •7 Сабақ
- •1. Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт (асқхп).
- •2. Әйелдерге қатысты құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (әқжк).
- •3. Нәсілдің құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (нқжк).
- •4. Азапты, қатыгездікті, рақымсызды немесе намысын кемсітуін және басқа қатынастардың мен жазалардың түрлерін қолдануға қарсы Конвенция (ақк)
- •4. Науқасқа бағытталған медициналық қызмет туралы Декларация, 2007 ж.
- •6. XXI ғасырда денсаулық қорғау қағидалар туралы Джакарттық, 1997 ж.
- •9(1) Тармақ асқхп
- •14 Тармақ мқк
- •6 Тармақ денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •5 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Сабақ
- •Қазақстан Республикасының конституциясы
- •29 Тармақ
- •«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі» Қазақстан Республикасының Кодексі
- •3. «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарғаарналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасы туралы» жарлық
- •8.3 Алдын-алу шараларына құқықкелесі заң шығару құжаттарда жазылған:
- •29 Бап қр Конституцияның денсаулық сақтауына құқығын тіркейді:
- •8.4 Қолжетілімдігіне құқық төмен берілген қр заң шығару құжаттарда жазылған:
- •8.5 Ақпаратқа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •8.6 Өзгешілікке және құпиялыққа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •9 Сабақ
- •1 Модульдің оқытушыға араналған белгілер
- •1 Модульге анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •2 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істегенде қолданылатын коммуникациялар
- •1 Сабақ
- •1 Сүрет. Коммуникацияның сипаттамасы, түрлері, қабілеттері
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •3.1 Қауіпті бағалау жүйенің әлеуметтік көрінісі (қбжәк). Ақпаратты блок (25 минут)
- •2 Оқытушыға араналған белгілер
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •2.7 Оқиғалық есеп
- •2.8 Талқылауға араналған сұрақ (3 сұрақ)
- •3.6 Талқыдауға арналған сұрақ
- •2 Модульге аррналған анықтамалық әдебиет
- •2 Модульге ескерту
- •3.3 Стигма мен дискриминация жөнінде әлеуметтік өзгерістеріне коммуникациялардын өзгеру туралы халықаралық тәжірибе
- •3.4 Туберкулез мәселесі бойынша насихат, коммуникация мен әлеуметтік мобилизация: «Туберкулезді тоқтатайық» кампаниядан алынған тәжірибе
- •3.7 «Атақтылар» жаттығу (20 минут)
- •3 Модуль психобелсенді заттектерден тәуелділігі. Клиника және ем
- •1 Сабақ
- •1.6 Оқиғалық есептер (50 минут)
- •2 Сабақ
- •1 Сүрет. Нейротрансмиттердің әсері
- •2.8 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •3 Сабақ
- •3.1 Науқастын профилі. Ақпаратты блок (25 минут)
- •I кезең. Апиындық абстинентті синдромның емі, ұзақтығы 7 күннен аса емес.
- •II кезең. Постабстинентті бұзылыстардын соматопсихикалық түзетуі (30 күнге дейін)
- •III кезең. Рецидивке қарсы ем (6 айдан астам емес)
- •4 Сабақ
- •I және II түрінің биполярлы бұзылыс
- •3 Модульге оқутышыға арналған белгілер
- •3 Модульге арналған анықтама әдебиеттің тізімі
- •3 Модульдің ескертуі
- •2.8 Өсөж-ге мәлімет. Тәуелділіктің патогенезі
- •3.1 Науқастын профилі
- •3.7 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Апиын қолдаушы терапия бойынша директива (Explain this is a translation of Dutch guideline).
- •Науқастын келешегі
- •Медициналық қызметкердін келешегі
- •Терапия үрдісінде науқастын және медициналық қызметкердің арасында қарым-қққатынастар
- •4 Модуль жұқпалы ауруларды (аив-инфекцияны, с вирусты гепатитті және туберкулезді) жүргізүдің мейірбике процессі
- •1 Бөлім. Аив-инфекция жүргізуінде сейірбикелік үдеріс
- •1 Сабақ
- •I клиникалық саты
- •II клиникалық саты
- •III клиникалық саты
- •IV клиникалық саты
- •2 Сабақ
- •Иеқ алмасу терапияны алу мүмкіндігін ұсынуы.
- •2.5 Жжби алдын алу. Ақпаратты блок (25 минут) («Жыныс жолымен таралатын инфекциялардын алдын алуының глобальды стратегия және олармен күресу», ддұ мәліметтері, 2006-2015 жж.
- •3 Сабақ
- •2 Бөлім. С вирусты гепатитті және коинфекцияны (аив және с вирусты гепатит) жүргізуінде мейірбике үдерісі
- •4 Сабақ
- •5 Сабақ
- •Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлердің мәліметтері ескертудегі кестеде ұсынылған.
- •6 Сабақ
- •Парентеральды вг объектілердің әдістері және дезинфекцияның құралдары ескертуде сипатталған.
- •2. Қатынаста болған адамдарға кеңес жүргізу
- •3. Қка көрсетілімдер жоқ болған кезде тактика
- •4. Қка басталу уақыты және ұзақтығы
- •5. Қка үшін арв дәрілерді таңдау
- •6.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •7 Сабақ
- •100 000 Халыққа, 2002-2011 жж.
- •8 Сабақ
- •9 Сабақ
- •10 Сабақ
- •Туберкулезге қарсы вакцинация. Туберкулезге қарсы вакцинацияның мақсаты тмб инфицирленбеген адамда жасанды иммунитетті құру, ол туберкулез қоздырғышқа тұрақтылығын жоғарлайды.
- •11 Сабақ
- •1000 Науқас астам модельдің шаралардын шектеуінде көмек алды, оларға диагностикалық, ем және кеңес көмек көрсетілді.
- •12 Сабақ
- •4 Модульдің оқытушыға арналған белгілер
- •Жаттығу «Мен және аив-инфекция»
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •3.1 Рольдік ойын «Өмірден алынған күн …»
- •5.4 Оқиғалық есептер
- •6.4 Оқиғалық есептер
- •4 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •4 Модульге арналған ескертулер
- •1.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5.3 Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлар. Ифт талдаулардын интерпретациясы
- •6.3 Парентеральды вг объект дезинфекцияның әдістері және құралдары
- •7.5 Қр туберкулезге қарсы көмектің құрылымы
- •9.1 Қақырықты жиау техникасы
- •12.2 Өкпе туберкулезде жедел жағдайлар
- •5 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істеген кезде (аив, с гепатит және тәуелді аурулар) өзгешелікті тәсілдемелері мен байланыс жолдардын әдістері
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •4 Сабақ еқәх топтардын коммуникация тәсілдерінің ерекшеліктері, кеңес жүргізуінің дағдылары
- •5 Сабақ
- •6 Сабақ
- •1. Науқасқа бағытталған оңтайлы, этикалық медициналық күтімді қамтамасыз ету мақсатымен CanMeds барлық рөлін атқаруымен кеңесшілер ретінде жұмыс істеу.
- •2. Олардын жұмысына сәйкес клиникалық дағдыларды, білімдерді мен тәжірибені алу және қолдау.
- •3. Науқастын толық зерттеуін орындау.
- •4. Алдын алу және терапия әдістерін тиімді қолдану.
- •5. Диагностикалық пен терапиялық кәсіптік дағдыларды кәсіби және лайықты жерде қолдану.
- •6. Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.
- •7 Сабақ
- •8 Сабақ
- •Әйел жүкті емес және жақын арада жүктілікті жоспарлап жатқан жоқ
- •Әйел жүкті емес, бірақ жақын арада жүктілікті жоспарлап жүр. Кеңес жүргізуінде келесі тақырыптар туралы айту керек:
- •Жүкті әйел, бірақ ол өз жүктілік туралы әлі соңғы шешімді қабылдаған жоқ. Кеңес жүру кезінде айту керек:
- •9 Сабақ
- •1 Сүрет. Вирустік жүктеме деңгейінің және cd4 лимфоциттердін саның үлгілі өзгерістер
- •9.2 Аре қағидалары, аре басталуына көрсеткіштер, аре тиімді мониторингі
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5 Модульдің оқутышыға арналған белгілер
- •1.6 Оқиғалық есептер
- •5 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •5 Модульге арналған ескертулер
- •3.5 Тесттен кейін кеңестің қабылдаулары.
- •Эпидемиологиялық мәліметтер
- •5.5 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •1.Науқастармен және олардын отбасылармен өзара түсінушілікке, сенімге мен этикалық түсінушілікке жету.
- •2. Ақпаратты, науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға үшін болжамды мұқият жинау және қисынды келтіру.
- •3. Науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға маңызды ақпаратты және түсініктемені нақты тарату.
- •4. Бірге күту жоспарын жасау үшін науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға тиісті мәселелер, себептер және жоспарлар бойынша өзара түсінішілікке жету.
- •5. Медициналық мәселелер бойынша жазбаша немесе ауызша тиімді ақпаратты ұсыну.
- •1. Медициналық қызметкерлердін мультикәсіптік топтардын жұмысында тиімді қатысу.
- •2. Алдын алу, талқылау және кәсіптік арасындағы егестерді шешу мақсатымен басқа медициналық жұмысшылармен тиімді жұмыс істеу.
- •1. Медициналық мекемелердің және жүйелердің жұмыстын тиімділігіне әсер ететін шараларға қатысу.
- •2. Өз жұмысынды және мансапты тиімді басқару.
- •3. Денсаулық сақтау жүйесінде ресурстарды дұрыс қолдану.
- •4. Қажет болған кезде лауазымды адамның міндеттерін атқару және басшының міндеттерін өзіне алу.
- •1. Әрдайым оқу арқылы өз кәсіптік дағдыларды қолдау және нығайту.
- •2. Ақпаратты мен оның түпнұсқаларды сынаумен бағалау және оларды тәжірибеде қолдау.
- •3. Науқастарды, олардын отбасыларды, студенттерді, резиденттерді, басқа медициналық қызметкерлерді, халықты және басқаларды оқыту.
- •4. Жаңа медициналық білімін мен тәжірибені ұйымдастыруына, таралуына, қолдауына және талдау жүргізуіне өз салымын енгізу.
- •1. Науқастар, маман, қоғам жөнінде этикалық міндеттерді көрсету.
- •2. Кәсіптік жаңартуында қатысу арқылы өз науқастар, маман, қоғам жөнінде міндеттерін көрсету.
- •3. Дәрігер денсаулығын қамтамасыз етіп ем ұстаушылықтын көрсету және орнықтылықты тәжірибені қолдау.
- •7.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Науқасқа қызмет етудің кешендік жоспар
- •Қызмет алу құқығына критерийлерге сәйкестік
- •8.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
1 Бөлім. Денсаулықтың анықтамасы және мейірбике процессіндегі ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын сақтау
1 Сабақ
Денсаулық сақтау дамуының тарихы. Денсаулық сақтаудың стратегиялар мен бағдарламалар
1.1 Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ). Дәріс (50 минут).
Денсаулық сақтау (ДС) – қолайлы медицина қызметің ұйымдастыруына мен қамтамасыздандыруына, ауруларды ескертуге мен емдеуге, халықтың денсаулығын нығайтуына бағытталған мемлекет қызметінің саласы.
Денсаулық сақтау анықтамасында 3 сәттерге назар аударылған.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы – Біреккен ұлтар ұйымының (БҰҰ) арнаулы мекеме, оның құрамына 194 мемлекет-мүшелері кіреді, оның негізгі функциясы әлем халықтың денсаулық сақтау халықаралық қиындықтарды шешуіне арналған. Ол 1948 жылда Швейцари, Женева штаб-орталығында орнатылған.
|
|
Тарихтан 1851 жылы Парижде I Халықаралық санитарлық конференция өтті, онда 12 мемлекет қатысты. Форум жұмысының қорытындысы Халықаралық санитарлық конвенция қабылдауын білдіретін, ол Жерорта теңіздегі теңіздік карантиннің тәртібің анықтау еді. Бірақ осы нәтижеге тек қана тырысқақ қатысты 1892 жылда, ал оба қатысты 1897 жылда жетті. XX ғасырдың басында тағы екі денсаулық сақтау үкіметаралық ұйымдар құрылды: 1902 жылда — Панамериканды санитарлық бюро (Вашингтон, АҚШ), 1907 жылда — Европада (Париж, Франция) гигиенадағы қоғамдық бюро. Олардын негізгі функциялар медицинадағы жалпы сұрақтар (әсіресе жұқпалы аурулар бойынша) бойынша ақпаратты дамуы болатын. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін 1923 жылда Ұлттар Лиганың (Женева, Швейцария) денсаулық сақтау Халықаралық ұйымы қызмет етті, ал екінші дүниежүзілік соғыстан кейін 1946 жылда шілде айында Нью-Йоркте қызмет етті, денсаулық сақтау бойынша Халықаралық конференцияның шешуімен ДДҰ құру шешімі болды. 1948 жылда 7 сәуірде ДДҰ жарғысы ратификацияланды, содан кейін 7 сәуір Дүниежүзілік денсаулық күні болып өткізіледі. |
Екі жылдан кейін негізгі емдік дәрі-дәрмектер тізбесі шығара бастады.
1967-1979 жыл: 12 жыл ДДҰ шешекті жою бойынша науқанды түгел үйлестірді.
1978 жыл: Біріншілік медицина-санитарлық көмек бойынша халықаралық конференция «Денсаулық барлығы үшін» тарихи мақсатын анықтайды.
1988 жыл: Полиомиелитті жою бойынша Глобальды бастаманы жүзеге асыру басталуы.
2003 жыл: Текіге қарсы күрес бойынша ДДҰ Шектеулі конвенция қабылданады.
2004 жыл: рацион саласында мен тамақтандыру тәртібінде, дене белсенділігінде мен денсаулықта Глобальды стратегия қабылданады.
2005 жыл: Дүниежүзілік денсаулық сақтау ассамблея Халықаралық медицина-санитарлық ережелерді қайта қарастырды.
ДДҰ міндеттері:
Денсаулық сақтау саласында халықаралық нұсқауларды ұсыну;
Денсаулық сақтау стандарттарды белгілеу;
Денсаулық сақтау ұлттық бағдарламаларды күшейту саласында мемлекеттердің үкіметтермен ынтымақтастық;
Лайықты технологияларды, ақпараттарды, денсаулық сақтау стандарттарды әзірлеу және жіберу.
ДДҰ қызметінің салалары:
Денсаулық сақтау ұлттық қызметтерді күшейту мен жетілдіру;
Жұқпалы емес және жұқпалы ауруларды ескерту және олармен күрес;
Қоршаған ортаны сақтау мен жақсарту;
Ананың мен баланың денсаулығын қорғау;
Медицина кадрларды дайындау;
Медицина-биологиялық зерттеулерді дамуы;
Санитарлық статистика.
ДДҰ қызметі жалпы бағдалармен лайықты 5-7 жылға жүзеге асырылады, жоспарлау 2 жылға жүргізіледі. Қазіргі кезде басымдылық бағыттар:
Негізгі денсаулық сақтау ұлттық қағидалар бойынша мемлекеттерде денсаулық сақтау жүйелер дамуы қарармен лайықты (1970 ж.), ода мемлекеттің жауапкершілігі, алдын-алу шаралары, халықтың қатысуы, ғылым жетістіктерін қабылдауы және т.б. нақты белгіленген;
Денсаулық сақтау жүйесінде кадрлік саясатын жетілдіру;
Алма-Ата декларация лайығымен медицина-санитарлық көмегін дамуы.
Қазақстанның денсаулық сақтау жүйенің реформалардың тарихы: 1992 ж. –жаңа денсаулық сақтау жүйесің құру қажет: кеңестік жүйе. 1996-1998 жж. – денсаулық сақтау бюджетті-сақтандыру жүйесін жасау және енгізу. 1999 ж. бастап – бюджетті қалып: кеңестен кейін жүйе. ҚР денсаулық сақтау жүйемен жүзеге асырылған және жүзеге асырылып отырған мемлекеттік бағдарламалар:
|
Бүгінге ДДҰ денсаулық сақтау жүйенің ұлттық қызметтің ең маңызды бағыттарды анықтады, олар АИВ/ЖИТС, туберкулёз, безгек, қауіпсіз жүктілікке жәрдемдесу – ананың мен баланың денсаулығы, жасөспірімдердің денсаулығы, психикаляқ денсаулық, созылмалы аурулар.
1.2. Қоғамдық денсаулық сақтау жүйенің глобальды стратегиялар. Ақпаратты блок (100 минут).
XX ғасырдың аяғында XXI ғасырдың басында ЖИТС пен туберкулездің жаңаруы осындай жаңа жұқпалы аурулардың пайда болуына куәгер болдық. XXI ғасырда жаңа қоғамдық денсаулық сақтау жүйесі денедегі, әлеуметтік және экономикалық ортада денсаулыққа зиян келтіретін біреккен стратегиялар жасау жолында мен барлық секторлардын қатысуымен жергілікті себептерін жою қиындықтарды көрсетеді. Кейбір адамардың және қоғамдықтардың әкілеттіктер мен мүмкіндіктер денсаулықпен байланысты қиындықтарын шешуінде үлкен маңызын алды және адамдардың құқығында негізделген денсаулыққа тәсілдемені дамуында негізгі фактор болып есптеледі. Бүкіл әлемде жалпы тәсілдемеде халықтың денсаулығын жақсарту жағдайын анықтауында маңызды әсерін оларға денсаулық нығайту бойынша әртүрлі бағдарламалар арасындағы байланыстарды құруына ерекше маңыз беріледі .
Глобальды масштабта стратегия келісуімен денсаулықты жақсарту бойынша ДДҰ соңғы отыз жыл бойы маңызды рольде болды. Осы жұмыс 1978 жылы басталды «Денсаулық барлығы үшін» Стратегия қолдауымен, ол келесі түрімен жариаланды: «Үкіметтердің, халықаралық ұйымдардың және барлық әлемдік жұртшылықтардың негізгі әлеуметтік міндеттердің бірі бүкіл әлемдегі халықпен келе жатқан он жылдықтарда 2000 жылға дейін осындай денсаулық деңгейіне жету болуы, оларға экономикалық және әлеуметтік жоспарда өнімді тұрмыстық дәстүрді жүргізуіне рұқсат берелетін».
Біріншілік медицина-санитарлық көмегіне денсаулық сақтау жүйені қайта бағдарлау бойынша қозғалыс болды, ол Алма-Атыда 1978 жылы тарихи маңызы болуымен конференциямен ұйымдастырылды. ДДҰ мен ЮНИСЕФ бірлескен күштермен шақырылған осы конференцияның нәтижесі Алма-Атының декларация қабылдауы болды, ол біріншілік медицина-санитарлық көмегін осылай анықтады «тәжірибелік ғылыми-тиянақталған, әлеуметтік жарамды әдістерде мен технологияларда негізделген медицина-санитарлық қамтамасыздандырудың маңызды бөлімі, олар бөлек адамдарғада мен қоғамда отбасыларға да қолжетімді болу керек».
Денсаулық сақтау қиындықтары, алдын-алу мен бақылау бойынша ағарту денсаулық сақтау жүйесінің негізгі элементтер ретінде болып анықталды. Денсаулық үшін жауапкершілік тек қана денсаулық секторына артылмаған ол тағы басқа секторларға артылған, олар халықтың денсаулығын нығайту мен қолдау үшін бір бірімен қызмет ету тиіс болатын. Бөлек адамдардың мен қоғамдықтардың кұқықты және мүмкіндіктерді кеңейтуіне, олардың жоспарды құруында, ұйымдастыруда, функция жүргізуінде мен біріншілік медицина көмегін бақылауға жаңа акцент жасалған. |
|
Оттавтік хартия • Денсаулықтың мүлделерін санасуымен мемлекеттік саясатын қабылдау. • Жағымды ортаны құру. • Жергілікті қоғамдықтардың деңгейінде іс-әрекеттердің қолдауы. • Жеке бас дағдыларды дамуы. • Денсаулық сақтау қызметтерді қайта бағдарлау. |
Осы уақытта Оттавтік хартия ерекше маңызда болды, ол өркенденген мемлекеттерде халықтың денсаулықты күшейту бойынша Оттавтік конференция жұмыстың нәтижелері бойынша қабылданған. Осы құжат тәжірибедегі глобальды стандарттарды белгілеуімен денсаулықты нығайту бойынша эволюция күштерде өзгерісті кезеңді белгіледі. Ол әр түрлі салаларда және барлық деңгейлерде кідіріссіздік шешуін талап ететін денсаулық туралы сұрақты әлем мемлекеттердің маңызды міндеттердің бірі деп қойды, сонымен мемлекеттердегі халықтың денсаулық үшін шешімдерді қабылдауының салдарын зердесіне жетуіне үкіметтерді дәрттендіру.
Дені сау мемлекеттік саясына акцент жасағанда тек қана денсаулық салада емес, барлық басқару деңгейлерде денсаулықпен байланысты Хартия сұрақтарды шешуіне қажеттілігін көрсетеді. Оның мақсаты – үкімет деңгейіндегі мемлекеттік қызметкерлерді қоса барлығына денсаулықты басым талдауын жасау.
Хартияда қоғамдық құрылғының қиын сипатын және қоғамның барлық деңгейлері бір-бірімен байланысқан деректі мойындайды. Сондықтан, біз осындай жағдайларды құруына мен демеуіне біреккен жауапкершілікті жүргізіп отырмыз, олар денсаулықты нығайтуына және бүкіл әлемде табиғи қуатын сақтауына глобальды жауапкершілікке әсер етеді.
Қоғамдық іс-әрекеттер адамдардың денсаулықты нығайтуында маңызды болып табылады. Қоғамдық мүшелерінің әкілеттіктермен және мүмкіндіктермен барысымен жұмыс істегенде өз тағдырлармен жарлықтайды, қоғамдық дамуына тәсілдемелер бар қуаттарда негізделеді тағы оларды күшейтеді, және жаңа қуаттарды құруына әсер етеді. Белсенді қатысушылар мүмкіндік арқылы болуында және денсаулықты нығайту процессімен тікелей жарлықтауына өте пәрменді өзгерістер үшін қоғамда тірек құрылады. Осы процесстің бөлімінде дағдыларды даму мен қиындықтарды шешу стратегияларды жасау болып табылады, өйткені олар көбінесі адамдарға өз денсаулығын бақылауға көмектеседі. Аяғында, денсаулықты нығайту бойынша және осы міндетті орындау үшін кәсіптік жүйедегі дайындығын өзгертуіне Хартия ролін жүзеге асыру бағытында денсаулық сақтау жүйесін дамуына қажетті акцент жасайды.
Кейінгі халықаралық конференциялар Оттава хартиядан бас тартты және олардың жағдайларын жетілдіруіне әсер етті, тағыда денсаулықты жақсарту мәселесіне келіскен глобальды тәсілдемені құруына талпынды. 2005 жылы құрастырылған Бангкок хартиядан алынған анықтамасы төмен жазылған. Осы анықтамада іс-әрекетке әкілеттіктерді мен мүмкіндіктерді ұсынуға берілді, жалпы факторларды анықтау ролі берілген, олар денсаулыққа әсер ететін әлеуметтік, экономикалық факторлар және қоршаған ортаның факторлары. Олар тағы туберкулез, АИВ және/немесе гепатит осындай жұқпалы аурулар және жүректің ишемиялық ауру мен диабет жұқпалы емес ауруларға жататын ауруларды бақылау бойынша қоғамдық денсаулық сақтау жүйенің функциялармен нақты байланыстарды құрды.
"Денсаулықты нығайту – адамдарға өз денсаулығын және оны анықтайтын факторларды нақты бақылауға әсер ететін процесс, сонымен оның жағдайын жақсартады. Ол қоғамдық денсаулық сақтауында негізгі функция болып табылады және жұқпалы, жұқпалы емес ауруларды мен денсаулыққа басқа зияндарын келтіретін қиындықтарын шешу бойынша жұмысқа әсер етеді". (Бангкоктік хартия, 2005 ж.)
Европа мемлекеттердің одағына үшін денсаулық сақтау саласындағы саясатқа бірлестірілген тәсілдемені қамтамасыздандыруына ДДҰ маңызды ролін жүргізеді. Осы қатынаста маңызды ролін стратегиялық құжаттың шығуы «Денсаулық барлық үшін – 2000 жылда әрқайсына денсаулық қол жетімді болу бойынша мақсатымен» болды (ДДҰ, 1986ж.), оның ішінде төрт маңызды тақырып анықталды:
Өмір бейнесі мен денсаулық.
Денсаулықтын және қоршаған ортанын қауіп факторлары.
Денсаулық сақтау жүйесінің қайталап бағыттау.
Белгілеген бағыттарда қажетті өзгерістерді жүргізу үшін инфрақұрылымын құру.
XXI ғасырда денсаулықты жақсарту бойынша глобальды жұмыста 2000 жылы қыркүйек айында БҰҰ қабылдаған мыңжылдық Декларация тағы бір маңызды оқиға болды. Ол әлеуметтік басшыларды кедейлікпен, аштықпен, аурулармен, сауатсыздықпен, экология жағдайының нашарлауымен және әйелдердің дискриминациямен күресуге міндетсінеді. Ол медицина көмек көрсетуінің алты мықты қағидаларды белгіледі. Мыңжылдық дамуының мақсаты осы декларация негізінде жасалған, олардың әрқайсында деректі мақсатты көрсеткіштер мен индикаторлар бар. Оның ішінде денсаулыққа әсер ететін факторлар және бір бірімен байланысқан екенін деректі мойындалады. Декларацияда айтылды:
"...ең мықты денсаулық балаларға оқуға, ал ересек адамдарға ақша табуға мүмкіндік береді. Гендерлік теңдік ең мықты денсаулыққа жетуінің маңызды факторы болып саналады. Кедейліктің, аштықтың және қоршаған ортаның сапасы нашарлаулығының қысқартылуы денсаулыққа дұрыс етеді, бірақ тағы ол мықты денсаулықтан тәуелді. ".
1996 жылы бүкіл ДДҰ мемлекеттер- қатысушылармен қол қойған Люблянді хартиямен арқылы қосымша күшті денсаулық сақтау реформасы алды. Олар адамның адамгершілік маңызын, денсаулыққа жету үшін нақты мақсаттарды қою қажетін, адамға бағдарланған тәсілдемені, сапалы қызметтерді ұсынуын, қаржыландыруын мен тұрақтылығын, денсаулықты нығайтуын мен оны қорғауын және алдын-алуын белгілейді. Олар денсаулық сақтау реформа бойынша заманауи бағдарламалармен келіседі, мысалы «Саламатты Қазақстан!» денсаулық сақтау бағдарламамен және Дүниежүзілік банкпен мен ЮСАИД қаржыландыратын жобалармен келіседі және олардың жұмысы мазмұндаған алты қағидаларды сақтуында жасалған. |
|
Жаңа мыңжылдықтың дамуының сегіз мақсаттары бар:
|
Қазақстан Республикасында 2011-2015 жж. «Саламатты Қазақстан» денсаулық сақтау дамуы Мемлекеттік бағдарлама қабылданды. Оның мақсаты – мемлекеттегі тұрақты әлеуметті-демографиялық дамуын қамтамасыздандыру үшін Қазақстан азаматтардың денсаулығын жақсарту.
2011-2015 жж. «Саламатты Қазақстан» денсаулық сақтау дамуы Мемлекеттік бағдарламаның міндеттері:
азаматтардың денсаулығын сақтау мәселелер мен санитарлық-эпидемиологиялық саулықты қамтамасыздандыру бойынша сектораралық және мекемеаралық әрекеттесуін күшейту;
Бірлестірілген ұлттық денсаулық сақтау жүйесін дамуы мен жетілдіруі;
Медицина мен фармация білімінің дамуы мен жетілдіруі, медицина ғылымының мен фармация қызметін дамуы.
1.3 2011-2015 жж. АИВ/ЖИТС бойынша денсаулық сақтау саласында глобальды стратегиялар. Ақпаратты блок (25 минут)
АИВ/ЖИТС денсаулық сақтау жүйесінде глобальды стратегиялар бар:
1 стратегиялық бағыт:
АИВ алдын-алуына тиімді тәсілдеменің өзгертуі.
Баларда АИВ жұғу жаңа оқиғаларын жою.
Емдеу, күту және қолдау сұрақтарда келесі кезеңің жылдамдатуы.
Халықтың негізгі торптарға кешенді және шоғырланған қызметтерді көрсету.
2 стратегиялық бағыт:
Денсаулық сақтау саласында АИВ пен басқа бағдарламалар бойынша бағдарлалармен арасындам өзара байланысты күшейту.
3 стратегиялық бағыт:
Декнсаулық жүйелерінің алты жасаушының күшейту.
4 стратегиялық бағыт:
Жыныстық тиістік теңдігің қамтамасыздандыру мен қиян гендер қалыптарын жою.
Адам құқығын қорғау мен денсаулық сақтау мәселелерде әділеттікті қамтамасыздадыру.
Барлық саясатта, зағдарда және заң астар актілерде денсаулықты кепілдік ету (ДДҰ, 2011 ж.).
1.4 Тәжірибелік мысалы талқылаумен (25 минут)
Төмен берілген мысал сыртқы жағдайлар және тұрақтық акцентпен денсаулықты нығайтуына қоғамдық тәсілдемені көрнекті әшекейлейді.
Тәжірибелік мысал: Bute Produce Bute Produce – бұл Шотландиядағы Бьют аралында жергілікті қауымның бақшасы, бұл жерде қолжетімді бағалармен мезгілді мен жергілікті жеміс-жидектерді өсіреді және жұмысқа тұруына мен волонтерлық жұмыс істеуіне мүмкіндіктерді береді. Bute Produce жергілікті өнімдерді өсіруімен айналысады, өйткені олар өздердің мезгілді жеміс-жидектерді өсіруі мен қолдану арқасында өз аралды өзіне жеткілікті мен үлкен жерден аса тәуелді емес істегісі келеді. Қазіргі кезде аралда жергілікті ресурстарға жататын жұмыссыз отырған адамдар мен жер сияқты қолданып жатыр. Жеміс-жидектерді өсіруінен басқа жоба тағы оқуға, кең деңгейлі халыққа үшін волонтерлік жұмыс істеуіне мүмкіндіктерді береді және "даладан үстелге дейін" арасын және жоғары сапалы жергілікті тағам өнімдерге мүмкіндігін қамтамасыз етіп даланың атмосферасына көшетхана газдардын шығарылуын қысқартуына әсер етеді. Жоба тағы жеміс-жидектер өсу үшін жеткілікті энергияны күшейту аралдағы бірінші жел турбинасын қолданып отыр және қалған энергияны қайтадан Ұлттық электржүйелік компанияға сатады. 'Біз клиенттің қызығушылықтарын алды-артын арттыру барысында нысаналы түрде тәсілдемені қолданамыз' 'Біз көп адамдардың өмірін аздап өзгертеміз. Егер бұл тәжірибе бүкіл Шотландияда және сыртқы аймақтарда қайталанса, қандай ол мүмкіндіктер берушеді...' Глазго қ. халық денсаулық орталығы (2012 ж.) |
1.5 Талқылауға арналған сұрақтар (25 минут)
Қазақстанда денсаулықты нығайтуына қоғамдық тәсілдемелердің мүмкіндік варианттарды ойланыстырындар және көрсетіндер.
Кіші топтарда жұмыс істеу.
АИВ/ЖИТС қиындықтарды шешуінде денсаулық сақтау бойынша қандай байланыстарды басқа бағдарламалармен (шаралармен) маңызды деп сіз есептейсіз?
1.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар (100 минут)
Денсаулықты жақсарту бойынша негізгі жағдайлардың шолуын көрсету: «Денсаулық барлығы үшін» ДДҰ стратегиясы, біріншілік медицина-санитарлық көмек бойынша Алма-Атының декларациясы, өркендеген елдерде денсаулықты нығайту бойынша Оттава хартияда өткен конференция.
АИВ, СВГ, туберкулез алдын-алу шаралар бойынша медицина көмегін ұйымдастыруынан халықаралық және ұлттық құжаттарды оқу.
Мемлекет бағдарламалардың негізгі бағыттарды оқу, нашар мен қуатты жақтарды анықтау және кестені толтыру.
Халықаралық және мемлекеттік бағдарламалардың атауы, жылдар |
Қуатты жақтар (нәтижелік) |
Нашар жақтар (нәтиделік) |
|
|
|
1.7 Интерактивты сұрау (25 минут).
Денсаулық сақтау деген не? ДДҰ қызметінің басым бағыттарды атаңыз. Денсаулық сақтау ұлттық жүйелердің дамуында ДДҰ ролі қандай? Денсаулық сақтау ұлттық жүйелердің қызметінде ең маңызды бағыттарды атаңыз. «Денсаулық барлығы үшін» тарихи маңызы қай жылда анықталды?
Денсаулық (жеке, топты, қоғамды) жағдайын қандай табиғи мен әлеуметтік факторлар шарттайды?