32

8-сынып

Қазақ халқының Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресі

Кіші жүз ханы Әбілқайырдың өз алдына билік құра бастады-18ғ 20ж

1718ж жоңғар әскері жеңіске жеткен жер-Арыс өзені бойы

1718 жылы Аягөз өзенінің бойында жау қолын талқандаған қазақ батырлары: Қабанбай мен Жауғашар

18ғ Қазақ даласын «ақ мешін» жұты шарпыған кез -1723ж

Төлеңгіттер мен Қараша-Ханның жасағы

Орыс елінің Қазан(1552) Астрахан(1556) хандықтарын жаулауына байланысты құрылған сауда жолы: Кама сауда жолы

1613 ж Орта Азиядан Қазанға,т.б Ресей қалаларынан баратын 300адамдық сауда керуен иесі; Ходжа Наурыз

1716жж Ертістің жағалауында салынған бекіністер: Омбы,Жәміш

1717ж Ертіс өзенінің бойына салынған бекініс:Железинск,Коряков

1718 ж Қазақ жерінде салынған бекініс: Семей

1720ж салынған бекініс- Павлодар Өскемен

19 ғ басында Ресейдің Қазақстанды шикізат көзіне айналдыру саясатының күшею себебі-Швециямен болған соғыс(1700-1721)

Қазақ жеріне ықпалын күшейте түскен әскери экспедициясының басшылары: И.Д.Бухгольс, В.Чередов, Т.Ступин, И.М.Лихарев

Жоңғар-р17ғ соңы мен 18 ғ басында өзінің басымдылығын пайдаланып: Сарысу өзен алқабына дейн жетті

Жоңғар-р шабуыл жасағанда Қазақ батырлары айтарлықтай тойтарыс берген жылы: 1711

Севдан Рабданның қазақ жеріне жорығы сәтсіздікпен аяқталды: 1713 жылы

XVIIғ 40 ж бастап, Қазақ хандығына қауіп төндірген мемлекет: Жоңғария

1715 ж Тәуке өлгеннен кейін оның мирасқоры: Қайып

Қайыптың қайтыс болған жылы -1718ж

Жоңғарлардың Қазақ жеріне басып кіріп қан қақсатқан жылдар аралығы 1711-1717жж

1726ж Бұлантыда (Қара сиыр кейін қалмаққырылған)қазақ қырғыз қолының саны-60 мың

1726 ж болған «Қалмақ қырылған» шайқасының маңызы: Қазақстанның солтүстік-батысы азат етілді

1726 жылы қазақ жасақтарының жоңғарларды талқандауының басы болған оқиға: «Қалмақ қырылған»

Сібір губернаторы князь М.П. Гагаринге елші жіберіп қалмақтарға қарсы қолдау көрсетуін өтінген-Тәуке

1731ж қазанда Әбілқайырмен бірге Ресей билігін мойындаған табын руынан шыққан батыр-Бөкенбай

Ресейді мойындағанымен, Кіші жүздің дербестігін сақтауға тырысқан табын руының батыры-Бөкенбай

Жоңғарияның мақсаты: Қазақ елінің тәуелсіздігін жойып, ұлан-байтақ жерді өзіне қарату

Жоңғар мемлекетінің өмір сүрген жылдары- 1635-1758ж.ж.

Жоңғар мемлекетінің негізін қалаушы- Батыр Қонтайшы

Жоңғар мемлекетіндегі дінбасылар- Ламалар

Қазақ жеріне ерекше қаталдық көрсеткен жоңғар билеушілерінің бірі: Цеван- Рабдан

1710 ж қазақ жүздерінің өкілдері бас қосып, жоңғарларға соққы беру мәселесін талқылаған жер: Қарақұм

18ғ басында солтүстік батыстан қауіп төндірген-Башқұрттар

18ғ басында солтүстіктен қауіп төндірген-Сібір казактары

18ғ басында оңтүстіктен қауіп төндіргендер-Қоқан және Хиуа

1723 ж. Жоңғарияның барлық күш – қуатын қазақ еліне қарсы жұмсауға мүмкіндік алуының себебі:

Цин императоры Кансидың өлімі

ХVІІІғ 20жж Жоңғар мемлекеті бейбіт келісімге келген мемлекет:Цинь империясы

Жоңғарияның Қытаймен қарым қатынасын ретке келтірген жыл-1723

Қазақ халқының қасіреті болған «Ақтабан шұбырынды»: XVIII ғ. 20 жылдары(1723-1727ж.ж.)

Жоңғардың қалың қолы Қазақстанға тұтқиылдан басып кірген жыл: 1723 жылы

Орта жүз рулары үдере көшті: Самарқанға

Жоңғар шапқыншылығынан қатты ойрандалған: Жетісу

Кіші жүздер үдере көшті- Ырғыз, Торғай, Жайық, Ор өзендеріне

Ұлы жүз бен Орта жүздің бірқатар рулары үдере көшті- Ходжентке

Аңырақай түбінде барлық жасақтарға қолбасшылық жасаған: Әбілқайыр

Балқаш көлінің оңтүстігінде Аңырақай шайқасы болды: 1729-1730 жылдары.

1730ж Аңырақай шайқасы басшылық жасады: Әбілқайыр

Аңырақай шайқасын естіп таң қалған жоңғар қоңтайшысы-Себан Рабдан

Аңырақай шайқасына қатысқан Әбілқайырдың қарсыластары-Әбілмәмбет пен Барақ

Болат хан өлгеннен кейін, аға хандыққа таласқан қазақ хандары: Сәмеке мен Әбілқайыр

Аякөз өзені жағалауында қазақтардың жоңғарлармен соғысы: 1718жылы

Жоңғарлардың Ташкент пен Түркістан қалаларын басып алуы: 1724-1725жылы

Қазақтардың жоңғарларға қарсы біріккен қимылдары басталды-1726ж

Жоңғарларға қарсы күресті ұйымдастыру жүктелді-Әбілқайыр

Ордабасы тауында Үш жүздің бас қосқан жиыны өткен жыл- 1726ж.

Ордабасы тауына қазақ жасақтарының жиналуының себебі:Бұл жер Жетісуды азат ету үшін жақын болды

Топонималық мәліметтерде қазақ жасақтары Ордабасы тауында Жүздік негізінде ұйымдастырылды

Жоңғар шапқыншылығы кезіндегі қайғы-қасірет әсерінен туған ән: «Елім-ай».

Есімі аңызға айналған Бөгенбай батырдың руы: Қанжығалы.

Қазақ-ң жоңғар шапқыншылығы кезінде рухын көтерген ірі шайқастар:Бұланты,Аңырақай шайқасы

Жоңғарлардың Түркістан мен Ташкентті басып алған уақытысы-1725ж

Есімдері аңызға айналған қазақ батырлары-Қабанбай,Есет,

Саурық,Малайсары,Наурызбай,Баян,Қарасай,Жауғашар(шақантай), Жәнібек,Райымбек

«Үлкен орда қонған», «Кіші Орда қонған», «Әбілқайыр сайы» атты жер аттары кездеседі-Қошқар ата мен Боралдай өзендерінің жоғарғы сағасында