2 Аралас аспаптармен өлшеу жүргізу

Қауіпсіздік шаралары

1 30В жоғары тізбекте аспаппен өлшеу жүргізу кезінде қауіпсіздік шараларының жалпы ережелерінің барлық талаптарын орындау қажет. Өлшеуді аспаптың жиынтығына кіретін піскектер (щупы) көмегімен жүргізеді. Піскекпенпен өлшеуді бір қолмен жүргізу қажет, адам организмі арқылы тоқ өтпеу үшін екінші қол бос қалу қажет.

2 200...300 В жоғары кернеулі тізбекте өлшеу басқа да адамдардың қатысымен жүргізілуі тиіс.

3 Кедергіні өлшеуді тек қана қорек көзінен ажыратылған электр тізбектерінде жүргізуге болады.

4 Қорек көзімен сыйымдылықты өлшеу кезінде 190...245 В кернеулі, 50 Гц жиілікті айнымалы тоқ желісі қызмет атқарады, сондықтан алдымен өлшеу сұлбасын жинап, содан кейін қорек көзіне қосылу қажет.  

5 Тоқты немесе крнеуді өлшеген кезде аспапты обьектіге қосар алдында өлшеу шегінің шектерінің ажыратып-қосқышының жанып кетпеуі үшін өлшеу шегін өзгерту ұсынылады.

6 Аспатың құрамына кіретін дұрыс өткізгіштерді қолдану қажет.

Өлшеу тәртібі. Анық және нақты нәтижелер алу және жұмыс кезіндегі аспаптың бұзылуынан сақтану үшін келесі ережелерді ұстау қажет:

1. Аспапты көлбеу күйде ұстау

2. Механикалық корректор көмегімен аспаптың тіл сызығын шкаланың бастапқы белгісіне қою

3. Қорғаныстық автоматы бар аспаптарда техникалық құжаттамасы бойынша оның жұмыс қабілеттілігін тексеру

4. Жұмыс түріндегі ажыратып-қосқышты өлшеу және тоқ түріне сәйкес күйге қою, яғни келесі күйлердің біріне « — », « », «г_x», «C_x».

5. Өлшеу шектерінің ажырап-қосқыштарын өлшенетін шаманың сәйкес күтілетін мәндері жағдайына келтіру қажет, егер белгізсіз болса, онда ажыратып-қосқышты өлшеу шегінің максимал мәніне келтіру қажет.

6. Аспаптың сәйкес қысқышынна жалғаушы өткізгіштерді қосу. « » белгісімен белгіленген қысқыш аспаптың жалпы қысқышы болып табылады.

7. Омметрді және фарадометрді қолдану кезінде аспапты әр кез өлшеудің таңдалған шегіне келтіру қажет. Параллельді омметр: тұйықталмаған өткізгіштер кезінде «Уст. 0» тұтқасымен аспаптың тіл сызғын сәйкес шкаланың « » белгісіне қою, сосын өткізгіштердің бос ұштарын тұйықтап, осы шкаланың тіл сызығының «0» белгісіне келтірілуін қадағалау қажет. Тізбектелген омметр: өткізгіштердің щупын тұйықтау және «Уст. 0» тұтқасымен аспаптың тіл сызығын сәйкес шкаланың «0» белгісіне қою қажет.

Кедергінің үлкен мәнін немесе сыйымдылықты өлшеу кезінде (сыртқы қорек көзін қолданып) аспаптың сырт жағындағы нұсқаулық- кестеде бейнеленген сұлба бойынша жинайды.

8. Қосқыш өткізгіштер көмегімен өлшегіш тізбекке аспапты қосу қажет. Тұрақты тоқты және кернеуді өлшеу кезінде («*») жалпы қысқышты обьектінің теріс полюсіне қосады. Айнымалы кернеуді және тоқты өлшеу кезінде жалпы қысқышты ең аз потенциалмен немесе обьект корпусына қосады.

9. Өлшеу шегін таңдап алу қажет (үлкенінен бастап, тоқ және кернеу үшін), аспаптың тіл сызығы мүмкіншілікке қарай соңғы үшінші шкалада болу қажет. Кедергіні және сыйымдылықты өлшеу кезінде стрелканың оптималды жағдайы - шкала ортасында болуы қажет.

10. Сәйкес шкала бойынша санауды алу және өлшегіш тізбектен өткізгіштерді ажырату қажет (объектіден).

11. Формула бойынша өлшеу қателегін және өлшенетін Х шамасының мәнін есептеу:

тұрақты және айнымалы тоқ, кернеу үшін (10 сурет)

,

мұндағы Х_N — өлшеу шегінің таңдалған мәні (өлшеу шігінің ажыратқышның жағдайы), N — соңғы сан бойынша аспап шкаласының барлық бөліктердің саны (бөлік саны), — өлшенетін шама немесе тоқтың түріне байланысты шкалада белгіленуі бойынша анықталатын аспап шкаласындағы дәлдік класы;