Зертханалық жұмыс №1

"Өлшеу механизмдерінің құрылысын және жұмыс істеу принципін оқып үйрену"

ЖҰМЫСТЫҢ МАҚСАТЫ: әр түрлі жүйелердің өлшеу механизмдерінің құрылыстарымен танысу.

1. Магнитоэлектрлік механизм

1 суретте сыртқы магнитті магнитоэлектрлік механизмі бейнеленген.

1 – магнит; 2 – магнитті өткізгіш; 3 – полюсті ұштықтар; 4 – цилиндрлі өзекше; 5 – катушка.

1 сурет - Сыртқы магнитті магнитоэлектрлік механизм.

Берілген механизмде қозғалғыш бөліктің өлшеуіш жақтаушасы ауалық саңылаудың магнит өрісінде орналастырылады. Жақтаушаға айналдырушы момент әсер етеді:

М_айн = ₀I

мұндағы ₀=BS - тұрақты манит өрісінің қозғалушы жақтауша тудыратын өріспен ілінісуінің магнит ағыны;

В - жұмыс саңылауындағы магнит индукциясы;

S - жақтаушалардың белсенді ауданы;

 - жақтауша ораушысының орамдар саны.

Жақтаушаға әсер ететін қарсы әсер етуші момент:

М_қәм=W,

мұндағы  - жақтаушаның бұрылыс бұрышы;

W - меншікті қарсы әсер моменті.

Жақтауша тоқтағанда тепе- теңдік пайда болады:

₀I = W,

осыдан:

,

мұндағы - аспаптың сезімталдығы.

Артықшылықтары: жоғары сезімталдылық, үлкен дәлдік, тұтыну қуатының аздығы, шкаланың бір қалыптылығы, жақсы тынышталу.

Кемшіліктері: күрделілігі мен жоғары бағалылығы, артық жүктеу қабілетінің аздығы, серіппелердің аздап қызуы мен олардың қасиеттерінің өзгеруімен шарттасқан, температураның әсері, айнымалы тоқтар тізбегін өлшеуге жарамсыз.

Магнитэлектрлік механизм базасында дәлдік класы 0,25 болатын амперметрлер, вольтметрлер, омметрлер, гальванометрлер, кулонметрлер шығарылады.

Магнитэлектрлі типті аспаптардың мысалдары:

1. М2018 вольтамперметрі, тоқ бойынша 15 поддиапазоны және кернеу бойынша 12 поддиапазоны бар. Тоқ бойынша өлшеу шектері: 0,75мА 30 А; кернеу бойынша– 15 мВ  30 В. Дәлдік класы – 0,2.

2. М371 омметрі, 4 өлшеу диапазоны бар: 10  100 Ом; 100  1000 Ом; 1000  10000 Ом; 100 кОм  10 МОм. Дәлдік класы– 1,5.

3. М4100/5 мегаомметрі. 2 өлшеу диапазоны бар: 0  2 МОм; 0  1000 МОм. Дәлдік класы– 1.

4. Гальванометрлер: М17/10 – тоқ бойынша сезімділігі C_I = 310^-10 Ам/мм; М17/12 – кернеу бойынша сезімділігі C_U = 510^-8 Вм/мм.

М193/3 тасымалданатын гальванометрі. Бөлім бағасы 1,810^-9 А/бөл, нұсқағыштың нольдік жағдайының тұрақтылығының дәрежесі 1,0.

5. М17/12 баллистикалық гальванометрі. Электр мөлшері бойынша сезімділігі СQ = 0,810^-9 Клм/мм.

6. М501 вибрациялық гальванометрі. Жиілік диапазон 30100 Гц, тоқ бойынша сезімділік С_I=1,610^-7 А/бөл, кернеу бойынша сезімділік С_U=2,210^-5 В/бөл.

7. М337 кулонметрі. Өлшеу диапазондары: 030 Кл; 0150 Кл. Импульс ұақтылығы 0,050,2 с мен амплитудадағы 100 мА келтірілген қателік 5%.

8. СА-М640 және СА-М6404 ампер-сағаттардың санауыштары. Дәлдік класы – 0,5.

2. Электродинамикалық механизмдер

Электродинамикалық аспапта (2- сурет) тұрақты магниттің қызметін тізбектей жалғанған (3- сурет) екі қозғалмайтын катушка атқарады.

2 қозғалатын катушкаға тоқ қарсы әсер моментін тудыратын серіппелер арқылы келеді (магнитэлектрлік механизмдегідей).

Тынышталу 4 ауалық тыныштандырғышпен тудырылады.