9 Меншіктің мазмұнын

Адамдар экономикалық әрекеттерін белгілі бір жағдайларда немес орталарда жүзеге асырады. Басты жағдайларда әлеуметтік және табиғи орталар жатады.

Адамның әлеуметтік ортасы:

1. меншік қатынастары 2. қоғамның әлеуметтік құрылысынан тұрады

Меншік қатынастарына байланысты адамның қоғамдағы алатын орны, қоғамдың өнімдегі оның үлесі, адамның ролі анықталады. Меншік формалары іскерлік белсенділікке әртүрлі әсер етеді. Жеке меншік жеке мүдделер тұрғысынан анағұрлым нәтижелі еңбекке жетелейді. Алайда әлеуметтік көзқарас тұрғысынан қарастырсақ, кейде ол барлық жағынан жақсы емес. Біреулердің қолына түскен нәрсе екінші біреулер үшін қол жеткісіз болады. Байлық пен кедейлік жіктеліп, эгоизм қалыптасады. Қоғамның мүліктік жіктелуі өсіп, бұл әлеуметтік шиеленісті туғызады. Сондықтан қолайлы әлеуметтік орта қалыптастыру мақсатында мемлекет игіліктердің бір бөлігін жалпыға ортақ игіліктер ретінде қалдыруы қажет.

10 Тауарлық шаруашылықтың

Шаруа (фермер) қожалығының мүлкі оның мүшелеріне біріккен меншік құқығында тиесілі. Бұл меншікте шаруашылыққа берілген немесе сатылып алынған жер учаскесі, шаруашылық құрылыстар, мал, ауыл шаруашылық техникасы, көлік құралдары және басқа да мүліктер болады. Бірігіп шаруашылық жүргізуден алынатын өнім мен табыс қожалық мүшелерінің жалпы мүлкі болып табылады және олардың арасындағы келісім бойынша пайдаланылады.

Жалпы жанұялық меншік – жанұя мүшелерінің мүлікті бірігіп иемденуімен сипатталады. Мемлекеттік меншік – бұл меншік нысандарын мемлекеттік билік өкілдерінің басқаруымен next

жүзеге асатын қатынас. Мемлекеттік меншік бүкіл шаруашылық деңгейде, аймақ, облыс, аудан, қала, ауыл деңгейінде бар. Муниципалды меншік – қала және ауыл, сондай-ақ басқа да муниципалдық құрылымдар, яғни жергілікті өзін-өзі басқару органдарының меншік құқығына тиесілі мүлік.

11 Дәстүрлі Экономика

12 Жоспарлы Экономика

13 Аралас Экономика

Әлеуметтік шаруашылық азаматтардың көзқарастарын қорғауға бағытталған. Аралас экономика кәсіпкерліктің дамуына қажетті жағдайларды жасауға, ал корпоративтік экономика ірі бизнестердің мүдделерін қорғауға бағытталған.

Деформацияланған нарықтың тауар өндірісі - әміршіл-әкімшіл экономикаға тән. Қоғамдық еңбек бөлінісінің дамыған жүйесін, дамыған машиналы өндірісті, әрдайым ұлттық экономиканың реттелуін қарастырады. Әміршіл-әкімшіл экономиканың екі моделі бар: жоспарлы және нормативті. Жоспарлы әкімшілдік жүйе шаруашылық әрекеттің толық орталықтандырылуына негізделген. Нормативті жүйе тауар өндірушінің өзара әрекеттесуінің кеңеюін растайды. Нарықтық экономика моделін таңдау – мемлекеттің ұлттық экономикаға араласу тәсілін таңдау. АҚШ-тың либералды экономикасы нарыққа қаржы жүйесі арқылы әсер етіп отырады. Әлеуметтік реттеуші нарықтық экономика белсенді бюджет-салық саясатымен әсер етеді.

Қорыта айтқанда, тауар өндірісі мен нарықтық экономика арасында абсолютті айырмашылық жоқ. Нарықтық экономиканың қалыптасу негізі тауар өндірісі болып табылады. Бірақ, тауар өндірісі нарықтық қатынасқа қарағанда әлдеқайда ерте шамамен бірнеше ғасыр алдын пайда болған.