Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Муниципалка шпор.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
132.84 Кб
Скачать

7.Жергілікті өзін - өзі басқарудың функцияларына түсінік беріп, әрбір функцияға жеке қарастырыңыз.

Жергілікті өзін өзі басқару- бұл селолық және қалалық қауымдастықтың тұрғындарының мүдделеріне сүйене отырып жергілікті маңызы бар мәселелерді дербес шешуді қамтасасыз ететін азаматтардың ұйымы мен қызметінің жүйесі.Жергілікті өзін-өзі басқарудың функциялары ретінде муниципалдық қызметтің негізгі бағыттары түсініледі. Олар жергілікті өзін-өзі басқарудың табиғатымен, оның қағидаларымен, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқару қол жеткізуге ұмтылып отырған мақсаттар мен міндеттермен себептеледі.

Біздің ойымызша “Жергілікті өзін-өзі басқару туралы” заңның жобасын “жергілікті өзін-өзі басқарудың қағидалары” деп аталатын баппен толықтыру қажет және онда мынадай қағидалар бекітілгені жөн:

  1. тұрғын халықтың жергілікті маңызы бар мәселелерді дербес шешуі;

  2. жергілікті өзін-өзі басқаруды жүзеге асыруға азаматтардың кеңінен қатысуын қамтамасыз ету;

  3. экономикалық дербестігі қамтамасыз ету;

  4. жергілікті өзін-өзі басқару үлгілерінің көптүрлігін қамтамасыз ету;

  5. жергілікті өзін-өзі басқарудың қоғам мен мемлекетті басқару жүйесіндегі ұйымдық жекелігін қамтамасыз ету;

  6. жергілікті өзін-өзі басқарудың кепілдендірілуі;

Осы қағидалармен қоса бұрыңғы кеңестік “Жергілікті өзін-өзі басқару және ҚазССР халық депутаттарының жергілікті кеңестері туралы” заңда бекітілген мына бір қағидаларды да реттеу қажет:

  1. жергілікті өзін-өзі басқару оршгандарының сайланбалығы, олардың тұрғын халық алдында есептілігі мен бақылауында болуы;

  2. заңдылық;

  3. азаматтардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау;

  4. жариялылық пен қоғамдық пікірді ескеру.

Бұл аталған қағидалардың бекітілуі жергілікті өзін-өзі басқарудың нық теориясын жасауға мүмкіндік береді. Осы мақсатты жергілікті өзін-өзі басқарудың функцияларын да бекіту керек.

8.Жергілікті өзін - өзі басқарудың үлгілерін анықтап, әрбір үлгінің ерекшеліктерін ашыңыз.Жергілікті басқаруға арналған әдебиеттерде тиісті негізгі құқықтық жүйелерге жалпы сәйкес келетін жергілікті өзін-өзі басқарудың үш негізгі үлгілерін қарастырады: англосаксондық (ағылшындық), континенталдық (француздық) және кеңестік. Аталмыш үлгілерді бөліп көрсету алдымен, жергілікті органдардың өзара қатынастары секілді, жоғары тұрған билікпен де қатынасының негізіне алынған қағидаларға негізделеді. Жергілікті өзін-өзі басқарудың англосаксондық үлгісі (АҚШ, Ұлыбритания, Канада, австралия және т,б,) жергілікті өкілді органдардың өзіне берілген өкілеттіктер шегінде автономды түрде әрекет ететіндігін және төменгі тұрған органдардың жоғары тұрған органдарға тікелей бағынуы болмайтындығын шамалайды. Олай болса, орталық үкіметтің жергілікті өзін-өзі басқаруға қамқорлық ететін (опекать) уәкілдері болмайды. Әлемнің көпшілік елдерінде (континенталдық Еуропа, француз тілдес Африка, Латын Америка, Жақын Шығыс елдерінде) жергілікті өзін-өзі басқарудың континенталдық (француздық) үлгісі кең тараған. Бұл үлгіге жергілікті өзін-өзі басқарудың жергілікті басқарумен үйлестігі тән. Олай болса, басқарудың жергілікті органдарына жергілікті өзін-өзі басқаруға қатысты белгілі бір функциялар жүктеледі. Жоғарыда аталған үлгілерден “кеңестік” деп аталатын үлгі күрт ерекшеленеді. Бүгінгі уақытта ол практикалық емес, ғылыми қызығұшылық тудырады. Бүгінде ол өзін социалистік мемлекет деп есептеуді жалғастырып отырған бірнеше елдерде (Қытай, Куба, КНДР, Вьетнам) белгілі бір нысанда сақталып отыр. Социализмнің көпшілік елдері өз заңнамасында континенталдық үлгіні немесе оған жақын үлгіні бекіте отырып, “кеңестік” үлгіден бас тартты.