2 Бөлім. Денсаулық қорғау саласында адамның құқықтары. Денсаулық сақтау саласында халықаралық заң шығаратын актілер. Заң шығарудың қалыптары және олардың түсініктемесі

ЕҚӘХ қорғауында жалпы мақсаты ол білім саласында, экономикалық пен техникалық дамуында мүмкіндіктерін беріп осы топтың әр мүшесі өз мүмкіндіктерін (дұрыс денелі, білімді және рухани дамулармен қоса) толық дамуға мүмкіндігі болуы; жастарға дұрыс тұрмыс дәстүрін жүргізуіне қамтамасыз ету, қоғамда әйелдерге негізгі рөлін жүргізуіне көмектесу және жергілікті халыққа қолдау көрсетуінде тұрады.

Қазақстанда медициналық көмек контексте адам құқығы – әлі жаңа және өркейетін сала. Заң шығару қағидалардың көбісі беделді сот түсінігін алған жоқ, басқалар келешекте қолдауында мен түсіндіруінде мұқтаж етеді.

7 Сабақ

Денсаулық қорғау саласында адамның құқықтары. Денсаулық сақтау саласында халықаралық заң шығаратын актілер. Заң шығарудың қалыптары және олардың түсініктемесі

7.1 Медициналық көмек көрсету саласында адам құқығының халықаралық құрылымы. Ақпаратты блок (75 минут)

Адам құқығының жалпыға ортақ декларациясы (АҚЖД), 1948 ж.

АҚЖД халықаралық келісім шартқа кірмейді, бірақ үлкен абырой бар. Адам құқығы туралы заманауи заң шығаруында білгілі бір рөлін орындады: оның қағидалардың көбісі халықаралық пактарда қайталанады (төмен қараңыз), оның қалыптардың көбісі халықаралық құқықтың қалыпты жағдайын алды, олар жалпыға ортақ және даусыз болып саналады.

Негізгі қағидаларға кіреді:

• 3 тармақ (өмір сүруне құқық);

• 5 тармақ (азапты қолдануға және қатыгездікке, рақымсызға немесе намысын кемсітуіне тыйм);

• 7 тармақ (құқығын шектеуден қорғау);

• 12 тармақ (жеке өмірге құқық);

• 19 тармақ (ақпаратты іздеуге, алуына мен тарауына құқық);

• 25 тармақ (медициналық көмегіне құқық).

Халықаралық келісім шарттар. Адам құқығы туралы барлық негізгі халықаралық келісім шарттар қағидаларда бар, олар медициналық көмек көрсету контекстінде адам құқығын қорғауды кепіл береді. Осы келісім шарттарда міндетті күш тек қана оларды ратифицирленген мемлекеттерге үшін, бірақ олардың тіркелген қалыптар мықты моральдық пен саяси ықпал жасауын оларды ратифицирленбеген мемлекеттерге әсер етеді. Келісім шарттардың көбісі, мысалы, екі халықаралық пакт және бала құқығы туралы Конвенция (БҚК), көп мемлекеттермен мақұлданды (БҚК – барлық мемлекеттермен жуық).

Келісім ұйымдардың көбісі, сонымен қатар адам құқығы туралы Комитет (АҚК), әйелдерге қатысты құқығын шектеуді жою бойынша Комитет (ӘҚЖК), тыйымға қарсы Комитет (ТҚК), нәсілдің құқығын шектеуді жою бойынша Комитет (НҚЖК) және мүгедектердің құқығы бойынша Комитет (МҚК), белгілі бір жағдайларда жеке шағымдарын қарастыра алады, бірақ шарттың жағдайдың көбісінде егер мемлекет халықаралық келісім шартқа сәйкес Факультативті хаттаманы ратифицирленді.

1. Азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пакт (асқхп).

Негізгі қағидалар:

• 2(1) тармақ (құқығын шектеуден қорғау);

• 6 тармақ (өмір сүруне құқық);

• 7 тармақ (азапты қолдануға және қатыгездікке, рақымсызға немесе намысын кемсітуіне тыйм);

• 9 тармақ (бостандыққа және жеке адамның дербес құқықтылығына құқық);

• 10 тармақ (бостандықтан айырылған адамдарға, олардың намыстарын сыйлауына құқық);

• 17 тармақ (жеке өмірге құқық);

• 19(2) тармақ (ақпаратты іздеуге, алуына мен тарауына құқық);

• 26 тармақ (заңның алдында тепе-теңдігіне құқық);

• 10(3) тармақ (балаларды қорғау);

• 11 тармақ (жеткілікті өмір деңгейі).