Ходзька (б а р э й к а )
Аляксандр (30.8.1804— 27.12.1891)
Паэт, фалькларыст, славіст, усходазнавец. Нарадзіўся ў г.п. Крывічы Мядзельскага раёна. Сын Я.Ходзькі. У 1825 скончыў ca ступенню кандыдата філасофіі Віленскі універсітэт, у 1829 — вучэбнае аддзяленне жывых моў пры Азіяцкім дэпартаменце міністэрства замежных спраў у Пецярбургу. У 1823—24 за ўдзел у таварыстве філарэтаў быў арыштаваны. У час вучобы ў Пецярбургу зблізіўся з А.М/цкевічам, А.Пушкіным, В.Жукоўскім. У 1829 выдаў зборнік «Паэзія», некаторыя песні i балады якога заснаваны на беларускім фальклоры. 3 1842 у Парыжы, у 1857—83 прафесар славянскіх літаратур універсітэта Калеж дэ Франс. Папулярызаваў славянскія мовы, фальклор, перакладаў ca славянскіх моў на ўсходнія мовы. Запісваў успаміны Міцкевіча, памагаў яму выдаць ix. Перапісваўся з А.Кіркорам, К. i Я.Гышкевічамі. Першы з еўрапейцаў апісаў i прааналізаваў фальклор туркменаў, эпас КёрАглы, вершы туркменскіх паэтаў Махтумкулі, Кемінэ i інш.
Тв.: Дерар, восточная повесть в стихах. Спб., 1839; Specimens of the popular poetry of Persia. London, 1842; Grammaire de la langue persane. Paris, 1883.
Літ.: Грицкевич В.П. Вклад воспитанника Вильнюсского университета Александра Ходзько в развитие востоковедения // Научные труды высших учебных заведений Литовской ССР. История. Вильнюс, 1980. Т. 20, вып. 1.
ХОДЗЬКА Дамінік Цэзары (1800—63)
Літаратар, фалькларыст, этнограф. Нарадзіўся ў маёнтку Яварова Вілёнскага павета. У час вучобы ў Віленскім універсітэце быў членам таварыства філарэтаў, зблізіўся з Я.Чачотам, Т.Занам. Настаўнічаў у Вільні, на Случчыне. Быў членам Віленскай археалагічнай камісіі. У 1845 апублікаваў успаміны i нататкі пра жыццё i дзейнасць К.Брадзінскага, Л.Бароўскага, Ю.Крашэўскага, Я.Ходзьку i інш., у 1862 — урывак «Збору некаторых успамінаў... да гісторыі Віленскага універсітэта. I. Віленская акадэмія ў часы езуітаў». Аўтар працы пра рэкі Беларусі i Літвы (рукапіс перадаў Віленскай археалагічйай камісіі). Супрацоунічаў з А.Кіркорам, Я. i К. Тышкевичам/. Упершыню распрацаваў біяграфію З.ДаленгіХадакоўскага, якую надрукаваў у польскай энцыклапедыі Я.Глюксберга, потым у часопісах «Athenaeum» («Атэнэум», 1842, т. 1, 4) i «Тека Wileсska* («Віленскі зборнік, 1857, №2).
ХОДЗЬКА Ігнат (29.9.1794—1.8.1861)
Пісьменнік, мемуарыст. Нарадзіўся ў в. Заблошчына Віленскага раёна. У 1810—14 вучыўся ў Віленскім універсітэце, які скончыў са ступенню кан
Шёнтак Дзевятня, дзе жыў i памёр І.Ходзька. 3 мапюнка 19 ст.
дыдата філасофіі. У 1814 член таварыства шубраўцаў i масонскай ложы ў Мінску. 3 1855 член Віленскай археалагічнай камісіі. Большую частку жыцця правёў у маёнтку Дзевятня (Смаргонскі раён). Пісаў на польскай мове. У ранніх апавяданнях («Прыгонны», 1829, i інш.) выявіў крытычныя адносіны да існуючых парадкаў, пазней перайшоў на кансерватыўныя пазіцыі. Пісаў вершы («Дамок майго дзядулі», «Баруны» i інш.). Аўтар «Літоўскіх малюнкаў» (1840—63), «Мемуараў скарбніка» (1844), «Літоўскіх паданняў» (1852—60), у якіх апісаў беларускія мясціны, жыццё i побыт насельніцтва Беларусі. У сваёй творчасці выкарыстоўваў беларускія паданні, пест, жарты, анекдоты. Напісаў псіхалагічную навелу «Двор на Антокалі» (1850), нарыс пра старажытнасці краю «Новыя дзённікі скарбніка» (1862). Падтрымліваў сувязі з Я.Гышкевічам, У.Сыракомлем, Ю.Крашэўскім, А.Кіркорам i інш. Пакінуў запіс у «Альбоме» А.ВярыгіДарэўскага. У.Сыракомля напісаў пра яго нарыс «Жыццё i творы Ігната Ходзькі» (1862).
ХОДЗЬКА Леанард (6.11.1800—12.3.1871)
Выдавец, гісторык, публіцыст, бібліёграф. Нарадзіўся ў в. Аборак Маладзечанскага раёна. У 1816—17 вучыўся ў Віленскім універсітэце. Член таварыства філарэтаў. Зблізіўся з А.Міцкевічам, Я.Чачотам, Т.Занам. 3 1819 сакратар кампазітара М.К.Агінскага. У 1822 эмігрыраваў за мяжу, з 1826 жыў у Парыжы. Удзельнічаў у
Залеская сядзіба. 3 малюнка Л.Ходзькі. 1822.
палітычным жыцці эміграцыі. Пісаў на польскай i французскай мовах. Аўтар паэмы «Залессе» (1821), у якой услаўляў прыгажосць наваколля маёнтка М.К.Агінскага Залесся (каля Смаргоні), збіраў яго малюнкі. Выдаў зборнікі твораў Міцкевіча (1828), І.Красінскага (1830), мемуары Агінскага (т. 1—4, 1827—28), працы па гісторыі, геаграфіі, статыстыцы, у т.л. «Полыпча» (1836—41), у якой шмат беларускіх матэрыялаў. Аўтар біяграфіі А.Т.Касцюшкі (1837), «Папулярнай гісторыі Полыпчы» (1863). Сабраў 125 тамоў дакументаў па гісторыі Полыпчы, Беларусь Украіны i інш.