1.3 Қазақстан Республикасынын инвестициялық қызмет іс әрекеттерін заңдармен қамтамасыз ету

Инвестициялық саясат – бұл мемлекеттің негізгі құралдарды жаңарту мен қоғамның дамуының белгілі бір сатысында шешілетін экономикалық, ғылыми-техникалық және әлеуметтік міндеттерінің мазмұнына тәуелді олардың техникалық деңгейін жоғарылату қажеттілігін есепке ала отырып, инвестициялардың құрылымы мен көлемдерін, оларды пайдалану бағыттарын, табысты алу көздері түрінде өкізілетін экономикалық саясаттың құрамдас бөлігі болып табылады. Инвестициялық саясаттың мәнін Елбасының Қазақстан халқына Жолдауында ұзақ мерзімді әлеует түрінде тұжырымдалған экономикалық өсу стратегиясы: «Шетел инвестициялары мен ішкі жинақтарының жоғары деңгейі бар ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу» құрайды. Нарықтық экономикаға ауысу шарттарында Қазақстан мемлекеттік инвестициялық саясаттың мақсаты ретінде экономикадағы құрылымдық өзгертулерді жүзеге асыруды, техникалық қайта қарулану мен жаңа техника мен технологияны енгізу негізінде шаруашылық қызметтің әлеуетті салалары мен бағыттарын қолдауды алға қояды. Инвестициялық саясаттың жақын уақыттағы стратегиялық міндеттері – ол өндірістің құлдырауын біртіндеп жеңу, іскерлік белсенділікті жоғарылату, ішкі жинақтарды жоғарылату шарттарында жүзеге асырылатындығымен анықталады. Ресурстардың шектелген кезінде инвестициялық саясат белгілі бір мемлекеттік әлеуеттердің негізінде анықталған өндірістері анағұрлым маңызды салаларды, өндіріс пен қызмет орталарын ектеп қолдауды қарастырады. Олар: жұмыспен қамту, кадрларды дайындау мен қайта дайындау, өндірістік инфрақұрылым; энергетика, мұнай және газ өнеркәсібі; тау және түсті металлургия, химиялық және мұнайхимия өнеркәсібі, мәшине жасау мен оның конверсиялық секторы; ауыл шаруашылық өндірісін, ауыл шаруашылық өнімін сақтау мен қайта өңдеуді, сондай-ақ, экспортқа бағытталған, жаңа технологияларды енгізуге және ресурсты үнемдеуге бағытталған, әлеуметтік маңызды, жоғары тиімділікті және тез өтімділікті жобаларын қолдауды қарастырады. Қазақстан Республикасы инвестициялық саясатының негізгі мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыру механизмдерінің бірі – инвесторлар үшін құқықтық алқапты қалыптастыратын, сондай-ақ, тұрақтылық пен инвестициялық қызметке қатысушылардың олардың меншік нысанына тәуелсіз заңды мүдделерін кепілдейтін шығармашылық базасын дамыту болып табылады. Шетелдік және отандық инвестицияларды қолдау мен тарту бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді. Мемлекеттің Конституциясынан басқа, инвестициялық қызметтің жалпымемлекеттік жүйесінің шығармашылығы негізі ретінде келесілерді атаймыз: Азаматтық, Салық және Кеден кодекстері; шетел инвестициялары туралы, тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы, валюталық реттеу туралы, бағалы қағаздар нарығы туралы, инвестициялық қорлары туралы, акционерлік қоғамдары туралы заңдары; кен орындары мен кен орындарын пайдалану туралы, мұнай туралы, жер туралы, сақтандыру туралы Заңды күші бар Қазақстан Респуликасы Елбасының жарлықтары және тағы басқалары.

«Шетел инвестициялары туралы» Заң (1994ж.) мемлекетімізге шетел инвестицияларының ағылып келуінде үлкен орын алды. Бұл заңда шетел инвестицияларына арналған ұлттық режим қарастырылған, мемлекеттік кепілдемелерін заңнаманың, саяси жағдайының, экспроприацияның өзгеруінен, мемлекеттік органдардың және лауазымды тұлғаларының заңсыз әрекеттерінен сақтау баптары бар. Заңнамадағы өзгерістердің және (немесе) халықаралық келісімдер шарттарының өзгерулерінің өз күшіне енулеріндегі өзгерістер болып табылатын шетел инвесторы жағдайының нашарлауы жағдайында, шетел инвестицияларына 10 жыл ішінде инвестицияларды жүзеге асыру кезеңінде қызмет еткен заңнама қолданылады, ал уәкілетті мемлекеттік органдарымен жасалған ұзақ мерзімді (10 жылдан астам) келісімдер бойынша жүзеге асырылған инвестициялары бойынша - келісімнің қызмет ету мерзімінің аяқталғанына дейін, (егер келісімде өзгедей қарастырылмаса)күші сақтаалды. Экспроприацияның кепілдемелеріне келетін болсақ, ол заңда нақты айтылған: «Шетел инвестициялары ұлттандырыла, экспроприациялана алмайды немесе нақ ұлттандыру мен экспроприация сияқты себеп-салдарларына алып келуі мүмкін өзге де шараларына ұшырай алмайды, тек қана, мұндай экспроприация қоғамдық мүдделерде, тиісті заң тәртібін сақтаумен жүзеге асырылса және алалаусыз дереу барабар және тиімді орнын толтыруды төлеумен бірге жүргізілген жағдайларын қоспағанда». Заң шетел инвесторларына неғұрлым жағымды жағдайларды дамыта түседі. Инвестициялық үрдісті ары қарайғы белсендіру мен шетел инвестицияларын біздің экономикаға максималды түрде тарту мақсаттарында «Шетел инвестициялары туралы» Заңына «Қосымшалар мен толықтырулар туралы» Заңы қабылданды (1997ж.). Алға қойылған міндеттерді сәтті іске асыру үшін «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы (1997ж.) үлкен мәнге ие болып келеді, ол өзінің негізінде тікелей отандық және шетел инвестицияларын тарту үрдісінде туындайтын, Қазақстан Республикасының дамуына ресми көмек шеңберде ұсынылатын мемлекеттік кепілдемелерімен, сыртқы қарыздар мен гранттарымен байланысы жоқ қатынастарын реттеуге бағытталған. Берілген Заң экономиканың жекелеген салаларындағы өндірістің, жалпықазақстандық қоғамның мүдделерінде прогрессивтік құрылымдық өзгерістерге жету үшін, жедел дамуға арналған ынталандыру мақсатында қабылданған болатын. Инвестицияларды мемлекеттік қолдау инвестициялық қызметті қамтамасыз етудің заңнамалық кепілдемелерінде, Қазақстан Республикасын инвесторларға ұсынуға уәкілетті мемлекеттік органды бекітуде жүзеге асырылады. Шетел инвестициялар бойынша Агенттігі Қазақстан Республикасындағы тікелей инвестициялардың мемлекеттік қолдауын жүзеге асыруға уәкілетті жалғыз мемлекеттік органы болып табылады. Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау экономиканың әлеуетті секторларында жүзеге асырылады, олар Қазақстан Республикасы Елбасының Жарлығымен 1997ж. 5 сәуірінде анықталған болатын 16.

«Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Заңы тұжырымдамалық түрде тікелей инвестицияларды тартудың кешенді бағдарламасын бекітетін бүтіндей құқықтық акті болып табылады. Инвестициялық жобаларды тиімді жүзеге асыру үшін инвесторларға берілетін жеңілдіктер мен преференциялардың біртұтас жүйесі қарастырылған. Ол өзіне мемлекеттік гранттарды, салық жеңілдіктерін, құрал-жабдықтарды, шикізатты және материалдарды импорттау кезінде оларға кедендік салымдарды салудан толығымен немесе бөлшектеп босатуды қосады. Салық жеңілдіктері инвесторды барлық тікелей салықтардан: табыс салығынан, жер салығынан және мүлікке салынатын салықтан босатуда өз рөлін атқарады. Осы кезде алғашқы бес жылда салықтардан 100% босату және кейінгі жылдары - 50%-ға дейін босату қарастырылады. Жеңілдіктер мен преференциялардың көлемі тікелей инвестициялардың мөлшеріне, инвестордың жобаны іске асыру мерзімдері бойынша міндеттемелеріне, жобаның өтімділігіне, экономика секторының әлеуеттілігіне және өзге де шарттарға тәуелді анықталады. Инвесторларға жеңілдіктер мен преференциялар инвестицияларды экономиканың әлеуетті секторларына тарту үшін, инвестициялық тәуекелдікті төмендету мен инвестициялық жобаны жүзеге асыру тиімділігін жоғарылату мақсаттарында ұсынылады. Жеңілдіктер мен преференциялар жүйесіне келесілер кіреді: жер салығы бойынша жеңілдіктері, мүлікке салынатын салық пен табыс салығы бойынша, кедендік төлемдерді төлеу бойынша жеңілдіктері, заттай гранттары ұсынылады. Табыс салығы бойынша келесілер қарастырылады:

• табыс салығының қойылымын негізгі қойылымның 100%-на дейін төмендету инвесторға салық заңымен белгіленген кезең шектерінде, Комитет пен инвестор арасында қол қойылған көлемдері мен мерзімдерінде ұсынылады. Салықтан босату келісім-шартта анықталған қызмет нәтижесінде алынған табыстың бөлігіне қатысты қызмет етеді;

• табыс салығы қойылымының төмендеуі инвесторға жобалар бойынша ұсынылады, олардың есептік тиімділігі салымдардың қажетті (жеткілікті) рентабельділігін қамтамасыз етпейді, Комитет ұсынған өзге де жеңілдіктер мен преференцияларды есепке алумен;

• табыс салығының қойылымын негізгі қойылымның 100%-на дейін төмендету жаңа жұмыс орындарын дамытатын, шығарылатын өнімнің көлемдерін ұлғайтатын, экспортты кеңейтетін немесе импортты қысқартатын шетел инвестицияларын тарту үшін ұсынылады; осындай жеңілдіктердің қызмет ету көлемі мен мерзімі ұсынылатын инвестициялардың әлеуетімен жобаны үнемдеуге тәуелді анықталады.

Инвесторға сырттан алып келінетін қазіргі заманғы, халықаралық экологиялық және технологиялық стандарттарына сәйкес келетін құрал-жабдықтарына, инвестициялық жобаны жүзеге асыру үшін қажетті шикізатқа, материалдар мен құрамдас бұйымдарына салынатын кеден салымдарын төлеуден бөлшектеп немесе толығымен босатылу ұсынылады. Берілген босату инвесторға Комитетпен қол қойылған келісімде бекітілген мерзімде ұсынылады. Дайын өнімнің экспортын жүзеге асыратын инвесторлар алынып келінетін құрал-жабдықтарға, жаңа өндірісті қалыптастыру кезінде қолданылатын шикізаттарға, материалдар мен құрамдас бөлшектерге салынатын кеден салымдарын төлеуден Комитетпен қол қойған келісім-шартта бекітілген мерзімдерінде толығымен босатылады.

Осы Заңда Қазақстан Республикасы бекіткен инвесторлардың мүдделерін қорғау бойынша ұсынылатын кепілдемелері анықталған, олардың мәнісі келесідей:

- бекітілген инвестордың жарғылық қордағы өзінің үлесіне немесе шаруашылық етуші серіктестіктің акцияларына иелік ету құқығын немесе капиталды, жарғылық қорына үлестік қатысудан немесе шаруашылық етуші серіктестіктің акцияларын сату нәтижесінде алынған табыстар мен пайдаларды еркін аударуға шектемеу, салықтар мен өзге де міндетті түрдегі төлмдерді төлеу;

- бекітілген инвесторлардың Қазақстан Республикасының аумағында инвестициялық жобасына сәйкес, шығарылатын шикізаттың өткізілуін немесе тауарлардың сатылуын бақылайтын мемлекеттік монополияларын құрмау;

- бекітілген инвесторлардың Қазақстан Республикасының ұлттық валютасында және шетел валюталарында банк шоттарын ашуларына және ұлттық валютаның инвестициялық қызметін жүзеге асыру үшін қажетті Қазақстан Республикасының еркін аударылатын валютасын қайналымын жүргізуіне кедергі келтірмеу, сондай-ақ, бекітілген инвесторларға қатысты валюталық реттеудің өзге де шектеулерін ензібеу;

- Қазақстан Республикасының заң шығармашылық актілерінде айтылған жағдайларынан бөлек бекітілген инвестордың Қазақстан Республикасының аумағында инвестициялық жобасына сәйкес жүргізетін шикізатты өткізу немесе тауарларды сату кезіндегі бақылау немесе реттеу шараларын қабылдамау;

- Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, инвесторларды қорғауға және олардың шығаратын өнімдерінің бәсеке қабілеттігінін жоғарылатуға бағытталған кедендік реттеу шараларын жүзеге асыру;

- Қазақстан Республикасы заңдарымен инвестицияларды, пайданы (табысты), дивиденттерді, құқықтар мен заңды мүдделерін қорғау;

- Қазақстан Республикасы заңдарын бұзған жағдайларынан басқа инвесторлардың мүлікке меншік құқығын басқаруды жүзеге асыруында мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғаларының оларға кедергі келтірмеуі тиіс, «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Қазақстан Республикасының Заңында келісімге қол қойғаннан кейін заңнамаға өзгертулерді, олар келісім-шарттың бастапқы шарттарын әры қарайғы сақтаудың мүмкін еместігіне алып келетін немесе оның экономикалық жағдайларына белгілі деңгейдегі өзгерістеріне алып келетін, енгізуден қорғау қарастырылған; бекітілген инвестор мен инвестициялар бойынша Мемлекеттік комитеті келісім-шартқа өзгерістерді екі жақты келісім бойынша енгізеді. Осы заңға сәйкес, инвестициялық жобаларын іске асырумен байланысты қызметте жариялылық сақталынуы тиіс. Бұл үшін Комитет бұқаралық ақпарат құралдарында Комитетпен келісімге келген келісім-шарттары бойынша бекітілген жобаларын іске асыруға жататын барлық нормативтік құқықтық актілерін, жобаға салынған қаражаттар сомасы мен дамытылатын жұмыс орындарының санын жариялауы тиіс 17.

«Бағалы қағаздар нарығы туралы» (1997ж.); Заңын қабылдау республикадағы қор нарығындағы қатынастардың әрі қарай дамуы қажеттілігімен туындатылған. Ол құжатта мемлекеттік реттеудің тек нысандары ғана емес, сонымен бірге, өзін-өзі реттеу механизмдері де анықталған. Заңда ерекше назар кәсіби қатысушылардың өздерінің қызмет ету қағидаларын регламенттеуге аударылған. Егер олардың жауапкершілігінің кепілі болып табылатын жеткілікті жеке капиталына ие болып келсе Олар бағалы қағаздар нарығында жасалынатын операцияларын жүзеге асыруға жіберіледі 18. Бұл кезде жұмысты кәсіпкерлік қызметтің өзге де түрлерімен үйлестіруге бомайды. Заңда бағалы қағаздар нарығы инфрақұрылымының негізгі буыны ретіндегі қор биржасының қызметі жетік регламенттелген. Биржа өзінің қызметінде мемлекеттік органдарға тәуелсіз болып келетін коммерциялық емес өзін-өзі реттейтін ұйым болып табылады. «Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қорлары туралы» (1997ж.) Заңының шыққанынан бастап жаңа қаржы институттарының – инвестициялық қорларының пайда болғаны туралы айтуға болады. Олар қаражаттарды тұрғындар, кәсіпкерлер мен мемлекет арасында қайта бөлуді жүзеге асыратын институционалды инвесторлардың бір түрі бірі болып табылады 19. Ұзақ уақыт бойы жетілдіру мен талқылау үдерісінде болған Қазақстан Республикасының «Акционерік қоғамдар туралы» жаңа Заңы 2002 жылдың ішінде қабылдануы тиіс 20. Осы Заң акционерлік қоғамдардың қызметін реттейтін нормативтік және заңшығармашылық базасының жетілмегендігі толықтыруы тиіс және, сөзсіз түрде, Қазақстан Республикасындағы акционерлік қатынастардың қалыптасуы мен дамуына әсер ететін болады. Инвестициялық қызметті белсендіру мақсатында Инвестициялық кодексі жетілдірілуде:олар- жеке инвестициялар, лизинг, капитал экспорты, инвестициялық компаниялары, инвестициялық делдалдар, инвесторлардың құқықтары мен мүдделерін қорғау туралы заңдары.

Сонымен, Қазақстан Республикасының инвестициялық саясатының заңшығармашылық базасы негізінен қалыптасты деуге болады. Дегенмен, әлі күнге дейін валюталық және банктік реттеуге қатысты, кепілдік құқықты іске асыру механизмдерін, шаруашылық дауларын тиімді шешудің кепілдемесін қамтамасыз ету сияқты мәселелер; шетел капиталын тартудың мәселелерін мемлекеттік реттеуде әлсіздіктер бар. Шетел капиталының мәселелерімен айналысатын орталық ведомстволықтардың үнемі қайта құрылуы, құқықтарды, құзыреттіліктерді, жауапкершілікті өте көп ведомстволары бойынша бөлу, олардың қызметтерінің қараусыздығы шетел инвесторларының сенімділігін арттырмайды. Одан басқа, заңдар баптарының жеке жағдайлары арасында кейбір сәйкес келмеушіліктер бар. Мысалы, «Шетел инвестициялары туралы» Қазақстан Республикасының Заңында шетел және ұлттық инвесторларының тепе-теңдік қағидасы жарияланған, сол уақытта, Қазақстан Республикасының «Сақтандыру туралы» Заңы ішкі сақтандырушыларды қорғау мақсатында шетелдіктердің қызметіне тыйым салады. Әрине, шетел инвесторлары Қазақстандағы жұмыстарын үкіметтік кепілдемелеріне қарай өз талғамын білдерді. Қазақстан Республикасының «Сырттан қарыздану мен сыртқы қарызды басқару туралы» Заңында осындай кепілдемелерді беру механизмі жазылған. Бірінші кезекте, ол сыртқы қарыздың лимитімен байланысады. Кепілдемелерді ұсынуға арналған критерийлерге келетін болсақ, онда заңда олардың екі түрі қарастырылған: жобаның құнынан 15%-дан кем емес жеке ресурстарының болуы және мемлекеттік бюджеттің, бюджеттік және бюджеттен тыс қорларына борышкерліктің болмауы. Барлық қалғандары жобаларды қабылдайтын ведомстволардың қарауында жіберіледі. Дәл осы жерде авторлардың ойларына сәйкес, мәселе қорытындылады, өйткені таңдау мәселесінде бәсекелестіктің таза жүруі кепілденбейді. Оның үстіне, шетел инвестициялары туралы заңнамасында берілген инвестор үшін салық, валюталық және кеден шарттары бірнеше жылдар ішінде күшін жоймайды және шетелдіктерге арналған ұлттық режимнен алып тастаулар (жерді сатып алу кезіндегі шектеулер, қызметтің стратегиялық түрлеріне бақылау және т.б.) өзгермейтініне кепілдемені қарастыру қажет. Инвестицияларға әрекеттесу мен өзара қорғау туралы екі жақты келісімдері, соның ішінде салық жеңілдіктерін енгізу, кедендік кедергілерін жеңілдету және қосарланған салық салуды алып тастау, аса маңызды мәнге ие болып келеді.

Шетел инвесторлары үшін нақ осындай маңызды мәселелер заңнаманың толықтығы мен тұрақтылығы болып табылады. Негізінен, инвестор үшін қағидаттық маңызды, заңнамада айтылып кетуін талап ететін, аспектілеріне келесілер жатады:

- шетел инвесторларын қорғау бойынша мемлекеттік кепілдемелерін ұсыну;

- пайданы репатриациялау мен капиталды шығару еркіндігі;

- кәсіпорындарды тіркеудің қысқартылған процедурасы;

- шетел кәсіпорындарының объектілерді жекешелендіруге еркін қол жеткізуі, жерді және жылжымайтын мүлікті иемдену мүмкіндігі;

- баға жасаудың нарықтық жүйесін қалыптастыру;

- кәсіпкерлік қызметтің еркіндігі;

- инвесторларға экономиканың әлеуетті секторларында инвестициялық жобаларын жүзеге асыру үшін жеңілдіктер мен преференцияларды ұсыну.

Аталған мәселелердің көбісі 1997ж. бірқатар заңдарын қабылдау арқылы әлеуетті секторларға арналған инвестициялық жобаларында шешілген болатын. Ол заңдардың бірі «Тікелей инвестицияларын мемлекеттік қолдау туралы», ол жерде мемлекеттік заттай гранттарын, салық жеңілдіктерінен тұратын инвесторларға берілетін жеңілдіктер мен преференциялардың жүйесі қарастырылған. Шетел инвестициялары бойынша заңнаманы тұрақтандырудың маңызды факторы ретінде сондай-ақ, «Шетел инвестициялары туралы» Заңына толықтырулар мен өзгертулерді енгізу туралы» Заңы (1997ж.) болып табылады. Мемлекет экономикасына ірі ауқымды инвестициялық ресурстарын тарту қажеттілігі осы үрдістерді басқаратын өкілетті орган құруды талап етті. 1996ж. қарашасында Қазақстан Республикасы Елбасының Жарғысымен Қазақстанды инвесторлардың алдында ұсынуға өкілетті арнайы мемлекеттік органы – Инвестициялар бойынша Мемлекеттік комитеті құрылған болатын. Оның қызметтеріне инвесторлардың барлық мәселелерін, ақпаратты ұсынудан бастап, рұқсат ететін және келісім құжаттарын алуға көмектесу және шетел инвесторларын қорғау бойынша заңнамалық кепілдемелерін орындаумен, яғни шешушін аяқталады. Инвестициялар бойынша Мемлекеттік комитеттің қызметі келесі қағида бойынша құрылған: инвестор инвестициялық жобасымен кіріп, оған белгілі бір жеңілдіктер мен преференцияларды кепілдей алатын келісім-шартымен шығады. «Шетел инвестициялары туралы» және «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» іс жүзінде қызмет ететін заңдарының негізінде, оларды бірегей құжатқа біріктіру, отандық және шетел инвесторлары үшін теңдей жағдайларын қалыптастыру мақсатында, «Инвестициялар туралы» заң жобасы бойынша жұмыстары жалғасуда. Үкіметтің «Мемлекеттер және өзге мемлекеттердің заңды мен жеке тұлғалары арасындағы инвестициялық дауларын реттейтін Вашингтон конвенциясын бекіту туралы» Қазақстан Республикасының жобасы туралы» қаулысының жобасы дайындалып, мүдделі министрліктерге келістіру үшін ұсынылды.

Экономиканың әлеуетті секторларында Қазақстан Республикасы Елбасының «Инвестициялық қызметті экономиканың әлеуетті секторларында жүзеге асыратын инвесторлармен келісім-шарттарына қол қою кезіндегі жеңілдіктер мен преференцияларды ұсыну Тәртіптерін бекіту туралы» 2000 ж. 6 мамырындағы № 349 Жарлығы қабылданды. Жеңілдік салық салудың максималды мерзімдері жаңарып шықты, олар инвестициялық қызметтің бағыттарына талаптарын нақтылады. Берілуі тиісті сараптаманы талап ететін жеңілдіктер мен преференциялардың түрлері нақтыланды. Ол негізінен, жеңілдіктер мен преференцияларды ұсынуға арналған келесі үш аса маңызды шарттарды бекітті: инвестициялық жобаның экономиканың әлеуетті секторларының тізіміне тиесілігі, ол «Тікелей отандық және шетел инвестицияларын тарту үшін неғұрлым маңызды өндірістерінің тізімі» негізінде анықталады; инвестициялық жобаны іске асыру мақсаттарында негізгі капиталға тікелей инвестицияларды жүзеге асыру; инвестордың өзінің міндеттемлерін орындауы мен жобаны іске асыруға жауапкершілікті атқаруы үшін қаржы, техникалық және ұйымдастырушылық мүмкіндіктерінің бар екендігін растайтын тиісті құжаттарын ұсынуы. Аталған Жарғыны дамытуға АРКИ бойынша 14.04.2000ж. № 01/7 бұйрығымен жеңілдіктер мен преференциялардың көлемі мен тәртібі бекітілді және АРКИ бойынша 22.05.2000ж. № 01/31 бұйрығына сәйкес, 2002 жылға дейінгі кезеңге тікелей инвестицияларды тарту үшін аса маңызды өндірістердің Тізімі бекітілді. Кен орнын пайдалануда Үкіметтің «Қазақстан Республикасында кен орнын пайдалану құқықтарын ұсыну Тәртіптерін бекіту туралы» 2000 жылдың 21 қаңтарындағы № 108 қаулысы қабылданды. Бұл Тәртіптер мемлекеттік меншіктегі пайдалы қазбаларды барлауға, шығаруға, бірлескен барлау мен шығаруды, соның ішінде техногенді минералды қалыптасуларға, сондай-ақ, барлау мен өңдеуге байланысы жоқ жер асты құрылғыларын құру мен пайдалануға құқықтарды ұсыну тәртібін анықтайды. Үкімет бірқатар жарғыларды қабылдады: «Кен орнын пайдалану құқықтарын алуға инвестициялық бағдарламалардың сайыстарын өткізу бойынша комиссиясын құру туралы» 2000 ж. 5 мамырынан № 667, «Кен орнын пайдаланудың кейбір сұрақтары туралы» 2000ж. 7 маусымындағы № 865 және «Кен орнын пайдалану құқығына лицензияларға өзгерістер мен толықтыруларды енгізу мен кері қайтарып алулар туралы» 2000ж. 19 маусымындағы № 919. Қазіргі уақытта, «Қазақстан Республикасында мұнайды пайдалану мен мұнай операцияларын жүргізу мәселелері туралы Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтыруларды енгізу туралы» Заңының жобасы жетілдіру үстінде.

Қазақстан Республикасы инвестициялық саясатының заңнамалық базасы міндетті түрде, саяси, экономикалық, құқықтық салаларда болып жататын өзгерістерге сәйкес үнемі толықтырылып және қажет болған жағдайда, жетілдіріліп отырады. Сол уақытта, айта кететіні, байсалды құқықтық базасын құайтын инвестициялық қызмет бойынша негізгі заңдардың бүкіл блогы қазіргі кездің өзінде қабылданды және қызмет етуде. Өткен кезеңде мемлекетіміздің экономикасына шетел инвестицияларын максималды түрде тарту мақсаттарында ерекше назар, шетел инвесторларының құқықтары мен мүдделерін қорғауға, олар үшін неғұрлым жағымды шарттарын дамытуға аударылған болатын.

Қорытакеле экономиканың нақты секторын қалпына келтіру мен дамыту инвестициялық қызметтің ұлттық құқықтық режимін анықтайтын және инвесторлардың мемлекеттік органдармен өзара қарым-қатынастарын реттейтін қағидалар мен механизмін анықтайтын заңнамасыз жүзеге асырылмайтын ұзақ мерзімді инвестицияларсыз мүмкін емес. Осыған байланысты, инвестиция қызметін регламенттейтін, олардың қызметтілігін, республикадағы заңшығарушылық қызметінің жеткіліксіз себептерін және оларды анықтау мүмкіндіктерін анықтайтын ҚР заңшығармашылық және нормативтік актілерінің жіктемесі жетілдірілді.