Мектеп басшысы және оған қойылатын талаптар

Мектеп қоғамның әлеуметтік ұясы. Онда демократияландыру, ізгілендіру негізінде педагогикалық ұжым нығаяды, қалыптасады, идея жағынан шынығады. Осыған орай, мектеп басшысы жаңа ойлармен, жаңа идеялармен қаруландырады, оқу-тәрбие жұмысына заман талабына сай жаңа көзқарастармен қарайды, басқарудың жаңа демократиялық стилі пайда болады. Жаңашыл директор мұғалімнің шығармашылық ынтасын, құзыретін, дербестігін, ынтымақтастығы мен жауапкершілігін бағалайды. Сондықтан мұғалім мектеп басшысына бағынышты болмайды, ол қажымайтын ізденуші, шындық үшін күрескер адам.

Ізгілендіру барлық мектеп өмірін демократияландыру жағдайында жүзеге асырылады. Ізгілендіру – бұл балаға деген зор қамқорлық, қайырымдылық, оның мақсатын, тілегін, мүддесін қабылдау, баланы қоғамның белсенді, саналы теориялық және практикалық білім негізімен қаруланған мүшесі етіп дайындау.

Күрделі және жауапты мәселелерді шешуде мектеп директорының оқу-тәрбие жұмысын басқарудағы деңгейін сипаттайтын көрсеткіштер: шығармашылық, педагогикалық шеберлік, білімдарлық, жоғары идеялық ұжымшылдық. Сонымен бірге оның бойындағы құзыреттілік, шешімділік, тапқырлық сияқты қасиеттердің де болуы тиіс. Директордың мұндай болымды қасиеттерін мұғалімдер, ата-аналар жоғары бағалайды.

Оқу жұмысы

Оқу бағдарламасы бойынша білім беру процесін жетілдіруге байланысты бұл бөлімге мынадай мәселелерді енгізу қажет:

• оқу процесінде оқушылардың таным іс-әрекетін, белсенділігін дамыту, әрбір пән бойынша оқудың сапасын арттыру;

• мектептің оқу кабинеттерін, лабораторияларды оқыту және электронды есеп машиналарымен, компьютерлермен басқа да техникалық және көрнекі құралдарымен жабдықтау және оларды қолданудың тиімді жолдарын іздестіру;

• пәндер бойынша оқушылардың олимпиадаларын, сайыстарын, байқауларын, саяхаттарын өткізу жұмыстары;

• оқушыларды емтихандарға дайындау;

• мұғалімдердің әдістемелік бірлестіктерінің, проблемалық топтардың жұмыстары;

• мұғалімдердің білім беру саласындағы озат тәжірибелерін зерттеу, оны көпшілік игілігіне айналдыру;

• сынып жетекшілерінің оқу жұмысы жайлы есептері;

• еңбек сабақтары, кәсіптік бағдар беру жұмыстары;

• оқу шеберханалары, оқу-тәжірибе учаскесі, оқушылардың өндірістік бригадаларының жұмыстары, т.б.

Тәрбие жұмысы

Бұл бөлімге мектепішілік және мектептен тыс тәрбие жұмыстары жайлы мәселе кіреді. Олар:

1. Барлық сыныптардан және мектептен тыс тәрбие жұмыстарының жүйесінде оқушылардың адамгершілік, эстетикалық, дене, еңбек, интернационалдық, экономикалық, экологиялық, құқық тәрбиесінің мазмұндарын және өткізу әдістерін жетілдіру.

2. Оқушыларды өзіне-өзі еңбек етуге баулу, қоғамдық пайдалы және өнімді еңбекке, шығармашылық жұмысқа тарту, әр түрлі үйірмелердің іс-әрекеті, т.б.

3. Оқушыларды өзін-өзі басқару жұмысына үйрету, педагогикалық басшылық жасау.

4. Ұжымдық шығармашылық істің байқауын өткізу.

5. Тарихи-патриоттық тәрбие тақырыптарына байланысты жорықтар, көрмелер, конференциялар ұйымдастыру.

6. Жас әншілердің, бишілердің, музыканттардың сайысын өткізу.

7. Оқушылардың спорт жұмыстарын дамыту және жетілдіру мәселелері.

8. Мектептен тыс білім және тәрбие беретін мекемелермен, яғни жас техниктер және жас табиғат зерттеушілер үйірмелерімен, балалар кітапханалары, жас көрермендер театрларымен ынтымақтасу.

Мектеп пен үйелменнің бірлестігі

Бұл бөлімге кіретін басты мәселелер: мектеп пен ата-аналар комитетінің байланысы; ата-аналардың психологиялық-педагогикалық мәдениетін көтеруге байланысты педагогикалық насихат жұмыстарының негізгі түрлері; лекториялар, семинарлар, конференциялар, т.б.

Педагогикалық мамандармен жұмыс

Бұл бөлімнің негізгі мәселелері:

• мамандардың педагогикалық білімін түрлі курстар, семинарлар, сырттан оқу арқылы көтеру;

• озат педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау, оқу-тәрбие процесіне енгізу;

• әдістемелік бірлестіктердің, проблемалық топтардың, психологиялық-педагогикалық семинарлар жұмыстары;

• мұғалімдердің өз бетінше арнайы проблемаларға байланысты теориялық білім алуларына көмектесу;

• жас мұғалімдерді тәрбиелеу, шығармашылықпен жұмыс істеуге үйрету.

Қаржы және шаруашылық жұмыстары

Мектептегі жаңа оқу жылына дайындау: сынып бөлмелерін, оқу кабинеттерін, лабараторияларын, оқу шеберханаларын, спорт залдарын, алаңдарын жөндеу және жабдықтау.

Мектеп кітапханасын пәндер бойынша қажетті оқулықтармен, оқу құралдарымен, түрлі әдеби және ғылыми кітаптармен толықтыру.

Жұмсалатын қаржының күні бұрын қажетті құжаттарын жасау.

Педагогикалық кеңестің жұмыстары

1. Әрбір педагогикалық кеңесті белгіленген мезгілде өткізіп, онда қаралған ғылыми-педагогикалық тұрғыдан талқылауды және дұрыс шешім қабылдауды қамтамасыз ету мектеп басшыларының негізгі ісі.

2. Қаралған мәселелер бойынша шешімдердің мезгіліне орындалып отыруы қатаң бақылауды қажет етеді.

Мектептің жалпы жоспарында көрсетілген жұмыстардың дер кезінде орындалуын бақылап, жүзеге асыру үшін директор әр айға, яғни іске тез асырылатын жұмыс жоспарын және апталық жұмыс күнделігін жасайды. Осы құжаттар бойынша ол орындауға жататын жұмыстарды алдын ала анықтайды, іске асырудың жолдарын іздестіреді.

Жылдық жоспарға сәйкес директордың айлық жоспарында бір айда істелетін жұмыстың түрлері өткізілетін мерзімдері көрсетіледі. Апталық жұмыс күнделігіне күн сайын істелетін нақты жұмыстар, соның ішінде өзінің беретін сабақтары және мұғалімдердің сабақтарына кіру жүйесі жазылады.

Міне, мектеп директоры өзінің іс-әрекетін шеберлікпен жоспарлаудың және іске асырудың негізінде тиімді нәтиже береді.