Этналогія

Тэма: этнос – народ, логос – слова, вучэнне, графо –пішу.

ЭТНАЛОГІЯ, ЭТНАГРАФІЯ – навука пра народ.

ЭТНАЛОГІЯ – гэта гісторыка –грамадская навука, якая вывучае этнасы, іх этнагінез, этнічную гісторыю, міжэтнічныя адносіны і энасацыяльныя працэсы, побыт, традыцыйную культуру, засноўваючыся на дадзеных палявых даследваннях.

Мае два ўзроўні:

• Апісанне;

• Тэарытычны;

Этналогія ў залежнасці ад характару і спецыфікі аб’ектаў вывучэння звязана з грамадскімі і прыродазнаўчымі навукамі: 1. – з гісторыяй, з архіялогіяй, з псіхалогіяй, з педагогікай, з антрапалогіяй, з фалькларыстыкай, сацыялогіяй, статыстыкай, дэмаграфіяй, з краязнаўствам, эканомікай, з мастацтвазнаўствам; 2. - з геаграфіяй, з экалогіяй, батанікай, з заалогіяй, агранаміяй, з медыцынай.

Любая навука мае свае крыніцы вывучэння:

1. Пісьмовае сведчанне (рукапіс, друкаванне);

2. Палявыя этнаграфічныя матэрыялы, сабраныя пры непасрэдых кантактах з народам;

3. Музейныя этнаграфічныя калекцыі;

4. Малюнкі, фотаздымкі, адыё і відыёзапісы.

У 19 ст. была створана велізарная колькасць бел. этнаграфічнай літаратуры. Дзякуючы этнаграфічным ведам, культурная спадчына беларусаў улілася ў скарбніцу сусветнай культуры.

АСНОЎНЫЯ ПАНЯЦЦІ ЭТНАЛОГІІ:

ЭТНАС – гэта устойлівая супольнасць людзей, гістарычна складзенная на пэўнай тэрыторыі, якая характарызуецца агульнасцю мовы, побыту, культуры, рысаў псіхікі і самасвядомасці адлюстраванай у адзіннай назве і ўяўленнях пра агульнасць паходжання.

Асноўныя гістарычныя формы этнасу:

-племя; - народнасць; - нацыя.

ПЛЕМЯ – узнікае на стадыі распаду першабытнага строю, мае неразвітую сацыяльную структуру. Яно складваецца на базе суседскіх адносін. Плямёны вызначаюцца адзінствам паходжання, мовы, культуры, агульнай тэрыторыі. Пазней ствараліся саюзы плямён – прататыпы феадальных княстваў.

НАРОДНАСЦЬ – складаецца на базе племяных утварэнняў. Гэта этна-сацыяльная супольнасць людзей блізкіх па паходжанню і традыцыях, бытавой культуры з агульназразумелай дыялектычнай мовай, этнічнай тэрыторыяй і дзяржавай.

НАЦЫЯ – супольнасць людзей , якая прыходзіць на змену народнасці і вызначаецца больш высокай ступенню кансэлідацыі грамадства. Уласцівы:

1. Агульная нацыянальная свядомасць;

2. Агульная мастацкая мова пры захавані дыялекту

3. Нацыянальная школа

4. Адзінная палітычная, эканамічная і інфармацыйная прастора

5. Агульны народны характар, тып паводзін, нацыянальны менталітэт.

Вынік пры агульнасці рыс племя,народнасць і нацыя маюць істотныя адрозненні. Працэс эвалюцыі этнаса ад племені да нацыі прынята лічыць ЭТНІЧНАЙ ГІСТОРЫЯЙ,

ТЭМА: Этнічныя атрыбуты

Вучоныя называюць: мова, рэлігія, гістарычная памяць, этнічная самасвядомасць.

Мова – гэта код нацыі, адарваўшыся ад яе ў другім –трэцім пакаленні чалавек страчвае гістарычную свядомасць, гістарычную памяць і асімілюецца ў іншым этнасе.

Рэлігія – ўсе этнасы былі рэлігійныя, духоўнасць гэта тое, што вылучае чалавека сярод іншых жывых істот.

Гістарычная памяць – здольнасць трывала захоўваць інфармацыю пра радзіму, продкаў, культурныя здабыткі. На фоне гістарычнай памяці фарміруецца уласная нацыянальная годнасць – менталітэт (склад душы, лад мыслення, этнічная псіхалогія, светаўспрыманне). Беларускі менталітэт склаўся дзякуючы геапалітычнаму становішчу Бел. (суседства, ваенныя дзеяні, шматнацыянальнае насельніцтва).

Этнічная самасвядомасць – адносіны да Бацькаўшчыны.