2. Осциллогрфтың құрылымдық сұлбасы

1 суретте осциллогрфтың құрылымдық сұлбасы көрсетілген. Қазіргі уақытта осциллогрфтардың құрылымы және белгілеуі бойынша көп түрлері бар. Олардың бет панельдері әртүрлі (басқару панелі), белгілеу басқару қаламы және қосқыш біршама өзгеше. Бірақ әрбір осциллографта минималды керек буындар жинағы болады, оларсыз жұмыс жасай алмайды. Негізгі буындар белгіленулерін қарастырайық.

2.1 Қоректендіру блогі

Қоректендіру блогі электрондық осциллографтың барлық бөлшектерінің жұмысына қажетті энергияны береді. Қоректендіру блогінің кірісіне 220В-қа тең қалалық электр жүйесінен айнымалы кернеу келеді. Онда кернеу әр түрлі шамаға түрленеді: 6,3В электронды-сәулелік таяқшаның жандыру инесін қоректендіруге, тұрақты 12-14В кернеу күшейткіш пен генераторды қоректендіру үшін, егер олар жартылай өткізгіштер болса (250В шамдық), 150В шеткі көлденең және тік сәулелі ауытқу күшейткішін қоректендіруге кетеді және бірнеше жүздік Вольт электронды сәулені реттеу үшін және бірнеше мыңдық Вольт электрон шоғырын жылдамдату үшін кетеді.

Сурет 1 - Осциллографтың құрылымдық сұлбасы

Қоректендіру блогінің қоректі сөндіруінен (5) басқа, осциллограф реттеушілері алдыңғы панельге шығарылған: “ФОКУСИРОВКА” (6) және “ЯРКОСТЬ” (7). Бұл тетіктерді айналдырған кезде бірінші анод пен модуляторға берілетін кернеу өзгереді. Бірінші анодтық кернеуі өзгерген кезде электростатикалық өріс конфигурациясы өзгереді, яғни электрондық сәуленің енінің өзгеруіне алып келеді. Электронды сәулелік таяқшадағы(трубка) модулятор лампалық трилдта басқарушы тордың қызметін атқарады. Модулятордағы кернеу өзгерген кезде электрондық сәуле тогы да өзгереді (электрондардың кинетикалық энергиясы өзгереді), яғни экранның люминофор жарқырауының жарықтығының өзгеруіне аып келеді.

Ол аратектес кернеу береді. Оның жиілігін қатаң (сатылық) ауыстырғышпен (9) (переключатель) және бірқалыпты-рееттеуішпен (8) ауыстыруға болады. Олар осциллографтың беттік панелінде “ЧАСТОТА ГРУБО” (немесе “ДЛИТЕЛЬНОСТЬ РАЗВЕРТКИ”) және “ЧАСТОТА ПЛАВНО”. Генератордың жиілік диапазоны өте кең – бірлік Гц-тен бірлік МГц-ке дейін. Шынында диапазон ауыстырғышының жанында аратектес ауытқулардың жиіліктері емес, олардың ұзақтығының мәні қойылған (кейбір осциллографтарда жиіліктері қойылған). Ұзақтығына байланысты жиілікті және жиілігіне байланысты ұзақтығын таба білу керек. Оны мына формулалар арқылы табады: f=1/T и T=1/f, мұнда f – ауытқу жиілігі, ал T – бір ауытқудың ұзақтығы (немесе период). Егер жиілігі Гц берілсе, онда ұзақтығы секундпен өлшенеді, егер кГц берілсе (1 кГц=1000 Гц), ұзақтығы мск өлшенеді(1 мс=0,001 c); Жиілік Мгц берілсе (1 МГц=10⁶ Гц), ұзақтығы микросекундтармен өлшенеді (1 мкс=10^-6с).

Мысалы, 50мс ұзақтық 1/0,05=20 Гц сәйкес келеді, ұзақтық 1мкс - 1/10⁷=10⁷ Гц=10 МГц жиілікке сәйкес келеді. Бұл мәндер масштабты тордың бір бөлімінің қатынасына келтірілген, ол осциллографтың экранына қыстырылған. Бұл есептеу синусоидалды ауытқуларға тура келеді және бірдей ұзақтықты импульстық сигналдар мен ұзілістер тура келеді. Олар 2 суретте көрсетілген. Егер импульстар ұзақтығы мен үзілістері әр түрлі болса, импульстердің жүру пероиодының шамасын формулаға алып барып қою керек (периодты ұзақтықты өлшейтін шамалармен өлшейді).

Сурет 2 – Сигнал периодын өлшеу