1. Ортақ меншіктің түсінігі мен түрлері

Бір затқа меншік құқығы бірнеше меншік иесіне қатысты болуы мүмкін, ал мұндай жағдайда ортақ меншік қатынасы пайда болады. Мұндай жағдайда меншік құқығы бірнеше меншік иелеріне бөлінеді. Ортақ меншік екі немесе бірнеше адамның меншігіне мүлік түскен кезде пайда болады, оны өзінің мақсаты өзгертілмейінше бөлуге болмайды (бөлінбейтін заттар), өйткені, ол заңға сәйкес бөлінуге жатпайды.

Ортақ меншіктің құқық қатынастары бірқатар заңдық ерекшеліктерге ие болады. Меншіктің құқықтық қатынасында ортақ меншік құқығы субъектілерінің бір-біріне деген өзара қарым-қатынасы туындайды, яғни ортақ меншіктің басқа иелері мен үшінші тұлға арасында құқықтық қатынас пайда болады.

Ортақ меншіктің субъектілері жеке және заңды тұлғалар, оның ішінде шетел азаматтары, сондай-ақ Қазақстан Республикасы мен оның әкімшілік-аумақтық бірлігі бола алады. Ортақ меншік құқығы әртүрлі заңдық фактілер, атап айтқанда, шарттар, келісімдер, заңда кезделген өзге де реттер негізінде де жүзеге асады

Ортақ меншік құқығы дегеніміз бірнеше тұлғалардың мүлікті бір объект ретінде иеленіп, пайдалану мен билік етуін бекітетін, реттейтін және қорғайтын құқық нормаларының жиынтығы.

Азаматтық кодекс бойынша әрбір меншік иесіне ортақ меншіктің үлесі тиесілі. Мұндай үлес тең және тең емес дәрежеде бөлінеді. Бірақ та үлестің көлемі мүлікті иелену, пайдалану және билік етуге байланысты мәселелердің шешіміне әсер етпейді. Сондықтан да олар ортақ келісім негізінде бірлесіп шешіледі.

Мүлікке ортақ меншік үлестік меншік болып табылады, бұған мүлікке ортақ меншік құру заңда көзделген реттер қосылмайды. Ортақ бірлескен меншік: 1) ерлі-зайыптылардың ортақ меншігі; 2) шаруа (фермер) қожалығының ортақ меншігі; 3) жекешелендірілген тұрғын үйге ортақ меншік түрінде болады. Заң құжаттарында ортақ бірлескен меншіктің басқа да түрлері көзделуі мүмкін

2. Шарт жасасудың негіздері мен сатылары

Шарт жасау барысында қойылған мақсаттарға жету үшін, тараптар ерікті түрде жасап оны бәрі қабылдау керек. Бір жақ ұсыныс жасайды, ал екінші жақ қабылдайды. Немесе бірінші сатыны – оферта десек, екінші сатыны – акцепт дейміз. Бірінші тарап – оференет, екінші тарап – акцептант. Оферент акцептанттан акцепт алған кезде ғана шарт жасалады.

Азаматтық кодекске сәйкес, оферта келесі талаптарға сай келуі керек:

1. тұлғаның шарт жасауғы анықталғандығы және оның шарт жасауға деген ынтасы көрінуі шарт

2. шарттың барлық маңызды жағдайлары құрамында болуы керек.

3. бір немесе бірнеше тұлғаға бағытталуы керек.

Шарт жасаудың міндеттілігі. Заңға сәйкес, шарт жасасудың тараптардың біреуіне міндетті болып табылатын кездер болады. шарт жасауға мүдделі тарап, өзіне ол шарт бойынша ешқандай міндет жүктелмесе де шарт жасау міндетті болып табылатын екінші тарапқа шарт жоспарын жібереді(оферта). Шарт жасауға міндетті болып табылатын тарап шарт жоспарын 30 күннің ішінде қарап қайта жіберу керек: оған келесім бері мүмкін, не басқа талаптарды жылжытуы мүмкін, не одан бас тартуы мүмкін.

3. Бұзақылық үшін қылмыстық жауаптылық

Бұзақылықтың қоғамдық тәртiпке, азаматтардың тыныштығына зардабын тигiзетiн, қайсыбiр жағдайларда, одан гөрi ауыр қылмысқа итермелейтiн қауiптi құқық бұзушылық екенiне дау жоқ. Бұзақылық жасаған адам қоғамдық тәртiптi, адамгершiлiк салтты өрескел бұзатын, көбiнесе себепсiз немесе болар-болмас себептi пайдаланып қоғамды мейлiнше сыйламаушылықтан көрiнетiн, қоғамдық тәртiпке ашық қарсыласуымен, өзiн айналасындағыларға қарсы қоюымен, оларға немқұрайды қарым- қатынасымен әдейi жасалған әрекеттерi арқылы көрiнiс табады.

Қылмыстың тiкелей объектiсi — қоғамдық тәртiп, ал қосымша объектiсi — адамның денсаулығы, ар-намысы немесе меншiгi болып табылады.

Бұзақылық iс-әрекет бөтеннiң мүлкiн жоюмен немесе бүл-дiрумен байланысты болса, онда бөтеннiң мүлкi оның заты болып табылады.

Объективтiк жағынан бұзақылық қоғамды анық құрметте-меуiн бiлдiретiн, азаматтарға қарсы күш қолданумен не оны қолданамын деп қорқытумен, сол сияқты бөтеннiң мүлкiн жоюмен немесе бүлдiрумен не ерекше арсыздықпен ерекшеленетiн әдепсiз iс-әрекет жасаумен ұштасқан қоғамдық тәртiптi тым өрескел бұзушылық әрекеттер арқылы сипатталады.

Бұзақылықта бөтеннiң мүлкiн жою немесе бүлдiру арқылы материалдық залал келтiрiлуi мүмкiн. Залалдың мөлшерiн анықтау нақты фактiлерге байланысты болады. Бөтеннiң мүлкiн қасақана жою немесе бүлдiру едәуiр мөлшердегi зиян келтiрумен ұштасса, онда кiнәлiнiң әрекетi қылмыстардың жиынтығы бо-йынша (ҚК-тiң 187 және 257-баптары) сараланады.

Ерекше арсыздықпен жасалған бұзақылық деп — адамгер-шiлiктiң жалпы қабылданған қалыптарын көпе-көрiнеу жоққа шығару; мысалы, ұятсыздық, ауру адамды, өзiн-өзi қорғай алмайтын жағдайдағы адамдарды, т.б. қорлау арқылы көрiнетiн бұзақылық

Бұл қылмыс құрамының объективтiк жағының тағы бiр қажеттi белгiсi iстелген iс-әрекеттерде қоғамды анық, көрiнеу құрметтемеуiн бiлдiретiн белгiлер болуы керек.

Қоғамды көрiнеу, анық құрметтемеу деп кiнәлiнiң көпе-көрiнеу, көпшiлiктi, қоғамдық тәртiптi құрметтемейтiн, өзiн қоғамға және оның мүдделерiне ашық қарсы қоятын мiнез-құлықтарын айтамыз. Бұзақылықта қоғамды анық құрметте-меушiлiк көпшiлiктiң көзiнше жүзеге асырылады. Демек қоғамдық тәртiптi өрескел бұзу және қоғамды анық құрметтемеушiлiктiң жиынтығы басқа да белгiлермен бiрге бұзақылықтың объективтiк жағының қажеттi белгiлерi болып табылады.

Бұзақылық формальдық-материалдық қылмыс құрамына жатады. Ол қоғамдық тәртiптi өрескел бұзу және қоғамды анық, көрiнеу құрметтемеушiлiк әрекеттерiн iстеген уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Егер бұзақылық әрекеттерiмен бөтеннiң мүлкi жойылса, бүлдiрiлсе онда қылмыс материалдық құрамға жатады. Мұндай ретте iс-әрекет пен одан туындаған зардаптың арасындағы себептi байланысты анықтау қажет.

Бұзақылық қоғамдық тәртiптi өрескел бұза отырып, әдетте, қоғамдық орындардан (көшеде, мекемелерде, көлiктерде, қоғамдық тамақтандыру немесе көпшiлiк орындарында) басқа, бейтаныс адамдарға, жас балаларға, келiп-кетушiлерге қарсы жария түрде жасалады.

Қылмыстық кодекстiң 257-бабында көрсетiлген қылмыс субъективтiк жағынан тiкелей қасақаналықпен iстеледi. Адам өз әрекеттерi арқылы қоғамдық тәртiптi өрескел бұзып, қоғамды көрiнеу құрметтемегендiгiн бiледi және осы әрекеттердi iстеудi тiлейдi.

Бұзақылықтағы қылмыстың ниетiне қоғамды көрiнеу сыйламаушылықтан туындаған эгоистiк көзқарастар, бостандықты терiс түсiнушiлiктен болған жағдаяттар жатады. Бұзақылық ниетке — қоғамды көрiнеу құрметтемеушiлiктi бiлдiретiн әр түрлi дөрекi-лiктер, өктемдiктер, қатыгездiктер, тентектiк пен арсыздық, ұятсыздық көрiнiстерi жатады.

Қылмыстың субъектiсi – жалпы, 16-ға (257-баптың 1-тармағы) және 14-ке (257-баптың 2, 3-тармақтары) толған есi дұрыс адам.