7 Сурет – Екі жартылай периодты түзеткіш сұлбасы (а) және
микроамперметр арқылы ағатын тоқ графигі (б).
R1 және R2 резисторларын шарттан таңдап алады
,
мұндағы Rпр — диодтың тікелей кедергісі.
Айнымалы тоқты немесе кернеуді өлшеген кезде аралас асрпаптардың шкалаларын үлгілі коэффициентті синусоидалы сигналдың әрекет мәндерінде бөліктейді
.
Аралас аспаптарда тұрақты тоқтың кедергісін өлшеу үшін тізбектей және параллель жалғанған магниттіэлектрлік омметрлерді қолданады.
Тізбектей жалғанған омметрдің сұлбасы 8 суретте бейнеленген. Бұл аспап 10 Ом көбірек кедергілерді өлшеу үшін қолданады. Құрал ішкі кедергісі Rи тең РА1 тізбектей қосылған микроамперметрден тұрады, ол R2 тұрақты және Rl айнымалы бөлімді, UG1 кернеулі және Rx өлшенетін резисторлі G1 тұрақты тоқ көзінен құралған. Резисторлардың Rl, R2 кедергілерін RI+R2= UG1max/Iи формуласынан таңдап алады.
8 Сурет –тізбектей жалғанған омметр сұлбасы.
Жалпы жағдайда микроамперметр арқылы ағатын тоқ тең
Rx=0
кезде;
Rx=∞
I=0 кезде.
Тоқтың мәні, демек аспаптың тіл сызығының ауытқу бұрышы Rx тәуелді болады. Rx неғұрлым үлкен болса, тіл сызықтың ауытқуы аз болады. Осыған сәйкес тізбектей жалғанған сұлба бойынша орындалған омметр кері шкалаға ие болады, яғни өлшейтін резистордың нөлдік кедергісіне шкаланың шеткі оң белгісі сәйкес келеді. Омметрде тоқ көзі ретінде құрғақ галваникалық элементтерді, көбіне аккумуляторларды қолданады. Қорек көзінің ЭҚК азайту аспап көрсеткішінің өзгеруіне әкеліп соғады, сондықтан Rl реттеуші резисторы қолданылады. Өлшеу алдында омметр калибрлейді: кірістік қысқыштарды қысқа тұйықтайды және Rl резисторында тіл сызықты нөлдік белгіге келтіреді. Микроамперметр арқылы ағатын тоқ өлшенетін кедергіден сызықсыз тәуелді болса, онда аспаптың шкаласы омнан градуирленген, сондай сызықсыз.
Аі кедергілерді өлшеу үшін (ондаған ом және одан аз) параллель омметрді қолданады (9 сурет). Ол тізбектей жалғанған сұлбадағы тәрізді элементтерден тұрады, ал оның айырмашылығы өлшенетін Rx PAl микроамперметрге кедергі параллель жалғанады. Омметрді ажыратылған қысқыштар кезінде калибрлейді, бұл кезде бүкіл тоқ микроамперметр арқылы ағады және оның тіл сызығының ауытқу бұрышы жоғары шекті болады. Rx кедергіні жалғаған кезде тоқтың бөлігі параллель тізбекке тармақталады: микроамперметр арқылы ағатын тоқ және ауытқу бұрышы азаяды. Сондықтан параллель омметрдің шкаласы түзу болады. Микроамперметр арқылы ағатын тоқ келесі қатынас арқылы табылады
бұнда шкала сызықсыз
9 Сурет- параллель жалғанған омметр сұлбасы
Ц4311, Il4315, U4324, Ц4325, 1l4326, Ц4340 аралас аспаптарында және басқаларында өлшеу механизмдері электрлік жүктемеден қорғау қарастырылған (тоқтың толық ауытқу мәнінің). Оны микроамперметрге және бір біріне параллель жалғанған екі кремнилі диодтан дайындайды, сонымен бірге диодтар қарама-қарсы бағытта қосылады. Микроамперметрдің кедергісіндегі кернеудің номиналды түсуі кезінде (0,1В төмен емес) диодтардың кедегісі, оның ішінде тікелей бағытта жалғанғанда бірнеше мегаомға тең болады, сондықтан олар аспаптың көрсеткішіне әсер етеді. Өлшенетін кернеудің апаттылық нәтижесінде микроамперметрдегі кернеудің түсуі 0,6В асса, онда диодтың бірі ашылады және микроамперметрдің істен шықпауын қамтамасыз ету үшін рамканың орамын тұйықтау қажет.