- •Мазмұны
- •Қысқартулардың тізімі
- •1 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын қорғау
- •1 Бөлім. Денсаулықтың анықтамасы және мейірбике процессіндегі ең қауіпті әсер тиетін халықтың денсаулығын сақтау
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •2.6 Денсаулықтың негізгі деңгейлер, қалыптар мен белгілер.
- •3 Сабақ
- •Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар.
- •4 Сабақ
- •2 Сүрет. Қауіптің төмендеуі, психологиялық орнылықтылықтың ұйымдастыру
- •5 Сабақ
- •3 Сүрет. Мейірбике үдерістің бес сатысы
- •6 Сабақ
- •2 Бөлім. Денсаулық қорғау саласында адамның құқықтары. Денсаулық сақтау саласында халықаралық заң шығаратын актілер. Заң шығарудың қалыптары және олардың түсініктемесі
- •7 Сабақ
- •1. Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт (асқхп).
- •2. Әйелдерге қатысты құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (әқжк).
- •3. Нәсілдің құқығын шектеуді жою бойынша Конвенция (нқжк).
- •4. Азапты, қатыгездікті, рақымсызды немесе намысын кемсітуін және басқа қатынастардың мен жазалардың түрлерін қолдануға қарсы Конвенция (ақк)
- •4. Науқасқа бағытталған медициналық қызмет туралы Декларация, 2007 ж.
- •6. XXI ғасырда денсаулық қорғау қағидалар туралы Джакарттық, 1997 ж.
- •9(1) Тармақ асқхп
- •14 Тармақ мқк
- •6 Тармақ денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •5 Тармақ Денсаулыққа құқық туралы Хартия
- •8 Сабақ
- •Қазақстан Республикасының конституциясы
- •29 Тармақ
- •«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі» Қазақстан Республикасының Кодексі
- •3. «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011 - 2015 жылдарғаарналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттiк бағдарламасы туралы» жарлық
- •8.3 Алдын-алу шараларына құқықкелесі заң шығару құжаттарда жазылған:
- •29 Бап қр Конституцияның денсаулық сақтауына құқығын тіркейді:
- •8.4 Қолжетілімдігіне құқық төмен берілген қр заң шығару құжаттарда жазылған:
- •8.5 Ақпаратқа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •8.6 Өзгешілікке және құпиялыққа құқық келесі қр заң шығару қужаттарда берілген:
- •9 Сабақ
- •1 Модульдің оқытушыға араналған белгілер
- •1 Модульге анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •2 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істегенде қолданылатын коммуникациялар
- •1 Сабақ
- •1 Сүрет. Коммуникацияның сипаттамасы, түрлері, қабілеттері
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •3.1 Қауіпті бағалау жүйенің әлеуметтік көрінісі (қбжәк). Ақпаратты блок (25 минут)
- •2 Оқытушыға араналған белгілер
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •2.7 Оқиғалық есеп
- •2.8 Талқылауға араналған сұрақ (3 сұрақ)
- •3.6 Талқыдауға арналған сұрақ
- •2 Модульге аррналған анықтамалық әдебиет
- •2 Модульге ескерту
- •3.3 Стигма мен дискриминация жөнінде әлеуметтік өзгерістеріне коммуникациялардын өзгеру туралы халықаралық тәжірибе
- •3.4 Туберкулез мәселесі бойынша насихат, коммуникация мен әлеуметтік мобилизация: «Туберкулезді тоқтатайық» кампаниядан алынған тәжірибе
- •3.7 «Атақтылар» жаттығу (20 минут)
- •3 Модуль психобелсенді заттектерден тәуелділігі. Клиника және ем
- •1 Сабақ
- •1.6 Оқиғалық есептер (50 минут)
- •2 Сабақ
- •1 Сүрет. Нейротрансмиттердің әсері
- •2.8 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •3 Сабақ
- •3.1 Науқастын профилі. Ақпаратты блок (25 минут)
- •I кезең. Апиындық абстинентті синдромның емі, ұзақтығы 7 күннен аса емес.
- •II кезең. Постабстинентті бұзылыстардын соматопсихикалық түзетуі (30 күнге дейін)
- •III кезең. Рецидивке қарсы ем (6 айдан астам емес)
- •4 Сабақ
- •I және II түрінің биполярлы бұзылыс
- •3 Модульге оқутышыға арналған белгілер
- •3 Модульге арналған анықтама әдебиеттің тізімі
- •3 Модульдің ескертуі
- •2.8 Өсөж-ге мәлімет. Тәуелділіктің патогенезі
- •3.1 Науқастын профилі
- •3.7 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Апиын қолдаушы терапия бойынша директива (Explain this is a translation of Dutch guideline).
- •Науқастын келешегі
- •Медициналық қызметкердін келешегі
- •Терапия үрдісінде науқастын және медициналық қызметкердің арасында қарым-қққатынастар
- •4 Модуль жұқпалы ауруларды (аив-инфекцияны, с вирусты гепатитті және туберкулезді) жүргізүдің мейірбике процессі
- •1 Бөлім. Аив-инфекция жүргізуінде сейірбикелік үдеріс
- •1 Сабақ
- •I клиникалық саты
- •II клиникалық саты
- •III клиникалық саты
- •IV клиникалық саты
- •2 Сабақ
- •Иеқ алмасу терапияны алу мүмкіндігін ұсынуы.
- •2.5 Жжби алдын алу. Ақпаратты блок (25 минут) («Жыныс жолымен таралатын инфекциялардын алдын алуының глобальды стратегия және олармен күресу», ддұ мәліметтері, 2006-2015 жж.
- •3 Сабақ
- •2 Бөлім. С вирусты гепатитті және коинфекцияны (аив және с вирусты гепатит) жүргізуінде мейірбике үдерісі
- •4 Сабақ
- •5 Сабақ
- •Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлердің мәліметтері ескертудегі кестеде ұсынылған.
- •6 Сабақ
- •Парентеральды вг объектілердің әдістері және дезинфекцияның құралдары ескертуде сипатталған.
- •2. Қатынаста болған адамдарға кеңес жүргізу
- •3. Қка көрсетілімдер жоқ болған кезде тактика
- •4. Қка басталу уақыты және ұзақтығы
- •5. Қка үшін арв дәрілерді таңдау
- •6.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •7 Сабақ
- •100 000 Халыққа, 2002-2011 жж.
- •8 Сабақ
- •9 Сабақ
- •10 Сабақ
- •Туберкулезге қарсы вакцинация. Туберкулезге қарсы вакцинацияның мақсаты тмб инфицирленбеген адамда жасанды иммунитетті құру, ол туберкулез қоздырғышқа тұрақтылығын жоғарлайды.
- •11 Сабақ
- •1000 Науқас астам модельдің шаралардын шектеуінде көмек алды, оларға диагностикалық, ем және кеңес көмек көрсетілді.
- •12 Сабақ
- •4 Модульдің оқытушыға арналған белгілер
- •Жаттығу «Мен және аив-инфекция»
- •2.4 Талқылауға арналған сұрақ
- •3.1 Рольдік ойын «Өмірден алынған күн …»
- •5.4 Оқиғалық есептер
- •6.4 Оқиғалық есептер
- •4 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •4 Модульге арналған ескертулер
- •1.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5.3 Вирусты гепатиттердің серологиялық маркерлар. Ифт талдаулардын интерпретациясы
- •6.3 Парентеральды вг объект дезинфекцияның әдістері және құралдары
- •7.5 Қр туберкулезге қарсы көмектің құрылымы
- •9.1 Қақырықты жиау техникасы
- •12.2 Өкпе туберкулезде жедел жағдайлар
- •5 Модуль ең қауіпті әсер тиетін халықпен жұмыс істеген кезде (аив, с гепатит және тәуелді аурулар) өзгешелікті тәсілдемелері мен байланыс жолдардын әдістері
- •1 Сабақ
- •2 Сабақ
- •3 Сабақ
- •4 Сабақ еқәх топтардын коммуникация тәсілдерінің ерекшеліктері, кеңес жүргізуінің дағдылары
- •5 Сабақ
- •6 Сабақ
- •1. Науқасқа бағытталған оңтайлы, этикалық медициналық күтімді қамтамасыз ету мақсатымен CanMeds барлық рөлін атқаруымен кеңесшілер ретінде жұмыс істеу.
- •2. Олардын жұмысына сәйкес клиникалық дағдыларды, білімдерді мен тәжірибені алу және қолдау.
- •3. Науқастын толық зерттеуін орындау.
- •4. Алдын алу және терапия әдістерін тиімді қолдану.
- •5. Диагностикалық пен терапиялық кәсіптік дағдыларды кәсіби және лайықты жерде қолдану.
- •6. Басқа медициналық қызметкерлерге кеңес үшін бару, бірақ олардын білімдері шектеулі екенін сіз есептеу керексіз.
- •7 Сабақ
- •8 Сабақ
- •Әйел жүкті емес және жақын арада жүктілікті жоспарлап жатқан жоқ
- •Әйел жүкті емес, бірақ жақын арада жүктілікті жоспарлап жүр. Кеңес жүргізуінде келесі тақырыптар туралы айту керек:
- •Жүкті әйел, бірақ ол өз жүктілік туралы әлі соңғы шешімді қабылдаған жоқ. Кеңес жүру кезінде айту керек:
- •9 Сабақ
- •1 Сүрет. Вирустік жүктеме деңгейінің және cd4 лимфоциттердін саның үлгілі өзгерістер
- •9.2 Аре қағидалары, аре басталуына көрсеткіштер, аре тиімді мониторингі
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •5 Модульдің оқутышыға арналған белгілер
- •1.6 Оқиғалық есептер
- •5 Модульге арналған анықтамалық әдебиеттің тізімі
- •5 Модульге арналған ескертулер
- •3.5 Тесттен кейін кеңестің қабылдаулары.
- •Эпидемиологиялық мәліметтер
- •5.5 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •1.Науқастармен және олардын отбасылармен өзара түсінушілікке, сенімге мен этикалық түсінушілікке жету.
- •2. Ақпаратты, науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға үшін болжамды мұқият жинау және қисынды келтіру.
- •3. Науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға маңызды ақпаратты және түсініктемені нақты тарату.
- •4. Бірге күту жоспарын жасау үшін науқастарға, олардын отбасыларына, әріптестерге және басқа мамандарға тиісті мәселелер, себептер және жоспарлар бойынша өзара түсінішілікке жету.
- •5. Медициналық мәселелер бойынша жазбаша немесе ауызша тиімді ақпаратты ұсыну.
- •1. Медициналық қызметкерлердін мультикәсіптік топтардын жұмысында тиімді қатысу.
- •2. Алдын алу, талқылау және кәсіптік арасындағы егестерді шешу мақсатымен басқа медициналық жұмысшылармен тиімді жұмыс істеу.
- •1. Медициналық мекемелердің және жүйелердің жұмыстын тиімділігіне әсер ететін шараларға қатысу.
- •2. Өз жұмысынды және мансапты тиімді басқару.
- •3. Денсаулық сақтау жүйесінде ресурстарды дұрыс қолдану.
- •4. Қажет болған кезде лауазымды адамның міндеттерін атқару және басшының міндеттерін өзіне алу.
- •1. Әрдайым оқу арқылы өз кәсіптік дағдыларды қолдау және нығайту.
- •2. Ақпаратты мен оның түпнұсқаларды сынаумен бағалау және оларды тәжірибеде қолдау.
- •3. Науқастарды, олардын отбасыларды, студенттерді, резиденттерді, басқа медициналық қызметкерлерді, халықты және басқаларды оқыту.
- •4. Жаңа медициналық білімін мен тәжірибені ұйымдастыруына, таралуына, қолдауына және талдау жүргізуіне өз салымын енгізу.
- •1. Науқастар, маман, қоғам жөнінде этикалық міндеттерді көрсету.
- •2. Кәсіптік жаңартуында қатысу арқылы өз науқастар, маман, қоғам жөнінде міндеттерін көрсету.
- •3. Дәрігер денсаулығын қамтамасыз етіп ем ұстаушылықтын көрсету және орнықтылықты тәжірибені қолдау.
- •7.4 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар Науқасқа қызмет етудің кешендік жоспар
- •Қызмет алу құқығына критерийлерге сәйкестік
- •8.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
- •9.6 Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар
Қысқартулардың тізімі
Анти-HCV |
С вирус гепатитқа антиденелері |
АРЕ/ АРВД |
Антиретровирусті ем /Антиретровирусті дәрумендер |
БЦЖ |
Кальметт-Герен вакцинасып |
СВГ/ВВГ |
С, В вирусті гепатит |
ЖАҚД |
Жалпыға ортақ адам құқығының декларациясы |
АИВ/ЖИТС |
Адам иммунитет тапшылықтың вирусі/Жасанды иммунитет тапшылықтың синдромы |
ДМҚ |
Дүниежүзілік медициналық қауымдастығы |
ДДҰ |
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы |
ЕТК |
Ерікті тестілеу мен кеңес алу |
АҚЕК
|
Адам құқығының қорғау және негізгі бостандық туралы Европалық конвенциясы |
ӘҚЕК |
Әлеуметтік құқықтар туралы Европалық комитет |
ЕО |
Европалық одақ |
ИБ |
Иммундық блоттинг |
ЖЖБА |
Жыныс жолдармен берілетін аурулар |
ИФТ |
Иммуноферменттік талдау |
БҚК |
Бала құқығы туралы комитет |
АҚК |
Адам құқығы туралы комитет |
АӨА |
АИВпен өмір сүретін адамдар |
ТМБ |
Туберкулездің микобактериясы |
ММХК |
Медициналық мейірбикелердің халықаралық кеңесі |
ЕЕС |
Еркектер еркектермен секс қатынаста |
ТПҰО |
Туберкулез проблемалардың ұлттық орталығы |
ЕҚӘХ |
Ең қауіпті әсер тиетін халық |
БҰҰ |
Біреккен ұлттар ұйымы |
ИЕҚ |
Инелік есірткелерді қабылдаушылар |
БМСК |
Біріншілік медициналы-санитарлық көмек |
ПӘК |
Психоәлеуметтік кеңес беру |
ПҚА |
Постқатынасты алдын-алу шаралары |
ССЖ |
Сауда секс жұмысшылары |
ҚӘТ |
Қауіпті әлеуметтік топтар |
ОМҚ |
Орта медициналық қызметкерлер |
ТБ |
Туберкулез |
КДТ ТБ |
Көптеген дәрілік тұрақтылығымен туберкулез
|
|
|
КІРІСПЕ
Соңғы кезде медициналық қызметкерлер арасында ең қауіпті әсер тиетін халық туралы жағымсыз қабылдау, түсінбеу мен ескішілдіктер дамыған және жалпы қарағанда АИВ/ЖИТС, гепатит пен ішінара туберкулез туралы негізгі білім жетіспейді, сонымен қатар алдынғы қатардағы тәжірибе саласында ем қабылдау ұстамдылықты жоғарлату үшін білімі (халықаралық тәжірибе) жоқ. Сондықтан қауіпті топтардын арасындағы инфицирленген адамдар тестілеу және қаралу үшін БМСК бармайды сонымен қатар мемлекеттегі денсаулық саласының жалпы оқиғаға зиян келтіреді. ТБ/АИВ/СВГ инфицирленген адамдардың сапалық күтуің күшейту үшін осы курс салым енгізеді деп білдіреді.
Осы курста «ең қауіпті әсер тиетін халық» терминмен қатар «күдікті топтар» немесе «әлеуметтік қауіпті топтар» терминдер қолданылады.
Курс болашақ денсаулық сақтау қызметкерлерге/медицина университеттегі мейірбике ісі бөлімінің 4 курс студенттерге арналған.
Курстың мақсаты
ЕҚӘХ сапалы күтуінің негізгі концепциялармен танысу.
Шоғырланғанмен, клиентке бағдарланғанмен және адам құқығында негізделген (ко)инфицирленген адамдардың күтуімен танысу.
Коммуникативті дағдылардың дамуы, ауру оқиғалардың анықтау, науқастың қатынастарды зерттеу, науқастар туралы ақпаратты жинау, команданың мультитәртіпті жұмыс.
Курс 5 модульден (11 кредиттен) құрастырылған:
1 модуль. Ең қауіпті әсерге жататын халықтың денсаулығын қорғау – 3 кредит.
2 модуль. Ең қауіпті әсерге жататын халықпен жұмыс істегенде қолданылатын байланыс жолдары – 1 кредит.
3 модуль. Психобелсенді заттектерден тәуелділік – 1 кредит.
4 модуль. Жұқпалы ауруларды (АИВ-инфекцияны, С вирусты гепатитті және туберкулезді) жүргізүдің мейірбике процессі – 3 кредит.
5 модуль. Ең қауіпті әсерге жататын халықпен жұмыс істеген кезде (АИВ, С гепатит және тәуелді аурулар) өзгешелікті тәсілдемелері мен байланыс жолдардын әдістері – 3 кредит.
1 кредит 45 академиялық сағаттан құрастырылған, соның ішінде:
15 қатынасты сағат;
7 сағат оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар;
23 сағат студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар.
Әр модульде бар:
Талқылауға арналған сұрақтар – талқылауды білдіретін сұрақтар немесе тақырып, өз ойынды немесе топтың ойын жеткізу. Егер дәлелдер мен пікірлер болса онда талқылау сындарлы өзгешілікпен болады.
Ақпаратты блок – теоретикалық мәлімет тәжірибелік сабақтарда, дәрістерде, мини-дәрістерде қолданылатын.
Тәжірибелік сабақтар: жұпта жұмыс істеу, оқытушының басқаруымен жүргізілетін өзіндік жұмысына арналған шығармашылық тапсырмалар, кіші топтарда жұмыс істеу, рөлдік ойындар, топта талқылау, муляждарды, манекендерді, фантомдарды қолдауымен дағдыларға оқыту, оқытушының бақылаумен науқаспен жұмыс істеу, дәрігерлердің және медициналық қызметкерлердің науқастармен әңгімелесуіне қатысу.
Тәжірибелік мысалдар – Қазақстанда, ұлттық және халықаралық сарапшылар үздік тәжірибеде жұмыс тиімділігін көрсеткен халықаралық Үкіметтік емес ұйымдардын/ұйымдардын мәліметтерін сипаттау мен талқылау.
Оқиғалық есептер, жаттығулар – тәжірибелік-бағдарланған тапсырма. Бір жағынан студент тапсырманы шешу үшін өз білімдерді, икемділіктерді және дағдыларды қолданады, екінші жағынан – зерттеу-тәжірибелік іс-әрекеттер жасағанда өзіне жаңадан білім ашады, қосымша икемділіктерді мен дағдыларды алады.
Оқиғалық есептің қисыны келесі түрде құрастырылған: танысу – түсіну – қолдану – талдау – синтез – бағалау.
Оқиғалық есептер әртүрлі болу мүмкін. Мысалы, бағдарламалық мазмұны негізіндегі бөлімдер мен әдістемелік нұсқаларды жүзеге асыру бойынша есеп құруы мүмкін. Мүмкін тәжірибелік-бағдарланған есепті құрастыру үшін студенттерден ғылыми тәжірибесі мен қолданбалы іс-әрекеттер болуы қажет. Бұл есептер ақиқат өмірден алынған және білімдерді, икемділіктерді, дағдыларды қолдану үшін есептер жасалған.
Оқытушының басқаруымен жүргізілетін студенттердің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар – оқытушы қатынасымен орындалатын тапсырмалар, өткен тәжірибелік сабақтардың тақырып бойынша бөлек сұрақтарды терең оқу, тәжірибелік сабақтарға кірмеген бағдарлама бойынша тақырыптарды өз бетімен оқуы, баяндамаларды дайындау және қорғау, кіші топтарда жұмыс істеу, іскерлік ойындарды жүргізу, орындалған жеке және топтағы тапсырма нәтижелерің талқылау, тест тапсырмаларды орындау, оқиғалық есептерді шешу, пікір-сайысты жүргізу, мультимедийлы базадағы мәліметтермен, компьютердегі модельдермен және бағдарламалармен жұмыс істеу, сұрақтар бойынша оқытушыдан кеңес алу.
Студенттің өзіндік жұмысына арналған тапсырмалар: әдебиетпен, электронды тасымалдаушылардағы оқу және ғылыми мәліметтермен жұмыс істеу, презентацияларды мен тақырыптық баяндамаларды дайындау.
Тест немесе бақылау тапсырмалар – пән бойынша білімдерді, икемділіктерді, дағдыларды бағалау үшін мәліметтер.
Оқу және оқыту әдістері: теориялық мәліметті талқылау; оқу әдебиетпен жұмыс істеу, тапсырмаларды орындау (сұраққа жазбаша жауап беру, және т.б.); тесттілеу; ауызша сұрау, интерактивтік оқу әдістері.
Жабдық және жарақтандыру: оқу бөлімдер, компьютерлер, ноутбуктар, мультимедийлі жүйелер, флип-чарттар.