18. Екі өлшемді массивтер.Мысалдары.
Екі өлшемді жиымды – матрицаны пайдалану үшін тік жақшалар ішінде олардың екі өлшемінің де енін көрсету керек. Мысалы:
int a[4][3];
алғашқы сан жолдар санын, ал екінші сан бағаналар санын көрсетеді, а жиымы 12 элементтен тұрады. Оларға бастапқы мәнді былай береміз:
int a[4][3]={ {0,1,2},
{3,4,5},
{6,7,8},
{9,10,11}
};
ішкі жүйелі жақшаларды қоймаса да болады:
int a[4][3]={0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11};
Келесі түрде сипаттау жолдардың тек бірінші элементтерін ғана анықтайды, қалған элементтер 0-ге тең болып саналады:
int a[4][3]={ {0},{3},{6},{9} };
Егер ішкі жүйелі жақшалар алынып тасталса, онда мағынасы өзгереді.
int a[4][3]={ 0,3,6,9 };
мұнда бірінші жолдың 3 элементі мен екінші жолдың бірінші элементі анықталады да, қалғандары 0 болып саналады.
Екі өлшемді жиымды инициалдау қабаттасқан циклдер арқылы орындалады.
1-мысал.
/* a[3][4] жиымы элементтерін rand() арқылы енгізу және экранға шығару */
#include <stdio.h>
#include <stdlib.h>
#include <conio.h>
{
const int row=3, col=4;
int a[row][col];
for (int i=0; i<row; i++)
for (int j=0; j<col; j++)
a[i][j]=rand()%100-50;
printf("\nа[3][4] жиым элементтерi мәндерi:");
for (i=0; i<row; i++)
for (j=0; j<col; j++)
printf(" %i",a[i][j]);
}
Матрицаларды өңдейтін негізгі алгоритмдер ретінде бір өлшемді жиымдарды өңдеу кезінде қолданылған алгоритмдер саналады. Жалпы матрицаларды өңдейтін барлық алгоритмдерді екі топқа бөліп қарастыруға болады, олар:
1. матрицаның барлық элементтерін өңдейтін алгоритмдер.
2. матрицаның әр жолы немесе әр бағанасы элементтерін жеке-жеке өңдейтін алгоритмдер.
Матрицаның барлық элементтерін өңдейтін алгоритмдер
2-мысал.
Нақты сандардан тұратын a4,6 матрицасы
берілген. Мынадай өрнекті 
есептеу
керек, мұндағы P1 и P2 – сәйкесінше алынған
матрицаның оң және теріс элементтерінің
көбейтіндісі.
/* a[4][6] матрицасы берiлген. z=p1/|p2| есептеу керек, p1 и p2 – матрицаның
оң және терiс элементтерiнiң көбейтiндiсi */
#include <math.h>
#include <conio.h>
#include <stdio.h>
{printf("------------------------------\n");
return;}
{
static int a[4][6]={
{5,-11,4,-2,5,6},
{3,3,-12,-5,7,8},
{2,3,-3,14,-9,-3},
{-9,3,-6,14,9,-3}
};
printf("Берiлген матрица :\n");
for (i=0; i<4; i++)
{for (j=0; j<6; j ++)
printf(" %3i ", a[i][j]);
printf("\n");}
/* Матрицаны өңдеу */
for (i=0; i<4; i++)
for (j=0; j<6; j ++)
{if (a[i][j]>0) p1 = p1*a[i][j];
if (a[i][j]<0) p2 = p2*a[i][j];
}
z = p1/abs(p2);
printf(" z = %f\n",z);
}
3-мысал.Бүтін сандардан тұратын квадрат b5,5 матрицасы берілген. Оның бас диагоналының сол жағында және оң жағында орналасқан нөлге тең элементтері санын анықтап, солардың айырмасының модулін табу керек.
Мынадай белгілеулер енгізейік:
L1 – бас диагональдың сол жағында (төменінде) орналасқан элементтер саны;
L2 – бас диагональдың оң жағында (жоғарысында) орналасқан элементтер саны;
L= |L1-L2| – солардың айырмасы модулі.
#include <math.h>
#include <conio.h>
#include <stdio.h>
{printf("-------------------------\n");
return;}
{
static int b[5][5]={
{5,0,0,0,0},
{0,3,12,0,0},
{0,33,13,14,0},
{0,23,0,14,0},
{35,0,13,14,9},
};
printf("Берiлген матрица :\n");
for (i=0; i<5; i++)
{for (j=0; j<5; j ++)
printf(" %3i ", b[i][j]);
printf("\n");}
L1 = L2 = 0;
for (i=0; i<5; i++)
for (j=0; j<5; j ++)
if (b[i][j]==0)
{if (i>j) L1 = L1+1;
if (i<j) L2 = L2 +1;
}
printf(" L = %i ",L);
}
Екінші типтегі есептер алгоритмдері
4-мысал. Бүтін сандардан тұратын a3,6 матрицасы жолдарының алғашқы элементін осы жолдың минимальды элементімен алмастыру керек. Нәтижелік a3,6 матрицасы элементтерін экранға шығару қажет.
/* a[3][6] матрицасы жолдарының алғашкы элементiн осы жолдың минимальды элементiмен алмастыру керек. Натижелiк Х матрицасы элементтерiн экранға шығару кажет.*/
#include <math.h>
#include <conio.h>
#include <stdio.h>
{printf("------------------------------\n");
return;}
{
static int a[3][6]={
{5,-11,4,-2,5,6},
{2,3,-3,14,-9,-3},
{-9,3,-6,-14,9,-3}
};
printf("Берiлген матрица :\n");line();
for (i=0; i<3; i++)
{for (j=0; j<6; j ++)
printf(" %3i ", a[i][j]);
printf("\n");
}
for (i=0; i<3; i++)
{ min=+1E6;
for (j=0; j<6; j ++)
if (a[i][j]<min)
{min=a[i][j];
jmin=j;
}
a[i][jmin]=a[i][0];
a[i][0]=min;
}
printf("Өңделген матрица :\n");line();
for (i=0; i<3; i++)
{for (j=0; j<6; j ++)
printf(" %3i ", a[i][j]);
printf("\n");
} line();
}