11. Еуропа тарихындағы діни соғыстар, олардың себептері мен салдарларын талдаңыз.

Заборов Михайл Абрамовичтың ғылыми зерттеулері XX ғасырдың 60 жылдары жүргізілді. 1956 жылы «Крестовые походы» кітабы жарық көрді. Тарихи деректерге ерекше көңіл бөледі. Орта ғасырлардағы христиан шіркеуі тақырыбынажорығының себебі «Пайғамбардың табыты» үшін күрес емес, Батыс Еуропа феодалдарының кәдімгі тонаушылық, жаулау , байлық үшін қажеттіліктерінен шыққан дейді. Клари мен Виллардуэннің хрониктерін келешектері үшін сынайды.

1914 жылы «Эпоха крестовых походов» кітабы Э. Лявисса мен А.Рамбоның редакциясынан шыққан. Төртінші Орта ғасырлардағы христиан шіркеуі тақырыбынажорығы, латын империясының қүрылуы туралы айтылмайды, мәлімет аз берген .

С. Домиденко, О.А. Добиаш - Рожденственскийдің «Крестом и мечом. Приключения Ричарда I Львиное сердце», «Государства Тевтонского ордена в ХІІІ-ХУ вв» зерттеулерінің өзіндік орны бар.

Шығыс мәдениетінің жетістіктерінің Еуропаға ықпалы мәселелері мен Уотт.У. Монтгомери айналысқан.

Батыс және шығыс шіркеулері арасындағы догматтык, канондық және діни жоралар жөніндегі ала ауыздықтар анықталды. Ең маңызды догматтық ала ауыздықтар төмендегідей еді: Батыста «әулие рухтың» тегі «әке-қүдайдан» да, «бала-қүдайдан» да бірдей дәрежеде шыққан десе, ал Шығыста «әулие рухтың» тегі «әке-қүдайдан» деп санады. Батыс дііркеу «игіліктің» қасиетті коры жасалған-мыс, бұл әулиелердің қүдай алдындағы «асқан зор қызметі» туралы ілім сол игілік есебінен шіркеу өз калауы бойынша адамдарды күнәсынан арылтады және олардың жанына «мәңгілік рақат» жіберіп тұрады дегенді ұстанды. Шығыста бұл ілім жоққа шығарылды. Батыс шіркеуі шығыс шіркеуінен өзгеше, осы ілімге сүйеніп, ақшаға индульгенция деп аталатын грамотаны — әулиелер жасаған «игілік» қорының есебіне күнәдан арылту гра-мотасын сату практикасын дұрыс деп, оны мадактады. Діни ғүрыптар мен канондық ала ауыздыктардың бастылары: като-ликтерде күнәдан тазару кезінде діни адамдар нан мен шарап-тан, ал жәй діндарлар тек қана наннан дәм татып тазарып отырды; православиеліктерде: діндарлардың бәріне шарап та, нан да рүқсат етілді. Католиктердін күнәдан тазару наны ашы-тылмай пісірілсе, православиеліктерде ашытылып пісірілді. Батыста шокыну бес саусақ арқылы болса, Шығыста үш сау-сақпен болды. Батыс' шіркеуінде барлық жерде шокыну латын тілінде оқылса, православие шіркеуі жергілікті халыққа түсі-нікті әр елде әр түрлі тілде окуға рұқсат етті (атап айтқанда славян тілінде). Батыста шіркеу барлық священник пен монах-тардан некесіз болуды талап етті. Шығыста некесіздік тек мо-нахтардан ғана талап етілді. Батыс шіркеуінің Византия шір-кеуінен айырмашылығы, некені бүзбаушылықты мойындады, ді-ни лауазымнан шығуға жол бермеді, көпшілік діндарларға Қасиетті жазуларды оқуға және талқылауға рұқсат етпеді, христиан шіркеуінде папаны, кардинал институттарын бірінші орынға қойды, Шығыста бұны мойындамады

Христиан шіркеуі ірі жер иесі болды. Материалдық байлықтарға болғаннан кейін, Европа мемлекеттерінің корольдар мен билік үшін тайталасты Папаның күшеюі, ерте ортағасырлардң бастапқы кезеңінде ақсүйектіку биліктің әлсіреуімен сәйкес келді. Варварлық шапқыншылқытар кезінде оған қарсы тұрған бірден-бір күш осы Папалық болды. Папалықтың күшеюі Григорий VІІ, Инокентий ІІІ кезінде жүзеге асты.

Реформация кезінде шіркеудің әлсіреуі көрінді. Протестанттық жаңа шіркеу пайда болды. Еретиктерге қарсы күрес инквизиция, индульгенция, крест жорықтары христиан шіркеуінің реакциялық бағытын анықтады. Шіркеу қоғамдағы өзгерістерге лайықтанып, өз ішінде реформалар жүргізуге ұмтылды.

Сонымен бірге, орта ғасырлық адам дінмен тығыз байланыста болды. Ғылым, білім, мәдениет дамуына ықпал етті. Бірақ, католик шіркеуі сауаттылықтың дамуын өз пайдасына шешуге ұмтылды.

Ордендер пайда болды. Олар қатаң тәртіпке негізделген, тікелей папаға бағынатын ұйым болды. Шығыста байып, үлкен капиталға ие болған ордендер кейін кәсіпкерлікпен өсімқорлықпен айналысты. Тевтон ордені Прибалтика елдеріне басқыншылықпен айналысты. Католик шіркеуі феодалдық қоғамның тірегі болды.