1 Сүрет. Нейротрансмиттердің әсері
Ми рецепторларға есірткілердің тікелей әсерінің мысалы эндорфин рецепторларға опиаттын әсері болып табылады, оның нәтижесінде эндорфиннің дұрыс әсері күшейеді. Эндорфин – адам ағзасында шығарылатын опиат, ол ауру сезімін жеңілдетеді немесе реттейді. Дофамитннің рөлі есірткілердің барлық қабылдауында кездеседі. Қандай механизм жүреді? Оны толық қарастырайық. Есірткі тәуелділігінде үш өзара байланысқан жүйелер қатысады. Сыйақы жүйесі, ол рақаттану сезімін білдіреді және осы рақаттануын қайта қайта белсендіріп қабылдауға шақырады, тағы оқу /есте сақтау жүйесі және өз-өзін бақылау жүйесі. Егер есірткі қабылдауын автомобиль жүруімен салыстырсақ онда біз газдын педалін бақылау (сыйақы жүйесі), бағытты тағдау (бағытты анықтау, жолды есіне сақтау) және тормоз (өз-өзін бақылау) туралы айтамыз.
Есірткі
тәуелдігінде үш жүйенің барлығы жұмыс
істемейді
Автомобильді жүргізген кезде екі жүйені бір бірінен ажыратуға болмайды: жылдамдығын жоғарлауы және автогмобильді жүргізуі ол бірлескен іс-шаралар болып табылады. Егер газ педаліна баспаса автомобиль ешқайда жүрмейді, ал жылдамдығын басқарусыз жоғарласа автомобильді дұрыс жүргізу мүмкін емес.
2.8 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
«Тәуелділіктің даму патогенезі» тақырып бойынша ақпаратты мәлімдемені дайынданыз. Ескертудің мәлімдемені қолданыз (125 минут).
Тәуелділіктің даму қауіп факторды анықтау үшін мәселелердің тізімін дайынданыз.
Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
«ПБЗ тәуелділікті қалыптастыру үшін қауіп факторлар және қорғау факторлар» тақырып бойынша баяндаманы жазыныз. «Үйлесімді отбасы», «Адам және оның жақын айналасуы» тақырып бойынша эссе жазыныз. «Зиян келтіре қабылдау – ауру ма әлде жоқ па?» тақырып бойынша баяндама жазыныз.
Бақылау сұрақтары (10 минут)
Биопсихоәлеуметті тәсіл дегеніміз не?
«Адамның жеке тұлға қабілеттірі» дегеніміз не және олар қалай тәуелдікке әсер етеді?
Қандай тәуелділіктің әлеуметтік даму факторларды білесіз?
Қандай тәуелділіктің әлеуметтік-экономикалық даму факторларды білесіз?
Тәуелділікке қандай отбасылық факторлар әсер етеді?
Қандай отбасылық факторлар тәуелділікті тоқтатуға көмектеседі?
Қалай достар тәуелділіктің дамуына әсер етеді?
Қандай нейротрансмиттерді білесіз?
3 Сабақ
ИЕҚ, науқастын профилі. Апиын есірткіліктің клиникасы және қазіргі кезде қолданып жүрген ем әдістері
ИЕҚ – инелік есірткі қабылдаушылар, егер қарапайым тілде айтқанда инъекция (тамыр ішіне, жанбасқа) арқылы есірткілерді қабылдау. Нашақорлық грек тілден narkē естен айырылып қалушылық, сон + mania алаңғасарлық, құмарлық, құштарлық.
2010 әлемде ДДҰ мәліметтер бойынша 15,6 миллион адам – опиоидттарды заңсыз қабылдаған, оның ішінде 11 миллион героин қабылдаған. Опиоидтар Азияда, Европада және Океанияда зиян келтіре қабылдайтын маңызды есіртке заттектер болып табылады. Павлодар қ. РҒТО НМӘМ мәліметтер бойынша, 2010 жылда тіркеуде инъекция жолымен есірткілерді қабылдайтын 33 765 адам тұрған, ал 2011 жылы – 31 036 адам, олардын ішінен 80% жуық адам опиоидты қабылдаған.
Опий нашақорлық АИВ, гепатиттер сияқты әлеуметтік маңызды ауруларда маңызды рөл атқарады, сондықтан осы есіртке тәуелдігінде біз тоқтап толық қарастырайық.