Pojęcie utworu w wyjaśnieniach urzędowych

1. Nie budzi wątpliwości zagadnienie uznania za dzieło w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wykładu akademickiego ze względu na jego twórczy charakter oraz spełnienie warunku ustalenia.

Pismo z dnia 1 stycznia 1995 r. Min. Kultury i Sztuki DPA.024/303/95

2. Nawiązując do wystąpienia z 24 lutego 1995 r. uprzejmie informuję, że zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Kultury i Sztuki uważam, iż przygotowanie i wygłoszenie wykładu przez jego autora stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Wykład jako utwór jest przedmiotem prawa autorskiego wobec spełnienia kryteriów z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83). Ponadto wygłoszenie takiego wykładu wobec słuchaczy stanowi spełnienie warunku ustalenia tego utworu zawartego w art. 1 ust. 3 powołanej wyżej ustawy. W związku z powyższym przychód z tytułu wynagrodzenia za przygotowanie i wygłoszenie wykładu przez jego autora, podlega opodatkowaniu po potrąceniu kosztów uzyskania przychodu określonego w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 z późn. zm.), w wysokości 50% w stosunku do uzyskanego przychodu. Zasada ta obowiązuje od 24 maja 1994 r., tzn. od dnia wejścia w życie ww. ustawy o prawie autorskim. Natomiast wyjaśnienie kwestii dotyczących określenia stosunku prawnego łączącego autora z przyjmującym zamówienie nie leży w zakresie kompetencji Ministra Finansów; jest to bowiem dla celów zastosowania właściwych przepisów podatkowych, sprawa obojętna. Właściwą instytucją dla udzielenia odpowiedzi na to pytanie jest Minister Pracy i Polityki Socjalnej, któremu przekazano wystąpienie Pani Rektor.

Pismo z dnia 18 marca 1995 r. Min. Finansów PR I/30/534/95

3. Art. 1 ustawy jest przepisem o charakterze ogólnym - użyta w nim definicja utworu powinna być stosowana do wszystkich przypadków występowania tego terminu w tekście ustawy, jeżeli coś innego nie wynika z celu poszczególnych przepisów. W takim ogólnym rozumieniu został też użyty wyraz "utwór" w art. 27 i 28 ustawy, wobec czego można stwierdzić, że w artykułach tych pod pojęciem utworu rozumie się nie tylko utwory literackie, muzyczne, artystyczne w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także wszelkie inne utwory, w tym programy radiowe i telewizyjne. Dodać wypada, że art. 27 i 28 ustawy dotyczą tzw. dozwolonego użytku chronionych utworów. Stanowią przypadek wyłączenia monopolu autorskiego, w związku z czym możliwe jest korzystanie z utworu bez zgody autora i bez wypłacania mu stosownego wynagrodzenia. Szkoły zostały upoważnione do takiego korzystania z utworów, ale tylko pod pewnymi warunkami: utwory mogą być udostępniane jedynie nieodpłatnie i jedynie w zakresie zadań statutowych szkoły, a więc w celach dydaktycznych.

Pismo z dnia 22 maja 1995 r. Min. Kultury i Sztuki DPA.024/42/95

4. Tłumaczenie napisów pod planszami, składającymi się na wystawę autorską, jest utworem w rozumieniu ustawy pr. aut. Prawo autorskie do tłumaczenia (a więc rodzaju opracowania utworu pierwotnego - oryginału) służy tłumaczowi od momentu stworzenia jego utworu, tj. powstania tłumaczenia. Prawo autorskie chroni jednak konkretny utwór, dzieło (art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim), a nie twórczość w ogóle.

Pismo z dnia 16 czerwca 1995 r. Min. Kultury i Sztuki DPA.024/67/95

Wykłady akademickie są przedmiotem prawa autorskiego, ponieważ spełniają przesłanki określone w art. 1 pr. aut. Nadmienić należy, że wykłady są objęte ochroną prawa autorskiego od dawna (poczynając od wejścia w życie pierwszej polskiej ustawy o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r.), a nie dopiero od dnia 24 maja 1994 r., tj. od daty wejścia w życie obecnie obowiązującej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Pogląd, że wykład jest utworem tylko wówczas, gdy w siatce studiów został nazwany wykładem, jest błędny. O zakwalifikowaniu do kategorii prawnej "utwór" decyduje meritum (dobro niematerialne, będące przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalone w jakiejkolwiek postaci, chronione niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia), a nie nazwa przypisana określonemu rodzajowi działalności. W zakresie działalności pracowników naukowo-dydaktycznych wyższych uczelni przedmiot prawa autorskiego będą stanowić w szczególności: