2. Klasyfikacja materiałów z wykorzystaniem metody xyz
W metodzie XYZ, podobnie jak w podejściu ABC, mamy do czynienia z podziałem na trzy odrębne grupy. Sama metoda XYZ służy nie tylko do podziału zgromadzonych zapasów, ale może być częścią systemu podejmowania decyzji. Jej stosowanie pozwala na opracowanie odpowiedniego systemu zaopatrzeniowego połączonego z procesem produkcyjnym, określenie poziomu zapasów oraz przewidywanego zapotrzebowania.3
Podział na grupy
Grupa X – składają się na nią materiały o największym zapotrzebowaniu i możliwością jego dokładnego określenia, a co za tym idzie zużycia. Pozwala to na monitorowanie stanu posiadanych zasobów i w razie potrzeby, odpowiednio wcześniejsze zareagowanie.
X - ciągłe zużycie, wahania okazyjne równające się wielkości niedostatków <20% stałego zużycia. Możliwe jest stosowanie prostych metod statystycznych ze względu na dużą dokładność prognoz zużycia. Nie potrzebne są wysokie zapasy bezpieczeństwa, gdyż zaopatrzenie jest zsynchronizowane z procesem produkcyjnym.
Grupa Y – znajdują się w niej materiały charakteryzujące się wahaniami w popycie, a możliwość przewidywania zapotrzebowania na zapasy z tej grupy jest średnia.
Y - zużycie podlega silnym wahaniom wynoszącym 20-50% stałego zużycia. Stosuje się wybrane metody statystyczne, wskazane jest utrzymywanie określonego poziomu zapasów magazynowych,
Grupa Z – w tej grupie znajdują się materiały o bardzo niskim stopniu regularnego zapotrzebowania. Zapasy te mają również najniższy poziom dokładności przewidywania popytu.4
Z - zużycie podlega silnym wahaniom wynoszącym >50% stałego zużycia. Uniemożliwione jest stosowanie metod statystycznych. Przy określaniu wielkości zapasów pojawia się problem decyzyjny: czy ponosić wysokie koszty utrzymania zapasów, czy ponosić koszty związane ze specjalnymi zamówieniami.
3. Połączenie metod abc I xyz
W praktyce podział XYZ ma sens w połączeniu z analizą ABC. Przyjmując klasyfikację ABC/XYZnajbardziej znaczącym wartościowo i sprzedawany w dużych ilościach jest grupa AX, natomiast do najmniej wartościowo (sprzedawanych sporadycznie i w niewielkich ilościach) jest grupa CZ. Kluczowe zagadnienie zarządzania zapasami w całym łańcuchu logistycznym zależą od przyjętych zasad przepływu informacji i materiałów (towarów) pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w tych przepływach oraz ewentualnego podziału strumieni tych przepływów na obszary objęte:
zapotrzebowaniem niezależnym (powstaje poza przedsiębiorstwem i może by prognozowane),
zapotrzebowaniem zależnym (wynika z zapotrzebowania na wyrób większej złożoności, np. liczba, łożysk zależy od liczby produkowanych maszyn).
Celowe jest łączne stosowame analizy ABC i XYZ. Wówczas kupowane surowce i materiał) są dzielone na 9 kategorii różniących się celowością i możliwością minimalizacji. Przykładowo:
grupa AX to surowce i materiały, które muszą zostać objęte działaniami na rzecz ich zmniejszania. Wysoki poziom wartości zużycia,wysoka dokładność prognozy. Można w tym przypadku rozważać wprowadzeme systemu JiT;
grupa AZ - wysoki poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy;
dla grupy CZ - niski poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy można utrzymywać bardzo duży zapas bezpieczeństwa.
Na podstawie ustalenia ilościowego zapotrzebowania na surowiec lub materiał określa się wartość przewidzianych zakupów materiałów.
-
Dokładność
Wartość materiałów
A
B
C
X
Wysoki poziom wartości zużycia,wysoka dokładność prognozy
Średni poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy
Niski poziom wartości zużycia, wysoka dokładność prognozy
Y
Wysoki poziom wartości zużycia,średnia dokładność prognozy
Średni poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy
Niski poziom wartości zużycia, średnia dokładność prognozy
Z
Wysoki poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy
Średni poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy
Niski poziom wartości zużycia, niska dokładność prognozy
Źródło: J. Bendkowski, G. Radziejowska, Logistyka zaopatrzenia w przedsięborstwie. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2011, s.139.