21.Стандарттау маңызы жəне мазмұны

Стандарттау қызметі қарқынды, ол əрдайым əртүрлі қоғамдағы өзгерістерге қатысты, бəрінен де бұрын экономикалық, оларға үлгеріп жəне кейде олардан озып отыруы тиіс.

Стандарттау мақсаты — айқындалған нақты, жоспардағы немесе потенциалды мəселелерді шешу үшін белгілі немесе басқа аумақта белгіленген жағдайларды, нормаларды, талаптарды қолдана отырып ұтымды көрсеткішке қол жеткізу қажет. Өнімге қойылатын талаптарды, әдістерді белгілі бір салада ардайым кеңінен қолдану арқылы туындаған немесе туындауы мүмкін мәселелерді шешіп сол саланы оптималды дәрежеде ретке келтіру. Жалпылама алғанда стандарттаудың мақсатына мынаны жатқызуға болады: өнім, жұмыс және қызметтің мемлекеттік мүддесі мен қоршаған орта мен адам денсаулығына қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ Ақпараттық үйлесіділік пен өзара алмасушылық талабын жүзеге асыру: Ғылым мен техника жетітіктеріне сәйкес өнім сапасын жоғарылату арқылы ттынушы талабын қанағаттандыру; Еңбек және материалдық қорларды үнемдеу, өндірістің экономикалық көрсекіштерңн жақсарту: өндріспен саудадағы техникалық кедергілерді жою, өнімнің халықаралық ішкі рыноктағы бәсекелесті қабілетін арттыру өлшемнің біркелкілігін арттыру; өлшемнің біркелкілігін қамтамасыз ету ; мемлекеттің қорғаныс қабілеті мен жұмылдыру дайындығын күшейту; табиғи және техногенді апаттың әсірінен пайда болуы мүмкін залалдан шаруашылық объектілерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

22. Стандарттаудың теориялық базасы

Қазіргі стандарттаудың теориялық базасы ретінде ұсынылған сандар жүйесі қабылданған. Ұсынылған сандарды геометриялық прогрессия негізінде алады, i-лік ±101/R тең болады. Прогрессияның бөлімі Q= R 10 , мұндағы R = 5, 10, 20, 40, 80 и 160, ал i 0 - R аралығындағы бүтін санды қабылдайды. R мəні бір ондық интервалдағы прогрессия сан мүшесін анықтайды. Бір қатардың ұсынылған сандары тек оң немесе тек теріс болады. Ұсынылған сандар өндірістік процестердің, құрылғылардың, қондырғының, кесу жəне өлшеу құралдарының, материалдардың, шикізаттың жəне т.с.с шамаларын жəне параметрлерін таңдап, градиацияланғанда қолданылады. Бұйымдар номенклатурасын қысқарту, оларды унификациялау, өндірістің технологиялық тағайындалу цикл ұзақтығын қысқарту, бұйымды топты өндіріуді ұйымдастыруға негіздерді құрады. Ғылыми-техникалық прогресс тенденциясы өндірістік-техникалық сипаттамалары жетілдірілген жаңа техниканы құру мерзімін қысқартуды талап етіп келді жəне талап етеді. Бұл мəселені шешу кезінде негізгі орынды кешенді стандарттау алады, оның жүргізілуі стандарттау объектісіне кіретін мүдделі ұйымдар мен кəсіпорындарды қанағаттандыратын өзара байланысты компоненттер көрсеткішін толық жəне ұтымды қамтамасыз етеді. Ғылыми-техникалық прогресстің негізгі айқындалуы тұрақты жəне қазіргі заманғы өндірісте тұрған ескі немесе ескірген бұйымдарды ғылым мен техниканың жаңа талаптарына сай келетін, қоғамдық жұмысты қысқартуды қамтамасыз ететін жаңа,прогрессивті бұйымдармен айырбастау болып табылады. Ғылым мен техниканың қарқынды дамуының əсерінен жаңадан шыққын өнім мен вукданыстағы өнім арасындағы интервал қысқарып келеді. Егер бұрын ғылымдағы жаңалықтар техникаға он жылдан кейін ендірісле, қазіргі уақытта ол бірнеше жылдар көлемінде жүргізіледі. Осыдан бастап стандартта тіркелген бұйымның негізгі параметрлері тез тозады жəне жүйелі түрде қайта қарастырылып отыру керек. Бұл талаптарға озық стандарттау жауап береді. Бұл болашақта қазіргі уақыттақолданыстағы бұйымдар көрсеткішінен асып түсетін, ұтатын, озатын көрсеткіштері бар стандартау түрі.