16. Италиядағы фашизм қалыптасуы

«Фаши ди комбаттименто» тобы шовонистік бағыттағы Бенито Муссолинидің партиялық газеті «Аванти» дің баспасымен және әлеуметтік лидерлердің бірі болып 1919 ж құрылды. Муссолини социалистермен 1914 жылдың аяғында қатынасты үзіп, одақтастарын жақтап 1 ши дүниежүзілік соғысқа қатысқан италияны қолдады. Муссолинидің жақтастары – жериеленушілер, қызметші, жұмысшы және бұрынғы майдангерлер. Бұл топқа сонымен қатар жолы болмағандар, ультранацианолистер және кеңестік Ресейдегі оқиғаларды талқылап, Социалистік париядан көңілдері қалған солшыл экстремистер. Қозғалысқа өздерін алданып қалдым деп санаған әскерге бармаған жастар да қатысты. Итальяндық фашизм мемлекет пен ұлтты оның барлық мүдделерін елге бағындыру идеясымен қалыптасты. Кез*келген әлеуметтік конфликттер басып жанышталып отырды. Өзінің басекелесінің қысымымен Муссолини төңкеріс, қозғалыстар басылғанша билікті өз қолына алуды шешті. 1921 жылы қарашада фашистік париядағы өзі басқарп отырған қозғалысты қайта құрды. Италиядағы саяси жағдай шешуші әрекетке қолайлылық жасады. Социалистік партия екіге бөлініп, 1921 ж қаңтарда оның қатарынан щығып кеткен экстремистер Коммунистік пария құрды. 1921 ж сәуірде Франческо Нитти дің орнына келген пример-министр Джолитти депутаттар палатасын таратып жіберді.

Озбырлықтың тұтануы, биліктің әлсіздігі және парламенттің өз жұмысын білмеуі елдегі ебдейсіз жағдайды одан әрі күшейтті. 1922 жылы 28 қазанда фашистер үміттенген «Римге жорығын» бастады. Бірнеше мың қаракиімділер Солт және Орталық Италиядан станаға қарай бет алды. Кейбір ауытқулардан соң пример министр Лумджи Факта королге елге әскери жасақ кіргізу керектігін айтты. Алайда король бұл ұсынысты азаматтық соғыстан қорғану мақсатымен қабыл алмады.король виктор эммануил ІІІ пример минстр етіп Муссолиниді сайлады.

ХХ ғасырдағы Италияның тарихын фашиз кезеңі және екінші дүниежүзілік соғыстағы батырлар мен құрбан болғандар бейнелейді.

Сонымен бірге италия соғыс нәтижесіне қанағаттанбады. 1919-1920 жж елде фабрикалармен Кеңестердің ұйымдарын басып алған «қызыл екіжылдық» өте шықты. Бірақ жұмысшылардың көтерілісі басылды. Елде оңшылдардың ықпалы өсті. 1919 ж Италияның фашистік партиясы құрылып, 1922 жылы каракиімділердің Римге жорығынан кейін және королге өз талаптарын койған соң басында Бенито Муссолини тұрған диктатураны орнатып, олар билікке келді.

17. Византиялық, ерте антикалық және кейінгі ортағасырлық авторлардың ғұндар туралы деректері

18. Хіх ғасырдағы Ирандағы европалық державалардың саясаты

Иранда бір уақытта экономикалық тәуелділікпен қоса, саяси тәуелділікте пайда бола бастады, әсіресе капиталистік Англия мие Патшалық Ресейдің арасында кең тарай бастады. Патшалық Ресейдің Иранға саяси ықпалының басты күші – 1879 жылы құрылған персидтік казак бригадасы еді. Шахтың сұрануымен Тегеранға Ресей Патшалығынан подполковник Домантович келді. Бұл бригада Ресей үлгісімен жасалған дивизия, полк, гвардия сияқты топтарға бөлінді. Иранның әскерлері Ресей бригадасы үлгісімен қайта құрылды. Кейіннен бұл бригада шах гврдиясында басты рөл атқарды. Патшалық Ресей Тегеранда өз үстемдігін жүргізуді көздеді, яғни Ресейдің мақсаты – саяси ықпалын орталықтан басқарып, өзінің билігін нығайту болды. Осымен қоса Патшалық Ресей өзінің консулдарын, банктер салуды жоспарлап отырды. Ал Ағылшын мемлекеті Ресеймен бәсекелесте Иранның басқару жүйесінің әлсіреуін көздеді. Сол кездегі хандыққа таласып жатқан шейх Хазаляны қолдап, биліктің әлсіреуіне өз көмегін тигізді. XIX ғасырдың аяғында Англия өзінің әскерлерін Иран территориясына, шығыстағы Белуджистанды және Систанның жаулап ала бастады. Белудждік сардалар – тайпа көсемдері ағылшындардан әр ай сайын қару алып тұрды. Бұлар Иран билігіне салық төлемеді және ашық түрде қарсыласты. Ағылшындар Персидтік ағымда өзінің билігін құрды. «Қарақшыларға қарсы күрес» , «Құл сатушыларға қарсы күрес» деген сылтаулармен Персидттік ағымда өзінің әскери-теңіз күштерін қоныстандырды. Жергілікті араб шейхтері Ағылшындарға тәуелді болды. Сонымен қатар «Мәңгілік бейбітшілік» сақтап, барлық сұрақтармен Ағылшындардың резиденциясында Керзонның басқаруымен шешілді. Өзінің саяси ықпалын Шаханшахтық банк мұнай компанияларын, жолдар мен су және теміржол компаниялары, телеграф жүйелерін салды. XIX ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың басында Иранға бельгейліктер көптеп келе бастады. 1898 жылы Иран үкіметі үш бельгейлік шенеуніктерді Наусқа шақырды. Олар еуропалық үлгідегі кеден басқаруын ұйымдастыру керек еді. 1902 жылдың аяғында кедендерде отыздан астам шенеуніктер орналасқан еді. 1904 жылы Наус – Ирандағы кеден генералдық директорлық, кейіннен министрлік почта есебінде тағайындалды. Сонымен қатар бұл пост – басты паспорттық басқару мен мемлекеттік кеңестің құрамында болды. Бірақ бельгейлік шенеуніктер ағылшындар мен орыстардың қолындағы қуыршақ қана еді . XX ғасырдың басында Иран Ұлттық тәуелсіздігін жою алдында еді, яғни 1905-1911 жылдардағы революция кезінде Англия мен Ресейдің жартылай отарында еді. Шах, министрлер, губернаторлар мен феодалдық хандар империалистік державалардың қуыршағы еді.