- •1 Тарау. Жалпы ережелер
- •§1 Азаматтық іс жүргізу құқығының пәні мен әдісі
- •§2 Азаматтық іс жүргізу құқығының жүйесі
- •§3 Азаматтық іс жүргізу құқығының қайнар көздері
- •2 Тарау. Азаматтық іс жүргізу міндеттері және азаматтық іс жүргізу құқығының принциптері
- •§1 Азаматтық іс жүргізу міндеттері
- •§2 Азаматтық іс жүргізу принциптері
- •§1 Азаматтық істердің соттарға ведомстволық бағыныстылығы
- •§2 Азаматтық істердің соттылығы
- •§3 Азаматтық істердің мамандандырылған соттарда соттауға жатқызылуы
- •§4 Соттауға жатқызудың жалпы ережелері
- •4 Тарау. Соттың құрамы. Қарсылық білдіру және оны шешу тәртібі
- •§1 Соттың құрамы
- •§2 Алқалы құрамдағы соттың мәселелерді шешу тәртібі
- •§3 Қарсылық білдіру және оларды шешу тәртібі
- •5Тарау. Іске қатысушы тұлғалар
- •§1 Іске қатысушы тұлғалардың құрамы
- •§2 Іс жүргізу құқық қабілеттілігі және әрекет қабілеттілігі
- •§3 Тараптар
- •§4 Үшінші тұлғалар
- •§5 Прокурордың азаматтық іс жүргізуге қатысуы
- •6 Тарау. Сотта өкілдік ету
- •§1 Сотта өкілдік ету түсінігі
- •§1 Дәлелдеме түсінігі және түрлері
- •§2 Дәлелдеу
- •§3 Дәлелдемелерге қойылатын талаптар
- •§4 Дәлелдемелерді қамтамасыз ету
- •8 Тарау. Сот сараптамасы
- •§1 Сот сараптамасы және оны тағайындау тәртібі
- •§2 Сараптама жасау үшін үлгілер алу
- •§3 Сараптама түрлері
- •§4 Сарапшының құқықтары мен міндеттері
- •§5 Сараптама жүргізу
- •§6 Сараптама тағайындау нәтижелері
- •§7 Сарапшыдан жауап алу
- •9 Тарау. Сот шығындары
- •§1 Сот шығындарының ұғымы, түрлері және оларды төлеу тәртібі
- •§2 Мемлекеттік баж сомасын есептеу
- •§3 Мемлекеттік баж төлеуден босату
- •§4 Мемлекеттік бажды қайтару
- •§5 Іс бойынша іс жүргізуге байланысты шығындар
- •§6 Сот шығындарын төлеудің қайнар көздері
- •§7 Сот шығындарын бөлу
- •§8 Сот шығындарын бөлу кезіндегі жауапкердің құқықтарын қорғаудың іс жүргізушілік кепілдіктері
- •§9 Өкіл көмегіне ақы төлеуден босату
- •§10 Мемлекетке сот шығындарын өтеу
- •10 Тарау. Мәжбүрлеу шаралары
- •§1 Мәжбүрлеу шараларының түсінігі және түрлері
- •§2 Мәжбүрлеу шараларын қолдану шарттары. Мәжбүрлеу шараларын орындау тәртібі
- •11 Тарау. Іс жүргізу мерзімдері
- •§1 Іс жүргізу мерзімінің түсінігі, маңызды және оны есептеу
- •§2 Іс жүргізу мерзімдерін тоқтатат тұру
- •12 Тарау. Сот хабарлаулары мен шақырулары
- •§1 Іске қатысушыларға хабарлама беру тәртібі
- •§ 2 Шақыру қағазын тапсырмау салдары
- •13 Тарау. Бұйрық арқылы іс жүргізу
- •§1 Бұйрық арқылы іс жүргізудің айрықша белгілері
- •§2 Сот бұйрығының мазмұны және оны шығару салдары
- •14 Тарау. Талап қою
- •§1 Талап қоюдың түсінігі мен сипаттамасы
- •§2 Талап қою түрлері
- •§ 3 Талап қою
- •§4 Талап қоюды қамтамасыз ету
- •15 Тарау. Істі сотта қарауға әзірлеу
- •§1 Дайындық әрекеттерін белгілеу
- •§2 Істі сотта қарауға әзірлеу әрекеттерінің түрлері және олардың орындалуы
- •16 Тарау. Бірінші сатыдағы сотта істі талқылау
- •§1 Сот талқылауының түсінігі мен мерзімдері
- •§2 Азаматтық істі қарау тәртібі
- •§3 Істі қарауды кейінге қалдыру
§2 Мемлекеттік баж сомасын есептеу
Мемлекеттік баж сомасын есептеудің бірнеше түрі (тәсілдері) бар.
Қаржы өндіру туралы азаматтық істерде мемлекеттік баж мөлшері жауапкерден өндіріліп алынатын сомаға қатысты анықталды. Мысалы, 100.000 теңге өндіру туралы талап арызы сотқа жолданған жағдайда мемлекеттік баж осы соманың тиісті пайызы көлемінде бюджетке төленеді. Мүліктік талап қойылған кезде де мемлекеттік баж көлемі осылай белгіленеді, яғни баждың мөлшері мүлік орналасқан жердегі сол уақытта қалыптасқан нарық бағасына сәйкес аңықталып, даулы мүліктің құнына қатысты болады.
Алимент өндіру және үнемі төленетін төлемдерге қатысты істер бойынша мемлекеттік баж төлеу жөнінде заңнамада өзге ережелері белгіленген. Алимент өндіру туралы азаматтық істер бойынша мемлекеттік баж мөлшері бір жыл ішіндегі төлемдер жиынтығымен анықталады.55
Мерзімді төлемдер мен оларды беру туралы талап қоюларда мемлекеттік баж мөлшері барлық төлемдер мен берулердің үш жылдан аспайтын жиынтығымен анықталады. Яғни, мұнда алименттер бойынша мемлекеттік баж өндірумен салыстырғанда бір жылдық төлем жиынтығы есепке алынбайды. Барлық төлемдердің жиынтығы 10 айлық, 20 айлық, 30 айлық болуы мүмкін, бірақ 36 айдан аспауы тиіс. Мерзімсіз және өмір бойы төлемдер мен берулер туралы қойылатын талаптарға да осы ереже таралады.
Төлемдерді немесе берулерді азайту немесе көбейту туралы талап қоюларда мемлекеттік баж мөлшері мөлшері өтінуші азайтуға немесе көбейтуге үміт артатын жалпы сомамен, бірақ бір жылдан аспайтын сомамен анықталады. Мысалы, талап қоюшы екі орындау қағазы бойынша өз жалақысының ½ бөлігі көлемінде 2 баланы асырау үшін екі өндіріп алушының пайдасына алимент төлейді. Ол өз арызында екі баланы асырау үшін жалақысының 1/3 бөлігінде алимент мөлшерін белгілеуді өтінеді. Өзінің айлық жалақысына сай ол жалақысының ½ және 1/3 бөлігінің айырмасын санап, сол соманы 12 айға көбейтуі тиіс. Алынған сомадан талап қоюшы бюджетке тиісті пайыз төлейді.
Төлемдер мен берулерді тоқтату туралы талап қоюларды талап қоюшы қалған (бір жылдан аспайтын) төлемдер мен берулердің жиынтығын есептеп, осы сомадан мемлекеттік баж мөлшерін шығаруы тиіс. Дәл осындай ереже мүліктік жалдау (жалға алу) шартын мерзімінен бұрын бұзу туралы талап қоюларға да таралады. Мұнда шарттың (келісім шарттың) қолданылуының қалған мерзімінде мүлікті пайдаланғаны үшін төленетін төлемдердің үш жылдан аспайтын жиынтығынан мемлекеттік баж есептеледі.
Азаматтар мен заңды тұлғаларға тиесілі құрылыстарға меншік құқығы туралы талап қоюларда – талап қою жасалған күнгі құрылыс тұрған жердегі нарық бағасы бойынша белгіленген құрылыс құнымен айқындалады, бірақ ол түгендеу бағасынан кем болмауға, немесе ол болмаған кезде – сақтандыру шарты бойынша бағалаудан төмен болмауға, ал ұйымдарға тиесілі құрылыстар үшін құрылыстың баланстық бағасынан төмен болмауға тиіс бағамен мемлекеттік баж есептеледі.
Бірнеше дербес талаптардан тұратын талап қоюларда – мемлекеттік баж барлық талаптардың ортақ (қосынды) сомасымен айқындалады.
55Мемлекеттік баж мөлшері алимент төлеушінің айлық жалақысынан (табысынан) есептеледі. Мысалы, 60000 теңге (жалақы), оның ¼ бөлігі (бір балаға) 15000 теңге, 15000х12ай =180000 теңге. Жеке тұлғадан алынатын мемлекеттік баж мөлшері 180000 теңгенің 1%, яғни 1800 теңге. Мемлекеттік баж талап арызды беру кезінде төленбейді, ол сот шешімімен (бұйрығымен) алимент төлеушіден өндіріліп алынады. Мұндай жағдайларға мемлекеттік бажға жеке атқару парағы жазылады.