3. Шарт жасасудың айтарлықтай және кәдуілгі талаптары. Шартты жасау орны

Тараптар арасында шарттың барлық елеулi ережелерi бойынша тиiстi жағдайларда талап етiлетiн нысанда келiсiмге қол жеткен кезде шарт жасалды деп есептеледi.

Шарттың мәнi туралы ережелер, заңдарда елеулi деп танылған немесе шарттардың осы түрi үшiн қажеттi ережелер, сондай-ақ бiр тараптың мәлiмдеуi бойынша келiсiмге қол жеткiзуге тиiстi барлық ережелер елеулi ережелер болып табылады.

Егер шарт жасасу үшiн заң құжаттарына сәйкес мүлiктi беру қажет болса, шарт тиiстi мүлiк берiлген кезден бастап жасалды деп есептеледi. Егер шартта оны жасасатын жер көрсетiлмесе, шарт азаматтың тұрғылықты жерiнде немесе оферта жiберген заңды тұлғаның орналасқан жерiнде жасалған болып танылады.

1. Қасақаналықпен қылмыс жасаудың сатылары.

Қылмыс қасақана жасалған деп саналады, егер адам өз iс-əрекетiнiң қоғамға қауiптi екенiн ұғынып, оның қоғамға қауiптi зардаптарының болуының мүмкiн екенiн немесе болмай қоймайтындығын алдын-ала бiлсе жəне ол зардаптардың болуын тiлесе, немесе осы зардаптардың болуын тiлемесе де, оған саналы түрде жол берсе, не оған немқұрайды қараса. Өз iс-əрекетiнiң қоғамға қауiптiлiк сипатын ұғыну жəне қоғамға қауiптiзардаптарды алдын ала бiлу санада жүрiп жатқан процесс ретiнде қасақаналықтың интеллектуалдық жағдайын құрайды. Мұнда өз iс-əрекетiнiң қоғамға қауiптiлiк сипатын ұғыну деп кiнəлiнiң болған оқиғаны сырттай ғана емес, сонымен бiрге оны əлеуметтiк тұрғыдан ұғынуы, яғни қылмыстық заң қорғайтын қоғамдық қатынастарға келтiрген немесе келтiруi мүмкiн зиянды түсiнуi.

Ал қасақаналықтың ерiктiлiк кезеңi қылмыс субъектiсiнiң қоғамға қауiптi зардаптардың болуын тiлеуi немесе оған немқұрайды қарап, сол зардаптардың тууына саналы түрде жол беруiн бiлдiредi.

Интеллектуалдық жəне ерiктiлiк жағдайлардың адам санасында үйлесуiне байланысты қасақаналық екiтүрге бөлiнедi: тiкелей жəне жанама.

Тiкелей қасақаналықта адам:

1) өз iс-əрекетiнiң қоғамға қауiптiлiк сипатын ұғынады;

2) қоғамға қауiптi зардаптардың болуы мүмкiн екенiн немесе болмай қоймайтынын алдын ала бiледi;

3) осы зардаптардың болуын тiлеуi.

Тiкелей қасақаналықтың интеллектуалдық кезеңiн адамның өз iс-əрекетiнiң қоғамға қауiптiлiгiн ұғынуы мен қоғамға қауiптi зардаптардың болатынын немесе болмай қоймайтынын алдын ала бiлуi қамтиды.

Ал ерiктiлiк кезеңiн қоғамға қауiптi зардаптардың болуын тiлеу құрайды.

Тiлеу деп психологиялық əдебиеттерде адамның саналы жəне мақсатқа лайықты əрекетiнде нақты нəтижеге жету ұмтылысын айтады. Ал қоғамға қауiптi зардаптың болуын тiлеуде кiнəлi адам өзiнiң қажеттiлiктерiн қанағаттандыру мақсатында белгiлi бiр зардапты тудыруға ұмтылады.

Жанама қасақаналықта адам:

1) өз iс-əрекетiнiң қоғамға қауiптiлiк сипатын ұғынады;

2) оның қоғамға қауiптi зардаптарының болуы мүмкiн екенiн алдын ала бiлуi;

3) осы зардаптардың болуын тiлемесе де, оған саналы түрде жол бередi не бұған немқұрайды қарайды.

Интеллектуалдық кезеңдi құрайтын iс-əрекеттiң қоғамға қауiптiлiк сипатын ұғыну белгiсi бойынша жанама қасақаналық тiкелей қасақаналықпен ұқсас келедi. Алайда, тiкелей қасақаналықтың интеллектуалдық кезеңiндегi екiншi белгi - қоғамға қауiптi зардаптың болуы мүмкiн екенiн немесе болмай қоймайтынын алдын ала бiлу жанама қасақаналықта кiшкене өзгеше сипатталған. Жанама қасақаналықта адам қоғамға қауiптi зардаптың болуы мүмкiн екенiн алдын ала бiлгенiмен, оның болмай қоймайтынын алдын ала бiле алмайды. Өйткенi, мұндай алдын ала бiлу мүмкiндiгi тек тiкелей қасақаналықтың белгiсi болып табылады.

Тiкелей қасақаналық пен жанама қасақаналықтың негiзгi айырмашылығы ерiктiлiк кезеңдерiнде. Егер тiкелей қасақаналықта ол қоғамға қауiптi зардаптың болуын тiлеумен сипатталса, ол жанама қасақаналықта – кiнəлi адам бұл зардаптың болуын тiлемейдi жəне зардаптың болуына саналы түрде жол берiп, немқұрайды қарайды. Мұнда қоғамға қауiптi зардаптардың болуына саналы түрде жол беру дегендекiнəлiнiң осы зардаптардың шын мəнiнде iс жүзiнде болатынын алдын ала бiле тұра оларды болдырмауға ешқандай əрекет етпеуiн түсiну қажет.