28.Арнаулы полимерлерді алу жолдары және олардың қолдану салаларын сипатта?

Полимерлер — молекула құрамында өзара химикалық немесе координаттық байланыстармен қосылған жүздеген, мыңдаған атомдары бар және өздеріне ғана тән қасиеттермен ерекшеленетін заттар тобы. Жоғары молекулалы қосылыстар көбіне молекулалары көп қайталанып отыратын мономерлер тізбегінен тұрады. Олардың ішіндегі ең қарапайымы — полиэтилен, оның мономері — этилен. Жоғары молекулалы қосылыстар табиғи (ақуыздар, нуклеин қышқылдары, табиғи шайырлар), жасанды (табиғи полимерді химикалық реактивтермен әрекеттестіру кезінде алынатын), синтетикалық (полиэтилен, полипропилен, полистирол, полиамид, фенолды шайыр, т.б.) болып үш топқа бөлінеді. Табиғи Жоғары молекулалы қосылыстар Биосинтез барысында тірі организм клеткаларында түзіледі. Синтетикалық Жоғары молекулалы қосылыстар мономерлерді поликонденсациялау, полимерлеу арқылы алынады. Олардың тізбектері ашық, бірінен соң бірі түзу сызық бойымен орналасқан мономер бөліктерінен, тарамдалған немесе тор тәрізді Жоғары молекулалардан құралған (қ. Полимерлер). Жоғары молекулалы қосылыстар машина жасауда, құрылыста, ауыл шаруашылығында, электртехникада, медицинада, т.б. көптеген салаларда кеңінен қолданылады

Специальные полимеры – материалы наивысшего качества. Они характеризуются очень высокой прочностью и термостойкостью, а, также, набором специальных свойств (например, электромагнитных). Они дороже конструкционных полимеров и объемы их производства значительно меньше. Такие материалы используются при высоких температурах, под большой нагрузкой, в электротехнике и электронике и т.п. Примерами специальных материалов являются полифениленсульфид, жидко-кристаллические полимеры, полибутилентерефталат.

 

29.Резиналық материалдар мен пластмассалық материалдардың сипаттамалары?

ПЛАСТМАССАЛАР—сыртқы жағдай әсерінен белгілі бір пішінге келтіруге қабілетті және сол ПІШІНІН сақтайтын, шыны тәрізді не криссталды күйде болатын материалдар. Пластмассадан жасалған бұйымдар тығыздығы төмен, диэлектрик қасиеті жоғары, температура өзгерістеріне, атмосфера, агрессивті орта әсеріне тұрақты, механикалық берік болады. Пластмассадан негізгі құрам бөліктеріне байланыстырғыш заттар — табиғи не синтездік полиморлер, полимср материалдары толықтырғыш, плистификатор, полимер материалдар стабилизаторлары, бояғыш заттар және тағы басқалары жатады. Пластмасса бір фазалы (гомогенді) не көп фазалы (геторогенді) материалдар бола алады. Пластмассалардың барлық түрін төртке бөледі: 1)полимерлеу өнімдері (полиэтилен полистирол т. б.) негізіндегі пластмассалар; 2)поликонденсаиялану өнімдері полиамидтер, полиэфирлер т. б.) негізіндегі пластмассалар: 3) химиялық модификацияланған табиғи полиморлер (протеин, целлюлоза, галалит) негізіндсгі пластмассалар; 4) табиғи және мұнай асфальттары мен шайыр Тсрмопластикалық және термореактивті пластмассалар болып табылады. Термопластикалық пластмассалар қыздырғанда пласти- калық жағдайға химиялық өзеріссіз өтеді. Оларды бірпеше рет қыздырып, әр түрлі пішінге келтіруге болады. Термопластикалық пластмассалардың ішінде кең қолданылатындары — полистирол, полиэтилен, поливинилхлорид тәрізді құрылысы түзу СЫЗЫҚТЫ полимерлер негізіндегі материалдар. Термореактивті пластмасалар алу үшін фенолальдегид, мочевина-аль дегид, эпоксид, анилин, альдегид, кремний-органик. шайырлар, олиго-эфиракрилаттар торізді қыздырғанда не қатыргыштар әсерінен құрылысы торланған үлкен молекулалы қосылыстарға айналатын кіші молекулалы полимерлер қолданылады Пластмасса электротехника, машина жасау, құрылыс өнеркәсібіпде, ауыл шаруашылығында көп қолданылады. Медицинада пластмасса арнайы ыдыстар жасау және дәрі орау үшін қолданылады; хирургияда жүрек қақпақшаларын, стоматологиялық протездер, коз бұршағын жасауда пайдаланады. Резина — каучукты вулкандау нәтижесінде алынатын өнімдер. Резина алынатын қоспаның құрамында каучуктан өзге вулкандауды реттейтін заттар — толықтырғыш, жұмсартқыш, бояғыш, тұрақтандырғыш, т.б. болады. Оның сапасы каучуктың құрамы мен құрылысына байланысты. Каучуктың Резинаға айналу процесін вулкандаушы зат (күкірт, органик. пероксидтер, диаминдер, т.б.), үдеткіш, белсендіргіш реттеп отырады. Вулкандау кезінде үзілген қанықпаған хим. байланыстардың орнына күкірт атомдары орналасып, каучуктың сызықты макромолекулалары кеңістік құрылымды полимерге айналады. Бұдан каучуктың серпімділігі артады. Каучуктың беріктілігін, мықтылығын, созылғыштығын, т.б. қасиеттерін арттыру мақсатында күшейткіш толықтырғыштар (күйе, мырыш оксиді, кремний қышқылы) және бейтарап толықтырғыштар (бор, саз) қосылады. Соңғысы каучуктың мех. қасиеттерін өзгертпей Резина қоспасын өңдеуді жеңілдетеді. Қоспаны өңдеу кезінде молекулалардың өзара әсерін бәсеңдету үшін жұмсартқыштар,каучуктың пластикалығын сақтау мақсатында тұрақтандырғыш (фенил b-нафтиламин) қосылады. Қоспа құрамын реттеу және өңдеу технологияларын жетілдіру арқылы сыртқы орта әсеріне тұрақты, қасиеті әр түрлі Резина алынады. Оларға жұмсақ, жартылай жұмсақ, қатты, ыстыққа (120 — 200ӘС-тан жоғары), суыққа (–50ӘС-тан төмен), буға, отқа, жарыққа, радиоактивті сәулелерге төзімді Резиналар жатады. Өнеркәсіпте өндірілетін Резинаның басым көпшілігі көлік дөңгелектерін, электр кабелдерінің сыртын, түтіктер, аяқ киім, медицинада жүрек клапандарын, т.б. дайындауда қолданылады.