Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Гос.сратары.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
184.2 Кб
Скачать

1. Азаматтық құқықтағы мәмілелердің түсінігі мен түрлері

Мәміле азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен міндеттерін белгілеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеттері деп түсіндіріледі. Мәміле мына белгілермен анықталады.

а) Мәміле – ерікті акт, яғни адамдардың ерікті әрекеті

б) Құқықтық әрекет (рұқсат етілген)

в) Мәміле азаматтық құқықтық қатынастардың пайда болуы өзгертіліуі және тоқталуына бағытталған.

Мәміле азаматтық заңмен реттелетің құқықтық қатынстар туғызады. Ерікті акт ретінде мәмілеге психологиялық белгілер тән. Яғни тұлғаның белгілі бір заңды құқығымен міндеттер туғызуға ниетті болғандықтан мәміліге қатысушы ретінде оның ерік білдіруі қажет. Демек қатынасқа түсуші тұлғаның ішкі ниетін яғни еркін білдіру әдісін үш топқа бөліп қарастыруға болады:

1. тікелей ерік білдіру жазбаша немесе ауызша нысанда жасалады мысалы: келтірілген залалдың орнын толтыруға келісім туралы хабарлама хат алмасу және т. с.

2. жанама ерік білдіру белгілі бір әрекет арқылы тұлғаның мәмілеге қатысуға ниет білдіруі бұл әрекет конклюденттік (лат. concluotere – нәтиже жасау, қортындылау) мысалы метро жол ақысын төлеу тауардың дүкен сөрелеріне орналасуы өз бетімен тұлғаның мәмілеге отыруын білдіреді А. К. 151 б. 2 т. көрсетілгендей конклюдентті болып тек қана ауызша жасалына алатын мәмілелер танылады.

3. ерік білдіру үндемей қалу арқылыда жүзеге асырылады, тек бұндай әрекет заңмен белгіленген немесе тараптардың келісімімен кепісілген жағдайларда іске асады мысалы: егер мүлікті жалға алушы шарт мерзімі бітседе жалға берушінің тарапынан қарсылық болмаса, онда жалға алушы бұрынғы шартқа сүленіп мерзіміне қарамай-ақ мүлікті пайдалануына болады.

Мәмілелер әр түрлі белгілерге байланысты жіктеледі. Мәмілердің барлық түрлерін қамтитын жіктейтін жүйесі жоқ, осыған байланысты мәміленің қай түрге жататыны бірнеше топпен анықталады. Мысалы: сату сатып алу – екі жақты қайтарымды консенсуалды, қаузалды мәміле.

Мәмілелерді жіктеу:

  • мәмілелер қатысушы тараптардың санына байланысты: бір жақты, екі жақты немесе көп жақты деп бөлінеді;

  • пайда болу сәтіне байланысты: нақты және консенсуалды;

  • құқықтар мен міндеттердің пайда болу және жойылу сәтіне байланысты: шартты, мерзімсіз, жедел;

  • құндылығына байланысты: құнды немесе құнсыз;

  • құқықтық негізі мен мәміленің іс-әрекет байланысының дәрежесіне қатысты: каузалды және абстрактілі болып бөлінеді.

2. Үшінші тұлғаның пайдасына міндеттеме алу және олардың ерекшеліктері

1. Егер заңдарда немесе шартта көзделсе, сол сияқты үшiншi жақ тиiстi шарт арқылы тараптардың бiрiмен байланысты болса, мiндеттеменi орындау түгелдей немесе бөлшектеп үшiншi жаққа жүктелуi мүмкiн.

2. Егер заңдардан, мiндеттеме шарттарынан немесе оның мәнiнен борышқордың мiндеттеменi жеке өзi орындау мiндетi туындамаса, несие берушi борышқор үшiн үшiншi жақ ұсынған орындау iсiн қабылдауға мiндеттi.

3. Несие берушiнiң борышқор мүлкiнен ақы өндiрiп алуы салдарынан өзiнiң бұл мүлiкке құқығынан (иелену, пайдалану, кепiлге салу құқығы және басқа құқықтары) айрылу қаупi төнген үшiншi жақ несие берушiнiң талабын борышқордың келiсiмiнсiз өз есебiнен қанағаттандыра алады. Бұл ретте мiндеттеме бойынша несие берушiнiң құқығы үшiншi жаққа көшедi және осы Кодекстiң талапқа көну туралы ережелерi (осы Кодекстiң 339-347-баптары) қолданылады.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]