Cechy zabawy (r. Caillois):

-Dobrowolność – zabawa jest działaniem, w którym udział jak i rezygnacja z niego są całkowicie zależne od chęci uczestnika/uczestników. Bawiący się lub grający robią to dla własnej przyjemności i bez jakiegokolwiek przymusu.

-Wyodrębnienie, zamknięcie w określonych ramach czasu i przestrzeni – gra i zabawa stanowią zamkniętą rzeczywistość, rozgrywającą się we własnej przestrzeni, starannie oddzielonej od reszty „normalnego” życia. Posiadają też określone ramy czasowe, poza którymi rozciąga się czas szary, nie nacechowany radosnym napięciem.

-Zawieranie elementu niepewności – przebieg zabawy czy wynik gry nie mogą być z góry ustalone. Ich istota zawiera się w niespodziance i ciągłemu zaskoczeniu.

-Bezproduktywność – nawet gra o pieniądze nie prowadzi do wytworzenia jakichkolwiek dóbr materialnych; możliwe jest jedynie przemieszczenie własności w ramach grupy grających. Ogólna suma wygranej nie może być większa od sumy, którą inny przegrali.

-Ujęcie w normy – świat gry i zabawy rządzony jest przez konwencje i reguły, których przestrzeganie jest warunkiem koniecznym uczestnictwa. Gra rozpada się, jeśli ukazać nonsensowność i konwencjonalność jej reguł.

-Fikcyjność – grom i zabawom opartym na naśladownictwie towarzyszy poczucie odrealnienia, wyodrębnienia się z rzeczywistego życia.

15. Klasyfikacja gier I zabaw.

Wg R. Caillois’a zabawy to przede wszystkim zabawy dorosłych, klasyfikuje on ze względu na dominujący w nich czynnik współzawodnictwa, przypadku, naśladownictwa czy oszołomienia:

Klasyfikacja wg R Caillois : - agon (współzawodnictwo) - alea (gry losowe) - mimicry (naśladowanie,udawanie) - ilinx (ekstaza,oszołomienie,utrata samokontroli)

Klasyfikacja E. Claparede’a: - zabawy odnoszące się do zdolności ogólnych - zabawy sensoryczne, motoryczne i psychologiczne. - zabawy ćwiczące funkcje specjalne. Klasyfikacja Ch. Buhlera 1. zabawy funkcjonalne, jak poruszanie członków, wstawanie, pełzanie, chodzenie na palcach, skakanie, ślizganie się i inne, 2. zabawy w fikcje: palenie papierosów, karmienie i głaskanie zabawek, rozmawianie z nimi, granie roli mamy, taty, udawanie kota, psa itp., 3. zabawy receptywne: oglądanie obrazków, przyglądanie się czynnościom rysowania, budowania i lepienia przez dorosłych, przysłuchiwanie się bajkom, wierszykom, piosenkom, chodzenie do kina i do teatru, 4. zabawy konstrukcyjne: budowanie z klocków, rysowanie, pisanie, opowiadanie, śpiew, układanie obrazków itp. 16. Społeczne i wychowawcze funkcje zabawy.

 Istnieją 4 zasadnicze funkcje zabawy : 

1. funkcja kształcąca - w zabawie człowiek kształci swoje zmysły, wzbogaca wiedzę o świecie, poznaje samego siebie , rozwija język i umiejętność komunikowania się, uczy poznawać swoje możliwości i dokonywać samooceny;

2. funkcja wychowawcza - zabawa rozbudza u człowieka określony stosunek do otoczenia  społecznego, uczy normy społeczne, reguł postępowania, rzetelności i uczciwości;

3. funkcja terapeutyczna - człowiek podczas zabawy uwalnia się od napięć i emocji, uczy się różnych sposobów wyrażania swoich uczuć oraz rozwiązywania swoich problemów;

4. funkcja projekcyjna - człowiek w zabawie wchodzi w różne sytuacje, wykonuje różne zadania, pełni różne role i dzięki temu ujawnia swoje właściwości.

17. Socjologiczne teorie czasu wolnego. Ogólna klasyfikacja czasu wolnego:obiektywny i subiektywny. Budzet czasu: zaspokajanie potrzeb fizjologicznych, praca zawodowa, przejazdy, wykonanie zajec domowych, zajecia poza domem, nauka, czas wolny.

Czas wolny jest to czas bez obowiązków, przeznaczony na podejmowane dobrowolne zajecia dowolne, jest to czesc budżetu czasu, która nie jest zajeta przez prace zarobkowa,ani przez systematyczne uczenie się,ani przez stale obowiązki domowe. Socjologia czasu wolnego obejmuje opis i analize wzorców preferowanych, w obrebie danych grup społecznych, sposobów spedznia przez jednostki czasu wolnego. Kategoryzacja czasu wolnego: czytanie gazet,książek,czasopism,spotkania,wizyty,gry,sluchanie radia,oglądanie TV,zajecia turystyczne i rekreacyjne,uprawianie sportu,teatr,kino,koncert,wystawa,hobby,sluchanie muzyki,spacery,praktyki religijne. 18. Społeczno-rekreacyjne funkcje Czaus wolnego.

Czas wolny pełni w życiu jednostki wiele bardzo różnorodnych funkcji, które się wzajemnie przenikają. Wyodrębnienie ich i przeprowadzenie wyraźnego podziału nie jest proste. Różni autorzy, w zależności od tego w jakich środowiskach przeprowadzali badania, wyodrębniają odmienne funkcje, istotne z ich punktu widzenia.

Ze względu na sposoby wykorzystania czasu wolnego można wyróżnić: • funkcje edukacyjne (bezinteresowne i niewymuszone poszerzanie własnych horyzontów umysłowych, dokształcanie się, a więc czynności związane z zaspokajaniem potrzeb poznawczych, wiedzy i nowych doświadczeń), • funkcje wychowawcze (przyswajanie sobie lub wpajanie komuś określonych norm światopoglądowych, zachowania), • funkcje integracyjne (spajające grupy rówieśnicze, towarzyskie, zaspokajające potrzeby przynależności, uznania, osiągnięć), • funkcje rekreacyjne (obejmujące czynności pozwalające na odpoczynek psychiczny i fizyczny), • funkcje kulturalne (tj. tworzenie, przyswajanie wartości kulturowych), • funkcje kompensacyjne (wyrównanie niezaspokojonych potrzeb). Prawidłowa organizacja czasu wolnego stanowić może niewyczerpane źródło możliwości wychodzenia naprzeciw potrzebom rozwojowym jednostki. Dzięki tej organizacji może spełniać szereg ważnych i wartościowych funkcji doskonalić wiedzę, dostarczać nowe przeżycia i doświadczenia, znaleźć własne miejsce w społeczeństwie

W ujeciu Gruszkina czas wolny spelnia 2 funkcje : - odtwarzania sił człowieka pochłanianych w sferze pracy i innych niezbędnych zajec - duchowego i fizycznego rozwoju człowieka Wg E. Wnuka – Lipińskiego zalicza sie:

-funkcje edukacyjne (bezinteresowne i niewymuszone poszerzanie własnych horyzontów umysłowych, dokształcanie się, a więc czynności związane z zaspokajaniem potrzeb poznawczych, wiedzy i nowych doświadczeń), -funkcje wychowawcze (przyswajanie sobie lub wpajanie komuś określonych norm światopoglądowych, zachowania),

-funkcje integracyjne (spajające grupy rówieśnicze, towarzyskie, zaspokajające potrzeby przynależności, uznania, osiągnięć),

-funkcje rekreacyjne (obejmujące czynności pozwalające na odpoczynek psychiczny i fizyczny),

-funkcje kulturalne (tj. tworzenie, przyswajanie wartości kulturowych), -funkcje kompensacyjne (wyrównanie niezaspokojonych potrzeb).

19. Znaczenie czasu wolnego dla rozwoju rekreacji i turystyki Wolny czas współczesnego człowieka jest podstawowym problemem społecznym, bowiem racjonalne jego wykorzystanie stwarza warunki dla rozwoju osobowości i podnoszenia kultury całego społeczeństwa. Umożliwia rozwój własnych zainteresowań i uzdolnień.Spędzanie czasu wolnego w dużym stopniu zależy od osobistych decyzji, ale sposób organizowania jego treści jest bardzo istotny. Toteż przygotowanie podopiecznych do należytego jego spożytkowania powinno być celem troski wychowawczej. Wtedy to ludzie mogą oderwac się od zycia codziennego pochłoniętego praca i udac się na zasłużony odpoczynek. Im wiecej czasu wolnego oczywiście odpowiednio spożytkowanego tym wiekszy nastapi rozwoj turystyki i rekreacji.

20. Socjalizacyjne funkcje turystki i rekreacji.

Socjalizacja- proces wchodzenia jednostki w życie społeczne, uspołecznienia; dokonuje się on pod wpływem życia społecznego i kultury, pod wpływem oddziaływań społeczeństwa, rodziny, szkoły, środowiska i instytucji wychowawczych na jednostkę, tak aby stała się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa. Odbywa się to przez internalizację (nabywanie, przyswajanie przez jednostkę wartości i norm) i procesy uczenia się i tworzenia wzorów zachowań (wśród nich - wzory ról społecznych). W procesie socjalizacji bardzo duże znaczenie może odgrywać turystyka i rekreacja. Ich zasadnicze funkcje bowiem to:

1. funkcja poznawcza - chcemy zobaczyć nowe miejsca, nieznane tereny i w tym celu wyruszamy w podróż. Funkcja poznawcza obejmuje również sferę kultury, ponieważ poznając nieznany kraj poznajemy również jego mieszkańców oraz ich kulturę

2. funkcja odkrywcza - poznawanie czegoś nieznanego, zwiedzanie zabytków, które widzieliśmy dotychczas tylko na zdjęciach

3. funkcja naukowa - poznając nowy kraj, ludzi i kulturę poszerzamy swoją własną wiedzę

21. Wzór osobowy turysty.

Pisząc o turystach jako nowoczesnych wzorach osobowych, trzeba koniecznie nadmienić o zjawisku zwanym turyzmem (zorganizowana forma turystyki), który nierozłącznie utożsamiany jest z konsumpcją. Można mówić nawet o tzw. turystyce konsumpcyjnej charakteryzującej się tym, iż konsumowanie w trakcie podróży będzie celem pierwszorzędnym, ważniejszym nawet od samej podróży i odwiedzanych miejsc, które jednak często otaczane są w świecie konsumentów pobożną czcią. Przecławski wyróżnia 9 różnych typów turysty: · turysta poznający świat · turysta kontemplacyjny · turysta poszukujący przyjaciół · turysta wypoczywający · turysta wyczynowy · turysta bawiący się · turysta szukający przygód · turysta handlowiec · turysta konformista (naśladujący innych) Wzory nowoczesnego turysty : realistycznie ocenia swoją rolę a wobec tubylców jest otwarty, życzliwy, przewiduje skutki swego zachowania wobec otoczenia, przystosowuje się do miejscowych warunków i nie oczekuje luksusów, szanuje miejscowe zwyczaje, kulture i religie, jest refleksyjny, jest aktywny i reaktywny. Typy turystów

*mrówka-ginie, przygraniczni turyści zajmujący siehandlem

*pątnik

*duchowo-wycieczkowy

*tramp włóczęgi ekonomiczny

*osobny-indywidualny. Nie integrujący

* snobistyczny z założenia- taki który musi zaliczyć znaczne miejsca aby póżniej móc je pokazywać

*ekstremalny

*motywowany

*sponsorowany -np. wysyłany w nagrodę np. młodzież za dobre wyniki w nauce

*sknerus –turysta korzysta z byle jakich usług np. jada marnie, korzysta z autostopów.

*balangujący -wyjeżdza ze względów hedonistycznych. W szczególności Skandynawowie(mężczyźni)przyjeżdżają do polski aby pić bo u nich jest prohibicja)

9.Rodzaje światowej turystyki

*Poznawczo-edukacyjna- np. turystyka dzieci i młodzieży, dorosłych=masowa

*Religijno pielgrzymkowa-rozwija się głównie w Europie, Azji

*Eskapistyczna-turystyka pozwalająca uciec ludziom od codziennego życia

*Rekreacyjno-zdrowotna

*Sportowa-dotyczy przede wszystkim grup kibiców. Jest szalenie istotna dla sportu

*Kongresowa-dotyczy uczonych. Artystów,fachowców z różnych dziedzin. Kongresy przeważają w nich dni robocze ale organizatorzy przeznaczają w nich czas na wycieczki.

*zawodowa-wiąze się z migracją dotyczącą poszukiwania pracy.

22. Społeczne teorie wypoczynku. Rozróżniamy wypoczynek czynny (aktywny)i bierny Wypoczynek aktywny to wypoczynek scisle związany glownie ze sportem w roznej postaci, majacy na celu zmeczenie prowadzace do tak zwanej radości mięśniowej.

Wypoczynek bierny polega na ograniczeniu do minimum aktywności umysłowej i mięśniowej. Jego najbardziej efektywną formą jest sen, który ma duże znaczenie przy odzyskiwaniu równowagi psychofizycznej. 23.Zdrowie jako zjawisko społeczno kulturowe.

Zdrowie jest pojęciem wieloznacznym i wieloaspektowym, posługujemy się tym terminem w języku potocznym. Jako zjawiskiem i wartością interesuje się nim wiele nauk.Między innymi medycyna, socjologia, psychologia, pedagogika, nauki o kulturze fizycznej,filozofia.Nasze zainteresowania ograniczamy do zdrowia widzianego z perspektywy socjologicznej w której uwzględniamy główne aspekty medyczny i kulturowy. Zdrowie jako stan ludzkiego organizmu jest determinowane wieloma czynnikami w świetle wiedzy jaką dziś posiadamy za zasadnicze uznaje się oddziaływania ze strony środowiska naturalnego i społecznego,jest to więc stan który poddaje się świadomemu kształtowaniu przez człowieka i grupę społeczną.Proces kształtowania zdrowia jest zależny od zbiorowości i jej miejsca w strukturze społecznej.Przeciwstawieństwem zrowia jest choroba.Współczesne teorie choroby podkreślają psychosomatyczny charakter wielu z nich oraz ich społeczne uwarunkowania wiążące się z czynnikami o charakterze cywilizacyjnym,uprzemysłowionym i urbanizacją.Występuje w różnych społecznościach nieraz ma charakter dewiacyjny.

Ujęcie socjologiczne zdrowia- zdrowie w różnych epokach,kulturach,językach zawsze pojmowane było jako perspektywa tego co można by nazwać dobrym życiem(Wilson).Znaczenie tego słowa zawsze bliskie było takim terminom jak szczęście,radość,dobro,powodzenie,sukces.Wiązało się z najistotniejszymi dla człowieka wartościami,których osiągnięcie warunkowane jest przez bycie zdrowym.Bycie zdrowym to potocznie nie chorowanie.Ujawniają się tu 2 zasadnicze cechy potocznego,ale nie tylko,rozumienie zdrowia,postrzeganie go w kategoriach i instrumentach i negatywne rozumienie,które staje się podstawa do podejmowania działalności leczniczej i profilaktycznej jednoznacznie wiążąc pojęcie zdrowia z chorobą.Głownym przedmiotem zainteresowań medycyny rozumianej jako system wiedzy jak i jako system działań były i są choroby oraz ich przyczyny i skutki.W analizach funkcjonowania systemów ochrony zdrowia,stanowiących formęmedycyny,wyliczasię5zasadniczychproblemów:śmierć,choroba,niesprawność,dolegliwość,niezadowolenie.Dwuwymiarowość chroby czyli możliwość ujmowania jej w kategoriach subiektywnych i obiektywnych.W wymierze subiektywnym choroba to stan poczucia dyskomfortu psychicznego i somatycznego,co nie zawsze jest uznawane przez nią samą jako zespół obiawów określonej jednostki.Jej ob. Iektywizacja nastepuje gdy jednostka zostaje uznana jako chora przez grupę społeczną i zostaje jej narzucona rola społeczna chorego,co uruchamia działalność grupy w kierunku wyeliminowania zagrożenia,jakim jest dla niej funkcjonująca choroba.

Kolejnym zasadniczym faktem jest iż obydwa te stany możemy ujmować dla celów analitycznych w trzech aspektach:somatycznym,psychicznym i społecznym.

24. Witalne funkcje turystyki i rekreacji. Aksjologiczne uwarunkowania turystyki:dobro,prawda,piękno(Trzy wartości kultury antycznej Grecji. Grecy w złotym 4 wieku są najważniejsze właśnie te trzy wartości;dobro stoi na zcele. Prawda to wiedza, Piękno-swiat piękna.Turystylka reprezentuje dobro. Powinno być dostępne wizualnie dla krajów.Piękno jest to etyka);witalność(turystyka zdrowotna, rekreacyjna, wudrowiskow);świętość(kategoria sacrum(religia jest potrzebna potrzebna ludziom,Turystyka pielgrzymkowa załatwia te potrzeby.Turystyka wspiera proces społeczny)

26. Społeczne bariery uczestnictwa w turystyce i rekreacji. Brak miejsc pracy, niewystarczający poziom wykształcenia, niskie dochody, brak czasu wolnego, choroby cywilizacyjne, aktualnie kryzys gospodarczy, niechęć,

27. Turystyka jako czynnik globalnych przeobrażeń społecznych.

Turystyka jest w obecnych czasach jedną z priorytetowych dziedzin i

jednym z najszybciej rozwijających się sektorów gospodarki światowej.

Turystyka spowodowała znaczące przeobrażenia społeczne i kulturowe,

jak również stała się czynnikiem generującym zatrudnienie ludności oraz źródłem dochodów wielu krajów. Dzięki niej poznajemy różne kultury, obyczaje i zjawiska naturalne, wobec których stajemy się bardziej tolerancyjni. Wpływa na nasze życie i nie zdajemy sobie sprawy, jak bardzo oddziaływuje na styl bycia każdego człowieka. Przyczynia się także do lepszej integracji, współpracy i kształtowania świadomości narodowej. W procesie integracji szczególne znaczenie posiada turystyka kwalifikowana. Kurs jaskiniowy czy wspinaczkowy, wspólne przeżycia w skałach lub w głębi ziemi tworzą bardzo silną, wręcz nierozerwalną więź, która związana jest z niemal bezgranicznym zaufaniem do drugiej osoby. Wspólne pokonywanie trudności, doświadczanie niebezpieczeństwa i grozy przeżyć, zdobywanie tego, co dla. We współczesnych dużych miastach ulegają rozluźnieniu relacje w rodzinie, która ze względu na coraz większy brak czasu i pośpiech ma słaby i krótki kontakt z dziećmi. Wspólne wyjazdy i rekreacja fizyczna stwarzają okazję do bliższych relacji, kształtowania postaw prospołecznych, samodzielności, kontaktów z przyrodą. W czasie wolnym od pracy czy nauki, kiedy realizowane są wyjazdy turystyczno-rekreacyjne, następuje także odwrócenie tzw. społecznej piramidy. W codzienności na szczycie owej piramidy są profesorowie, dyrektorzy, prezesi, a w czasie wakacji władza traci na swoim znaczeniu, a znaczenia nabierają inne kwalifikacje. Niejednokrotnie ten, kto w codziennym życiu zajmuje dalsze szczeble piramidy, w sytuacji wyjazdowej może znaleźć się blisko szczytu. Może to zawdzięczać świetnej umiejętności chodzenia po górach, jazdy samochodem terenowym, doskonałej umiejętności pływania czy jazdy na nartach. Prestiż wówczas zdobywany staje się siłą napędową, która wytwarza w jednostce wiarę w siebie, większe poczucie znaczenia i społecznego uznania.