Друцкіпадбярэскі,

гл. Падбярэскі Рамуальд Андрэевіч.

ДУБНОЎ Сямён Маркавіч (1860 — ?)

Гісторык i публіцыст. Нарадзіўся ў Мсціславе ў беднай яўрэйскай сям'і. Самавук па адукацыі, набыў вядомасць сваімі даследаваннямі гісторыі яўрэйскіх рэлігійных сектаў: «Сабатай Цэві i псеўдамесіянізм у XII ст.» (1882), «Якаў Франк i яго секта хрысціянствуючых» (1883), «Гісторыя хасідызму i цадзікізму» (1887—93). Апошняя праца заснавана на невядомых да таго часу старадруках i рукапісах. Апрача таго, Д. сабраў i апублікаваў мноства дакументаў, пераважна па гісторыі беларускіх яўрэяў, i склаў агляд крыніц гісторыі яўрэяў у Расіі. Аўтар твораў «Пра вывучэнне

гісторыі рускіх яўрэяў» (1891), «Усеагульная гісторыя яўрэяў» (т. 1—4, 1901 —13) i інш. Яўрэйскую нацыянальнасць разглядаў як культурнагістарычную групу насельніцтва.

ДУБЯГА Дзмітрый Іванавіч [21.9(3.10). 1849 — 22.10.1918]

Астраном. Нарадзіўся ў с. Соіна Мсціслаўскага пав. Магілёўскай губ. Вучыўся ў Гатчынскім інстытуце, потым на фізікаматэматычным факультэце Пецярбургскага універсітэта, які скончыў у 1872 ca ступенню кандыдата навук, i пакінуты пры універсітэце для падрыхтоўкі да прафесарскай дзейнасці. У 1873 прыкамандзіраваны да

Пулкаўскай абсерваторыі, быў звышштатным, у 1878 ад'юнктастраномам. У 1881—84 чытаў лекцыі ў Пецярбургскім універсітэце ў якасці прыватдацэнта. У 1884—1918 — ардынарны прафесар i дырэктар Казанскай абсерваторыі, з 1901 дырэктар заснаванай ім паблізу Казані абсерваторыі імя Энгельгарта. Вядомы яго дысертацыі «Даследаванне арбіты спадарожніка Нептуна» (1878) i «Тэорыя руху плане­ты Дзіяна» (1800). У 1885 i 1887 пад яго рэдакцыяй выдадзены 2 тамы назіранняў Казанскай абсерваторыі. Аўтар навуковых прац па тэарэтычнай астраноміі, астраметрыі i гравіметрыі.

ДУДЫШКІН Сцяпан Сямёнавіч [25.12.1820 (6.1.1821) — 16(28).9.1866]

Журналіст, літаратурны крытык. Нарадзіўся ў беднай купецкай сям'і ў Віцебску. Вучыўся ў Віцебскай гімназіі. У 1837 паступіў на юрыдычны факультэт Пецярбургскага універсітэта, які скончыў у 1841. Да 1848 служыў чыноўнікам дэпартамента знешняга гандлю. Друкавацца пачаў з 1845. Адна з першых публікацый — артыкул пра філалагічныя назіранні Якава Грыма над галоўнымі славянскімі гаворкамі. Сышоўся з крытыкам В.М.Майкавым i быў ім прыцягнуты да супрацоўніцтва ў часопісе «Отечественные записки». Пасля смерці Майкава з ліпеня 1847 узначальваў аддзел крытыкі i бібліяграфіі гэтага часопіса. Аўтар артыкулаў пра А.Дз.Кантэміра, Дз.І.Фанвізіна, М.Ю.Лермантава, М.В.Гогаля, І.А.Ганчарова, Л.М.Талстога, I.С.Турге­нева i інш. Рэдагаваў творы Лермантава (выд. 1860 i 1862). Супрацоўнічаў з рэдакцыяй «Современника». Паводле дагавору з А.А.Краеўскім з 1860 стаў другім, фактычным рэдактарам «Оте­чественных записок» i быў ім да самай смерці. Прыхільнік тэорыі «чыстага мастацтва» з рысамі памяркоўнага лібералізму. Змагаўся за мастацтва без тэндэнцыйнасці, прытрымліваўся эстэтычнай сістэмы В.Р.Бялінскага, называў яго «магутным рухавіком літаратуры», палемізаваў з М.Г.Чарнышэўскім наконт трактоўкі мастацтва.

Літаратурнакрытычная спадчына Д. мае гістарычную каштоўнасць.

Літ.: Егоров Б.Ф. С.С.Дудышкин —критик // Уч. зап. Тартусского унта. 1962. Вып. 119. Г.А.Маслыка.

ДУМАШЭЎСКІ Арнольд Барысавіч (1836—87)

Юрыст. Нарадзіўся ў Магілёве ў сям'і краўца. Дапамагаў бацьку ў яго працы, a з 13 гадоў стаў прыказчыкам у кнігарні. Пісьменнасці навучыўся тайна ад бацькоў у прыходскага дзячка. У 14 гадоў паступіў у ГорыГорацкі земляробчы інстытут, які скончыў у 1855. Пасля непрацяглай службы пісцом у канцылярыі папячыцельнага камітэта ў Адэсе Д. звярнуў на сябе ўвагу вядомага рускага хірурга М.І.Пірагова, дзякуючы якому пас­тушу у Рышэльёўскі ліцэй (1859), а праз год перайшоў на юрыдычны факультэт Пецярбургскага універсітэта. Там у 1862 атрымаў ступень кандыдата права i быў накіраваны за мяжу для падрыхтоўкі да прафесарскага звання ў галіне цывільнага права. Пасля вяртання ў Расію служыў у Міністэрстве юстыцыі i ў Сенаце. У 1871 стаў рэдактарамвыдаўцом газеты «Судебный вестник», у якой змясціў шэраг артыкулаў па розных пытаннях практычнай юрыспрудэнцыі. Быў прыхільнікам практычнага кірунку ў вывучэнні пра­ва. Лічыў, што рускае цывільнае права пры умелым тлумачэнні i гістарычным асвятленні дзеючых крыніц без звароту да традыцыйных інстытутаў рымскага права можа самастойна ператварыцца ў стройную сістэму норм. 3 сабранага ім на працягу цяжкага жыцця капіталу ў 56 тыс. руб. ён завяшчаў палову Пецярбургскаму універсітэту на стыпендыі лепшым студэнтам юрыдычнага факультэта (па 300 руб. у год) i 4 тыс. руб. Пецярбургскай кансерваторыі на прэмію за лепшыя рускія застольныя песні. Памёр у Пецярбургу.

ДУНІНГОРКАВІЧ Аляксандр Аляксандравіч (10.4.1854 — 9.1.1927)

Географ, краязнавец, педагог. Нарадзіўся на Гродзеншчыне. Адукацыю атрымаў у Гродзенскай гімназіі i ў Лісінскай лясной школе. Спачатку працаваў на радзіме, а з 1890 служыў ляснічым у Табольскай губ. i навуковым кансультантам шэрага арганізацый па пытаннях паўночнай гас­падаркі, быў членам Камітэта Поўначы i выкладчыкам у зоаветтэхнікуме. 3 пераездам у Табольскую губ. ён заняўся ўсебаковым вывучэннем краю. У 1908 кіраваў экспедыцыяй па даследаванні нізоўяў ракі Абі. Актыўна працаваў у Табольскім губернскім музеі. Напісаў шэраг артыкулаў па лесаводстве, краязнаўстве, суднаходстве i інш. Асноўная яго праца — «Табольская поўнач» (1904), дзе прыведзены звесткі пра лясы, межы месцаў росту асобных відаў i парод дрэў, змешчана складзеная ім карта краю з пазначэннем лясоў i тундраў.