Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Гос.сратары.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
184.2 Кб
Скачать

1. Азаматтық құқықтағы мерзімдердің маңызы

Мерзімдер дегеніміз – ол оқиғаларға жататын заңды фактілердің бір түрі. Басқаша айтқанда, басталуы немесе өтуі белгілі бір құқықтық салдар туғызатын уақыт мөлшері, мезеті азаматтық құқықта мерзім деп аталады. Мерзімнің маңыздылығы келесіде болады: ол азаматтық құқықтық қатынастарды анықтайды, азаматтық құқық қатынастарыныың қатысушыларын тәртіпке шаќырады. Яғни, азаматтық құқықтарды жүзеге асыру, міндеттерді атќару жєне азаматтық құқықтарды қорғау белгілі бір уақыт кезеңінде, мезеттерінде, жасалуы ќажет. Мерзімнің басталу мезетін, мерзімді есептеу тєртібін жєне мерзімніњ аяќталуын білген аса маңызды болады. ЌР АК 172 б. сәйкес, заңдармен бекітілген, мәмілемен немесе сот тағайындаған мерзім күнтізбелік күнмен немесе сөзсіз болуѓа тиісті оќиѓаѓа нұсқау арқылы белгіленеді. ЌР АК 173 б. бойынша, уаќыт мезетімен белгіленген мерзімніњ өтуі оның басталуын белгілейтін оќиѓа болѓан кезден немесе күнтізбелік күннің келесі күні басталады. Мерзімнің аяќталуы туралы ережелер АК 174 бабында келтірілген. Мерзімнің соңѓы күні жасалатын єрекеттерді жасау тәртібін заң арнайы белгілейді (ЌР АК 176 б.). Мерзімдер түрлері: азаматтыќ ќұќықтарды жүзеге асыру мерзімі, міндеттерді атќару мерзімдері, субъективтік құқықтарды қолдану мерзімі, азаматтық құқықтарды қорғау мерзімі (талап қою), кепілдік мерзімі, шағымдану мерзімі, жарамдылыќ мерзімі, кызмет ету мерзімі; заңды, шарттыќ, соттық және т. б. мерзімдер. Азаматтық құқықтарда қорғау үшін бекітілген аса маңызды мерзімдердің бірі - ол талап ќою мерзімі. Заңды тұлѓалар мен жеке тұлѓалар үшін жалпы талап ќою мерзімі-үш жыл (АК 178 б.).

2. Кепіл пұл міндеттемені орындауды қамтамасыз етудің тәсілі ретінде

337-бап. Кепілпұл ұғымы. Кепілпұл туралы келісім нысаны

1. Уағдаласушы тараптардың біреуінің шарт бойынша өзінен алынатын төлемнің есебінен екінші тарапқа және шарт жасау мен орындауды не өзге міндеттемені орындауды қамтамасыз етуге берілетін ақшалай сома кепілпұл деп танылады.

2. Кепілпұл туралы келісім кепілпұлдың сомасына қарамастан жазбаша нысанда жасалуға тиіс. Бұл ереже негізгі міндеттеме нотариалдық жолмен куәландыруға тиіс болатын жағдайда да қолданылады. Келісімнің жазбаша нысанда жасалуын сақтамау кепілпұл келісімін жарамсыз деп тануға әкеп соқтырады.

338-бап. Кепілпұлмен қамтамасыз етілген міндеттемені тоқтатудың немесе орындамаудың салдары.

1. Міндеттеменің орындалуы басталғанға дейін тараптардың келісімі бойынша не олардың кінәсінсіз-ақ оны орындаудың мүмкіндігі болмауы салдарынан тоқтатылған жағдайда, кепілпұл қайтарылуға тиіс.

2. Егер міндеттеменің орындалмауына кепілпұл берген тарап жауапты болса, ол екінші тарапта қалады, ал егер кепілпұл алған тарап жауапты болса, ол екінші тарапқа кепілпұлдың екі еселеген сомасын төлеуге міндетті. Оның үстіне, шартта өзгеше көзделмегендіктен, міндеттеменің орындалмауына жауапты тарап екінші тарапқа кепілпұл сомасын ескере отырып, шеккен заладың орнын толтыруға міндетті.

3. Көрнеу қылмыстық жолмен табылған мүлікті сатып алу немесе сату үшін жауаптылық

Қылмыстық кодекстiң 183-бабында көрiнеу қылмыстық жолмен табылған мүлiктi алдын ала уәделеспей алғаны немесе өткiзгенi үшiн қылмыстық жауаптылық көзделген.

Қылмыстың тiкелей объектiсi меншiк қатынастарына (қылмыстық жолмен табылған мүлiктi алу немесе өткiзуге) байланыс-ты қоғамдық қатынастар болып табылады.

Қылмыстың заты — қылмыстық жолмен табылған мүлiк.

Қылмыс объективтiк жағынан қылмыстық жолмен табылған мүлiктi алу немесе өткiзу әрекеттерiнiң бiреуiн iстеу арқылы жүзеге асырылады.

Қылмыс құрамы құрылысы жөнiнен формальдық құрамға жатады, сондықтан да оның аяқталу сәтi қылмыстық жолмен табылған мүлiктi алу немесе өткiзу әрекеттерiнiң бiрiн жүзеге асыр-ған уақыттан бастап-ақ есепке алынады.

Қылмыс субъективтiк жағынан тiкелей қасақаналықпен iстеледi. Кiнәлi адам мүлiктiң көрiнеу қылмыстық жолмен та-былғанын бiледi, соған қарамастан осы мүлiктi алуды немесе өткiзудi тiлейдi. Жалпы алғанда бұл қылмыс құрамы пайда-күнемдiк ниетпен жүзеге асырылады.

Қылмыстың субъектiсi болып 16-ға толған кез келген есi дұрыс адам танылады.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]