1. Азаматтық құқық объектілерінің түсінігі мен түрлері

Азаматтық құқыктық нормалармен реттелетін қоғамдык қатынастар азаматтық құқық объектісі деп аталады. Мүліктік және жеке мүлікгік емес игіліктер, сондай-ақ құкықтар азаматтық құқық объектілері бола алады. Азаматтық кодекстің 115-бабында азаматтық кұкык объектілеріне кеңінен тізбе келтірілген: а) мүліктік игіліктер мен құқыктарға (мүлікке) жататындар: заттар, акша, сонын ішіндешетел валютасы, құнды қағаздар, жұмыс, кызмет, шығармашылық-инттеллектуалдық қызметгердің объектіге айналған нәтижелері, фирмалық атаулар, тауарлық белгілер және бұйымды дараландырудың өзге де құралдары, мүліктік құқықтар мен басқа да мүлік жатады; ә) жеке мүліктік емес игіліктер мен құкыктарға мыналар жатады: жеке адамнын өмірі, денсаулығы, қадір-қасиеті, абыройы, игі атағы, іскерлік бедел, жеке өмірге кол сұқпаушылық, жеке құпия мен отбасы құпиясы, есім алу құқығы, автор болу құқығы, шығармаға қол сұқпаушылық құқығы жөне басқа материалдық емес игіліктер мен құқықтар

Құқык объектісі ретінде заттардың экономикалык (шаруашылық) және физикалық қасиеттерінің азаматтық кұкыкта үлкен маңызы бар. Затқа катысты туыдайтын зандылык катынастардың сипаты күні бұрын белгіленеді. Сондыктан азамат-тық құқыктьщ ғылыми негізі заттарды тиісті физикалык немесе экономикалық қасиеттеріне қарай саралап береді.

2. Виндикациялық талап түсінігі

Меншік құқығын қорғау, егер меншік құқығы бұзылса немесе бұзылуы мүмкін болса онда меншік иесі өз құқығын қорғауға жүгінеді. Меншік құқығы екі жолмен бұзылуы мүмкін: меншік иесінё өз мүлкін қолдануына және иелік етуіне кедергі жасау. Бірінші жағдайда, меншік иесі құқық бұзушыға бөтен біреудің иелік етуінен өз мүлкін алу туралы виндикациялық талап кояды. Екінші жағдайда, меншік иесі өз мүлкін қолдануға және иелік етуге тосқауыл болатын заңсыз кедергілерді жою туралы заң бұзушыға негаторлық талап қояды. Виндикациялық талапқа сай меншік иесі өз мүлкін бөтен біреудің заңсыз иелік етуіне қарсы талап қоя алады. Виндикациялық талап қойылғанда, мүліктің жаңа иесінің (иеленуші) адал немесе адал емес екендігі анықталады. Егер мүлікті иеленуші мүліктің заңсыз алынғанын білмесе және білуге мүмкіндігі болмаса, онда ол адам адал деп есептелінеді. Керісінше, егер мүлікті иеленуші мүліктің заңсыз алынғанын білсе жәнө білуге тиісті болса, онда ол адам адал емес деп есептелінеді.

3. Теңіз қарақшылығы үшін қылмыстық жауаптылық

Теңiз қарақшылығы – ертеден белгiлi және қауiптi қылмыстардың бiрi.

Теңiз қарақшылығы (240-бап) құрамының диспозициясы әуе немесе су көлiгi не жылжымалы темiр жол составын айдап әкету оны немесе сондай мақсатта басып алу (239-бап) құрамына сырттай ұқсас.

Қылмыстың тiкелей объектiсi – теңiзде жүзудiң халықаралық қауiпсiздiгi және бөтеннiң меншiгi. Қосымша тiкелей объект — адамдардың өмiрi. Қылмыстың заты — бөтеннiң меншiгi (жүк, кеме, жанар май, отын, т.б.).

Объективтiк жағының қылмыс теңiз немесе өзен кемесiне бөтеннiң мүлкiн басып алу мақсатында күш қолданып немесе күш қолданамын деп қорқытып, шабуыл жасау әрекетiмен сипатталады.

Қылмыс құрамы формальдық. Ол шабуыл жасаған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Осы қылмыстың объективтiк жағының тағы бiр белгiсi қылмыстың жасалу орны болып табылады. Теңiз қарақшылығы ашық теңiзде немесе көлде, не өзенде, я болмаса өзен, көл жағалауында жасалуы мүмкiн.

Субъективтiк жағынан қылмыс тiкелей қасақаналықпен жүзеге асырылады. Кiнәлi күш қолданып немесе күш қолданамын деп қорқытып шабуыл жасап, теңiз немесе өзен кемесiне бөтеннiң мүлкiн басып алу мақсатында қарақшылық жасайтынын сезедi және осы әрекеттердi iстеудi тiлейдi.

Қылмыстың субъективтiк жағының мiндеттi белгiсi — бөтен-нiң мүлкiн басып алу (кеме, катер, жүктердi, жабдықтарды ақша, басқа заттарды) болып табылады.

Қылмыстың субъектiсi — 16-ға толған кез келген адам.

Қылмыстық кодекстiң 240-бабының 2-тармағында осы қылмыстың ауырлататын түрлерi көрсетiлген. Олар бiрнеше рет (ҚК-тiң 11-бабын қараңыз) қару немесе қару ретiнде пайдаланылатын заттарды қолданумен жасалған әрекет.

Қылмыстық кодекстiң 240-бабының 3-тармағында осы қылмыстың аса ауырлататын түрi үшiн жауаптылық белгiленген. Олар егер теңiз қарақшылығы ұйымдасқан топпен жасалса (ҚК-тiң 31-бабының 3-тармағын қараңыз) не абайсызда кiсi өлiмiне не өзге ауыр зардаптарға (мысалы ауыр дене жарақатына, кеменiң күйреуiне, iрi материалдық залалға) әкелiп соқса. Егер теңiз қарақшылығы әрекетiнен кiсi өлiмi орын алса, онда iс-әрекет қылмыстардың жиынтығы (96 және 240-баптар) бойынша сараланады.