1993 Жылы а.А Келлер қоршаған ортаның қауіпті факторларын жіктеуді ұсынды.Осы факторлардың қайсысы биотикалыққа жатады?

- аурулардың табиғи ошақтары

?.

Топырақ – құрлықтың беткі бос қабаты. Физикалық және химиялық агенттер әсерінен тау жыныстарының ыдырауынан пайда болған минералды заттар қоспасынан және биологиялық агенттердің өсімдік және жануар қалдықтарын ыдырату нәтижесінде түзілген ерекше органикалық заттардан тұрады. Бұл ортаны организмдері қалай аталады

- эдафобионттар

?

Адамның ауылшаруашылық іс-әрекеті нәтижесінде пайда болған жасанды экожүйелер қалай аталады?

- агроэкожүйе

?

Экожүйелердің бірнеше жіктелуі бар және ауқымына байланысты түрлері бар. Микроэкожүйелерге қандай экожүйелер жатады?

- аквариум

?

Суретте популяциялық процестің бірі берілген. Ол қалай аталады?

- демографиялық дүмпу

?.

Жердің өзіндік қабықшасы үздіксіз алмасуда болатын планетаның тірі ағзалары мен заттарынан құралады. Бұл қандай қабат?

- биосфера

?

«Малинка» балалар үйінде 120 бала бар. 2010 ж. желтоқсан айында жоспарлы түрде медициналық тексеріс жүргізілді, зерттеулер нәтижесінде осы күнтізбе жылында 12 бала ешқандай сырқат түрімен ауырмағандығы анықталды. Денсаулық жағдайын бағалау үшін қажетті тікелей көрсеткішке қандай көрсеткіш кіреді?

- денсаулық индексі

?

Біз табиғаттың барлық қызметін білмей жатып оны өзгертуге тырыссақ, керісінше оны нашарлатып алуымыз мүмкін. Осы заң қалай аталынады?

- Табиғат жақсы біледі

?.

Кейбір жағдайларда ағзалар бір біріне ешқандай әсер етпейді. Бұл өзара қатынастың қандай түріне жатады?

- нейтрализм

?

Қарағанды қаласының № 63 орта мектебінде 1400 бала оқиды. 2010 ж. қаңтар айында жоспарлы медициналық тексеріс жүргізілді, зерттеулер нәтижесінде осы күнтізбе жылында 700 бала ешқандай сырқат түрімен ауырмағандығы анықталды. Медициналық тексеріс жолымен тұрғындардың денсаулық жағдайын бағалау және зерттеу әдістері қалай аталады?

- тікелей

?

Қарағанды қаласының № 63 орта мектебінде 1400 бала оқиды. 2010 ж. қаңтар айында жоспарлы медициналық тексеріс жүргізілді, зерттеулер нәтижесінде осы күнтізбе жылында 700 бала ешқандай сырқат түрімен ауырмағандығы анықталды. Тұрғындардың денсаулық жағдайын қадағалаудың қандай әдістері арқылы ретроспективті анализ жүргізілмейді?

- тікелей

?

Қолданбалы экология адамның биосфералық механизмдерінің бұзылыстарын оқытады және де табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануды үйретеді.Қолданбалы экологияның құрылымына қандай сала кіреді?

- өнеркәсіптік

?

Б.Г. Розанов (1984) бойынша шөлдену – экстремалдық жағдайда биосфералық потенциалдың толық бұзылуын және аймақтың шөлге айналуын туындататын биологиялық өнімділіктің төмендеуі, топырақтың және өсімдіктердің қайтымсыз өзгеру процесі. Қазақстанның қандай аймақтары шөлденуге бейім?

- Арал маңы

?

Балапандарын тамақтандыруда ұзақ қарға жұбы тәулігіне 1000 жуық түрлі жәндіктер әкеледі. Балапандарды тамақтандыру ұзақтығы 30 тәулікті құрайды. Егер ұзақ қарғалардың ұялы колониясында 200 ұя болады деп саналса қарғалар қанша саранча дарасын жинай алатыны анықтаңыз.

- 6 000 000

?

Ағзалардың біреуі тағам көзі мен тіршілік ету ортасы ретінде екіншісін пайдаланады. Бұл өзара қатынастың қандай түріне жатады?

- паразитизм

?

Биогенді заттар өмірмен, тірі ағзалардың жиынтығымен құралады және өнделеді. Биогенді заттар түзілгеннен кейін тірі ағзалардың онда әрекеті төмен болады. Биогендіге жатпайтын заттарды көрсетіңдер?

- топырақ

?

Қарағанды қаласының № 63 орта мектебінде 1400 бала оқиды. 2010 ж. қаңтар айында жоспарлы медициналық тексеріс жүргізілді, зерттеулер нәтижесінде осы күнтізбе жылында 700 бала ешқандай сырқат түрімен ауырмағандығы анықталды. Балалардың денсаулық индексін анықтау денсаулықты бағалаудың қандай көрсеткішіне жатады?

- тікелей

?

БДҰ-мен қабылданған денсаулық анықтамасы – дене дамуы, .......... және әлеуметтік жайлылық компоненттерінің жииынтығы. Анықтамада көрсетілген компоненттердің қандай сөзі түсіп қалған?

- рухани

?

Табиғатта болып жатқан өзгерістерге, ағзаның түрлілігі оның табиғи ортасы генетикалық түріне, тарихына сай және де белгілі бір мөлшерге дейін ғана шыдамдылығы болатыны белгілі. Осы аксиоманы қандай тұжырым болжайды?

- толеранттылық (В. Шелфорд)

?.

Бір ағза екінші ағзаның өсуі мен көбеюіне бөгет жасайды, ал өзі оның бар жоғын елемейді. Бұл өзара қатынастың түріне жатады?

- аменсализм

?.

Биосферада биоөлі заттар тірі және өлі заттардың динамикалық тепе-теңдік жүйесін көрсете отырып, тірі ағзалар мен өлі процестермен қатар жасалады. Көрсетілген заттардың қайсысы биоөлі заттарға жатады?

- топырақ;

?

БДҰ-мен қабылданған денсаулық анықтамасы – дене дамуы, .......... және әлеуметтік жайлылық компоненттерінің жииынтығы. Анықтамада көрсетілген компоненттердің қандай сөзі түсіп қалған?

- рухани

?.

Жердегі парник эффектісі атмосфералық ауа құрамында аздаған мөлшерде болатын газдардың жер бетінен сәулеленетін ұзын толқынды радиациясының белгілі бір бөлігінің планетаға қайта шағылысуы салдарынан туындайды. Парник эффектісінсіз Жердегі температура 33°С-қа төмен болар еді. Өнеркәсіптік революцияның басталуымен байланысты атомсферада парник газдарының мөлшері көбейді. Қандай газ концентрациясының көбеюі парник эффектісінің туындауын себепші болады?

- көмір қышқыл газы

?.

«А» қаласында мектеп жасындағы балалар арасында созылмалы бронхит, астма ауруларының күрт өсуі байқалды. Аурулардың көбеюінің мүмкін болатын экологиялық себептері қандай?

- атмосфералық ауаның автомобиль түтіндерімен ластануы

?

Алматы қ. шілде айында күн шуақ, ыстық және желсыз ауа райы болады. Атмосферада температураның инверсиялық таралуы байқалады. Ауа массаларының алмасуы күрт төмендейді және қала атмосферасының инверсиялық қабатында зиянды қоспалардың (газдар мен қатты бөлшектердің) жинақталуы жүреді. Көкшіл сұр тұман түзіліп, көз көру нашарлайды, адамдардың тамағының қышуы, көздің, мұрынның шырышты қабаттының тітіркенуі байқалады. Атмосфераның жер беті қабатында келесі заттардың жоғары концентрациясы анықталды: СО – 6,0мг/м3 (ШРЕК – 3,0; қауіптілік класы – 4), NO2 – 0,4 мг/м3 (ШРЕК – 0,04; қауіптілік класы – 2). Атмосфераға шығарылатын газ тәрізді зиянды заттарға не жатады?

• күйе

- көміртегі тотығы

- органикалық шаң

- органикалық емес шаң

- қорғасын

?.

Хиросима және Нагасакидағы ( 1945жылы ) жарылыс болғалы бірнеше жылдар өткеннен кейін әйелдерде түсіктер жиі болады.Медико-экологиялық жағдайдың салдары қандай типке тән?

- алшақтатылған

?.

Г.И.Румянцева денсаулыққа әсер ететін қоршаған ортаның әртүрлі факторларын анықтаған.Әлеуметтік факторларға қайдай көрсеткіш жатады?

- білім алу

?

Фотосинтез жылдамдығы жарық, көмір қышқыл газының концентрациясы, температура сияқты лимиттеуші (шектеуші) факторларға байланысты болады. Фотосинтез реакциясы үшін жарық неге лимиттеуші фактор болып табылады?

- фотосинтез реакциясы үшін қажетті жағдай, жеткіліксіз болғанда фотосинтез қарқындылығы төмендейді

?

Фотосинтез жылдамдығы жарық, көмір қышқыл газының концентрациясы, температура сияқты лимиттеуші (шектеуші) факторларға байланысты болады. Фотосинтез реакциясы үшін көмір қышқыл газы неге лимиттеуші фактор болып табылады?

- глюкоза синтезі үшін қажет, жеткіліксіз болғанда синтез төмендейді

?.

Тропикалық ормандардағы шөптесін өсімдіктер тіршілігін экологиялық факторлардың қайсысы лимиттейді?

- Күн сәулесі

?.

Тропикалық ормандар түрлілігі басқа аймақтағы ормандарға қарағанда бай. Неге?

- тропикалық ормандарда антропогенді әсерге әзірге аз денгейге ұшыраған.

?

Ағзаның қоршаған ортаның қолайсыз жағдайына бейімделуінің үш негізгі әдісі бар: бағыну, қарсыласу және бұл жағдайлардан қашу. Берілген мысалдардың қайсысы қолайсыз факторлардан қашуды көрсетеді?

- күзде жыл құстарының солтүстіктен онтүстік аудандарға қыстауға ұшуы

?

Ағзаның қоршаған ортаның қолайсыз жағдайына бейімделуінің үш негізгі әдісі бар: бағыну, қарсыласу және бұл жағдайлардан қашу. Берілген мысалдардың қайсысы қолайсыз факторларға бағынуды көрсетеді?

- аюлардың қысқы ұйқысы

?.

Жерорта теңізінде өсетін инжирдіғң тозаңдануы насекомның бір ақ түрі Blastophaga presents-ке байланысты. Бұл факторды экологиялық фактор ретінде қалай белгілеуге болады?

- лимиттеуші

?

Болашақта халық санына байланысты мәселелері туралы бірнеше концепциялар бар.Ғарышқа орналастыру мен ғарышта шаруашылықты дамыту арқылы мәселені шешуді қандай концепция ұсынады?

- демографиялық утопизм

?

Әрбір аймақтың әртүрлі геоклиматтық жағдайына бейімделу барысында адамдарда ұқсас адаптивті белгілер қалыптасты. Тропикалық адаптивті түрлер үшін қандай морфологиялық белгілер тән?

- тер бездерінің жоғары болуына байланысты неғұрлым жоғары тер бөліну

?.

Әрбір аймақтың әртүрлі геоклиматтық жағдайына бейімделу барысында адамдарда ұқсас адаптивті белгілер қалыптасты. Тропикалық адаптивті түрлер үшін қандай морфологиялық белгілер тән?

- аяқ-қолдың ұзаруы есебінен дененің салмағының салыстырмалы азаюы

?

Ұзақ уақыт бойы қоршаған ортаның басым экологиялық факторлары болып табылды: жоғары температура мен ылғалдылық, рационда көмірсулардың басым болуы мен жануар ақуызының жетіспеушілігі, әртүрлі эпидемиялық аурулармен жоғары сырқаттану. Берілген жағдайда бейімделудің қандай түрлері байқалуы мүмкін?

- тропикалық

?

Адамдар тобы мекен ету ортасын өзгертіп, биік таулы жерге көшті. Алғашқы уақытта олардың бастары ауырды, шаршау мен назарларының жойылуы байқалды. Кішкене ауырлық түскеннен тамыр соғысы жиілейтін болды. Белгілі бір уақыт өткеннен кейін олардың жағдайы жақсарып, мүшелердің жұмысының көрсеткіштері қалыпты денгейге оралды. Берілген жағдайда бейімделудің қандай түрі байқалады?

- жеке

?

Генетикалық бағдарламаның бірнеше рет күшті өзгеруі сыртқы орта жағдайымен сұрыпталуға ұшырайды деген аксиома бар. Бұл кімнің аксиомасы?

- Ч. Дарвиннің 2-я аксиомасы

?

Жаз айы кезінде «А» қаласында екі күн бойы желсіз ауа-райы орнады. Екінші күні қалалық емханаға созылмалы бронхиттің, астма ауруларының асқынуына шағымданып келген мектеп жасындағы балалар саны көбейді. Аурулардың күрт асқынуына қандай экологиялық себеп болды?

-атмосфералық ауаның автомобильдердің газды түтіндерімен ластануы

?

«Малинка» балалар үйінде 120 бала бар. В декабре 2010 ж. желтоқсан айында жоспарлы түрде медициналық тексеріс жүргізілді, зерттеулер нәтижесінде осы күнтізбе жылында 12 бала ешқандай сырқат түрімен ауырмағандығы анықталды. Денсаулық жағдайын бағалау кезінде ағзаның өсу және даму заңдылықтарының қайсысы есепке алынбайды?

- ағзаның энергошығындарын көбейту

?

«Жұлдыз» бала бақшасына баратын баланың барлық саны 450. 2010 ж. қараша айында жүргізілген кезекті медициналық тексеріс кезінде осы жыл бойына бір де бір рет ауырмаған балалар саны 45. «Денсаулық индексін» анықтауға қандай мәлімет қажет?

- медициналық тексеріс жүргізілген кезде және сол жылы зерттелген ұжым

арасында бірде бір рет ауырмаған балалардың меншікті салмағы

?

Табиғаттағы босаған экологиялық қуыстарды соларға ұқсас басқа бір түрлер тез арада жайлап алдады.Осы ережені дәлелдейтін мысал келтіріңіз?

- бар ауруларды тиімді емдеу арқасында жаңа бір инфекциялық аурулардың

пайда болуы

?

Оңтүстік Қазахстанда көптеген жылдар бойы Арал теңізіне құылатын Сырдария өзенінің бойында шаруашылық іс әрекеттер белсенді жүріп жатқан.Бірақ ХХ ғасырдың екінші жартысында, бірнеше жылдың ішінде Арал теңізінің екіден үш бөлігі азайып, экологиялық катастрофаға әкелді.Осы экожүйені пайдалану кезінде экологияның қандай жүйесінің принципі бұзылды?

- Экологиялық жүйелердің өзін ұстау қасиеттерінің қабілеттілігін бұзуға

болмайды

?

Алматы қ. шілде айында күн шуақ, ыстық және желсыз ауа райы болады. Атмосферада температураның инверсиялық таралуы байқалады. Ауа массаларының алмасуы күрт төмендейді және қала атмосферасының инверсиялық қабатында зиянды қоспалардың (газдар мен қатты бөлшектердің) жинақталуы жүреді. Көкшіл сұр тұман түзіліп, көз көру нашарлайды, адамдардың тамағының қышуы, көздің, мұрынның шырышты қабаттының тітіркенуі байқалады. Атмосфераның жер беті қабатында келесі заттардың жоғары концентрациясы анықталды: СО – 6,0мг/м3 (ШРЕК – 3,0; қауіптілік класы – 4), NO2 – 0,4 мг/м3 (ШРЕК – 0,04; қауіптілік класы – 2). Атомсфералық ластанудың қауіптілік деңгейі бойынша үшінші класс қауіптілігі қалай сипатталады?