Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Гос.сратары.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
184.2 Кб
Скачать

2. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру жазасы

ҚР ҚК-нiң 41-бабына сəйкес белгiлi бiр лауазымды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан мемлекеттiк қызметте, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында белгiлi бiр лауазымды атқаруға немесе белгiлi бiр кəсiптiк не өзге де қызметпен айналысуға тиым салудан тұрады. Жазаның бұл түрi негiзгi жаза ретiнде ҚК-тiң 38 санкциясында көзделген, ал қосымша жаза ретiнде 108 санкцияларда көзделген. Бұл жаза, егер сот жасалған қылмыстың сипаты мен қоғамға қауiптiлiк дəрежесiн жəне кiнəлi адамның жеке басын ескере отырып, оның белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығының сақталуы мүмкiн емес деп санаған жағдайларда тағайындалады.

Сонымен, бұл жазаның қылмыстық-құқықтық мəнi- сотталған адамды белгiленген мерзiмге белгiлi бiр кəсiптiк немесе үкiмде көрсетiлген лауазымда болу мүмкiндiгiнен айыру, соның нəтижесiнде айыпкердiң қайталап қылмыс жасауын болдырмау.

Белгiлi бiр лауазымды атқару құқығынан айырғанды сот өз үкiмiмен норматив бойынша белгiленген немесе ұқсас белгiлерi бар лауазымдарды сотталған адамның атқаруына тиым салады. Белгiлi бiр лауазымды атқару құқығынан айырудағы ҚР ҚК-нiң 41-бабының ҚазССР ҚК-нiң 26-бабынан айырмашылығы сол, қазiр сот мемлекеттiк қызметте, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында ғана белгiлi бiр лауазымды атқаруға тиым салады. Яғни, сотталған адамның өзге мемлекеттiк емес қызметтерде лауазым атқаруына тиым салынбайды деген сөз.

Белгiлi бiр қызметпен айналысуға тиым салу тек лауазымдық, кəсiптiк қызметтi ғана емес, арнайы ережелермен реттелген қызметтiң басқа да түрлерiн қамтиды. Мысалы, қосымша шара ретiнде көлiк құралдарын басқару құқығынан айыруды сот ол адамда ондай құқықтың тiптен болмағанына немесеəкiмшiлiк жолмен жазалау тəртiбiнде ондай құқықтан бұрын оны айырғанына қарамастан таңдай алады.

Бұл жаза түрi негiзгi немесе қосымша жаза ретiнде тағайындалуы мүмкiн. ҚР ҚК-нiң Ерекше бөлiмi баптарының санкцияларында немесе ҚК-тiң 55-бабына сəйкес сот жазаның жеңiлдеу түрiне көшкенде жазаның бұл түрiнiң тiкелей белгiленуi оны тағайындауға негiз болады. ҚК-тiң Ерекше бөлiмiнiң тиiстi баптарының санкцияларында көрсетiлмесе де, жасалған қылмыстың сипаты мен қоғамға қауiптiлiк дəрежесiне жəне айыпкердiң жеке басын ескере отырып сот тағайындай алады. Қарастырылып отырған жазаның өтелу мерзiмдерi оның негiзгi немесе қосымша жаза ретiнде тағайындалуына қарай əртүрлi болып келедi. Негiзгi жаза ретiнде бiр жылдан бес жылға дейiнгi мерзiмге, ал қосымша жаза ретiнде алты айдан үш жылға дейiнгi мерзiмге тағайындалады.

Белгiлi бiр лауазым атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыру туралы сот үкiмiнен əдейi жалтару ҚР ҚК-нiң 362-бабы бойынша қылмыстық жауаптылықты жүктейдi.

3. Сақтандырудың түрлері

Сақтандырудың барлық түрлерін екіге бөлу қарастырылған, олар:- өмірді сақтандыру;- жалпы сақтандыру;

Өмірді сақтандыру саласы бірқатар болмай қоймайтын объективтік сипаты бар өмірлік жағдайларда сақтандырылған (пайда алушы) тұлғаға ақша төленуін қарастырады.

Бұл тұлғаның қартайған шағында мүліктік мүдделерін кешенді камтамасыз етуге, адамды жерлеуге шығындарды өтеуте с.с. мүмкіншілік береді. Осы себептен өмірді сақтандыру өмірді азаматтық құқықтық тәсілдермен қорғаудың бір жолы болып келетінін айтуға болады.

Ерікті нысанда сақтандыру өмірді сақтандыру саласына өз кезегінде кластарды енгізеді. Ерікті өмірді сақтандыруда екі класс қарастырылған, олар: 1) өмірді сақтандыру; 2) аннуитетті сақтандыру.

Жалпы сақтандыру белгілі бір сақтандыру жағдайларының келіп түсуіндезаңды және жеке тұлғалардың аймақтық бұзылған құқықтары мен қызығушылықтарын орнын төлеуді қамтамасыз етуде дәстүрлі жолда болып келеді. Қазіргі кезде жалпы сақтандыруды кластарға бөлу кеңейтілген тізімді қамтиды, оған шолу жасасақ, қазіргі кезенде азаматтық-құқықтык қатынастар субъектілерінің құқықтарын қамтамасыз етуде сақтандырудың мәні бұрынғыға қарағанда салыстырымсыз жоғары болып келеді деген пікірде орнығуымыз мүмкін. Жалпы сақтандырудың кластарына төмендегілер жатады:

1)сәтсіз оқиғадан және аурулардан сақтандыру;2)медициналық сақтандыру;3)автомобиль көлігін сақтандыру;4)темір жол көлігін сақтандыру;5)әуе көлігін сақтандыру;6)су көлігін сақтандыру;7)жүктерді сақтандыру;8) көлік пен жүктерді сақтандыруды қоспағанда, мүлікті сақтандыру;9)кәсіпкерлік тәуекелді сақтандыру;10) автомобиль көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;11)темір жол көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауап-кершілігін сақтандыру;12) әуе көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;13) су көлігі иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;14) тасымалдаушыньщ азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;15) шарт бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;16) зиян келтіргені үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру;

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]