35.Жапониядағы жергілікті өзін - өзі басқарудың ұйымдастырылуы мен қызметін қарастырып, ерекшеліктерін анықтаңыз.

Жапониядағы жергілікті өһзін-өзі басқару (“дзити”). Жапонияның жергілікті өзін-өзі басқаруының негіздері 1946 жылғы Конституцияның 8 бөлімінде қарастырылған. Олардың қызметі неғұрлым нақты “Жергілікті автономия туралы” 1947 жылғы заңмен, “Жергілікті коммуналдық қызметшілер туралы” заңмен, “Жергілікті салықтар туралы” заңмен реттеледі. Жапонияның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының құрылымы екі деңгейде болады: префектуралық қалалық.Жергілікті өзін-өзі басқарудың әрбір деңгейінде өкілді және атқарушы органдар болады:Префектуралық жиналыс – префектуралық басқару . Муниципалдық жиналыс – муниципалодық басқару.

Жапонияда 47префектура, 3437қала,селолар бар. Олардың барлығында жергілікті өзін өзі басқару органдары әрекет етеді. Сонымен қатар өнеркәсіптік қаржылық округтар құрылады, жергілікті кеңестер жалпы мәселелерді шешуц үшін өздерінің аумақтық бірлестіктерін құрады. Өнеркәсінтік қаржылық округтар мен аумақтық бірлестіктер муниципалдық ұрылымдар болып табылмавйды, олардың органдарын халық сайлағанымен бұл бірлестіктер тек жекелеген үйлестіру мәселелерімен айналысады.Жапонияда жөөб мен басқару жергілікті автономиясына негізделген. Астаналық округті қосқанда префектуралардың құқықтық жағдайы бірдей. Токио астаналық округы қалалық аудандарғы бөлінген жиырма үш аудан бар, бұл аудандарда сайланатын кеңестер мен аудандардың басшылары болады. Қалған префектуралар қалаларға және селоларға бөлінеді. Астаналық округқа қоса халқының саны бір млн адамнан асатын өзге ірі қалалардың да қалаішілік аудандары болады, дегенмен бұл аудандарда өзін өзі басқару жоқ, олардың атқарушы органдарының басшыларын қалалардың мэрлары тағайындайды, бұларда аудандық өкілдік органдар да сайланбайды.

Жөөб құқығына ие әкімшілік аумақтық бірліктерде азаматтар төрт жыл мерзімге префектуралық, қалалық, селолық жиналыстарды сайлайды. Бұл жиналыстар кәсіби және кәсіби емес депутаттардан тұрады. Соңғылары депутаттық қызметке қоса өзге жұмыспен айналысады. Префектураның кеңесінде ең көп дегенде жүз жиырма депутат, қалалар мен селоларда он екі отыз депутат болады. Бұл депутаттар иммунитетті иеленбейді. Олар мин.бюджеттен жалақы және депутаттық істерді жүргізумен байланысты кейбір қосымша ақылар, соның ішінде жөөб мәселелері жөніндегі зерттеушілік жұмысқа және өзге префектуралардағы жұмыс тәжірибесін зерттеуге байланысты танысу сапарлары үшін 380 мың иена көлемінде жыл сайынғы қосымша ақылар алады. Депутаттар сайлаушылардың үштен бір бөлігінің көпшілік дауысымен мерзімінен бұрын кері шақырып алынуы мүмкін.Шағын қауымдарда кеңестер сайланбайды, оларда сайлаушылардың немесе тұрғындардың жиналыстары шақырылады.Азаматтар әкімшілік аумақтық бірліктердің басқару органдарын префекттерді, қалалардың мэрлардың, селолардың старостараларын сайлайды. Бұл лауазымды тұлғалар жиналыстарды кезекті және кезектен тыс сессияларға шақырады, жиналыстардың шешімдеріне қатысты вето құқығын иеленеді,белгілі бір жағдайларда жаңа сайлау күнін белгілей отырып, жиналыстарды мерзімінен бұрын тарату құқығын иеленеді.

Орталықтағы сияқты жергілікті басқару жүйесіне де бюрократиялық тән.Жергілікті басқару жүйесінде барлығы анық бекітілген. Мысалы,губернаторлар 126мәселені,ірі қалалардың мэрлары 28мәселені, өзге қалалар мен селолардың басқылары 51міселені шешеді. Сонымен қатар жергілікті жиналыстардың тұрақты комиссиялары да еңбек,білім,қызметкерлер мәселесіне қатысты өкілеттіктерге және т.б. атқарушылық өкілеттіктерге ие. Комиссияларды жиналыстар сайлайды немесе жиналыстың келісімімен әкімшіліктің басшысы тағайындайды, олардың қызметі жария қызметтің ерекше түрі ретінде қарастырылады. Көптеген батыс елдеріндегі сияқты Жапонияда да префекттерге ,мэрларға және старосталарға қосарланған мәртебе тиесілі:олар жөөбдың сайланбалы органдары б.т. және соған қоса лауазымы бойынша өздеріне жүктелген немесе уақытша тапсырылған мемлекеттік уәкілеттіктерді жергілікті жерлерде жүзеге асыруға міндетті мемлекет өкілдері б.т.Жапонияда жөөбдың дамыған жүйесі болғанымен,елде орталық ведомстволар жергілікт басқару және өөб органдарын қатаң бақылауға алған.Жөөб органдарының қызметін жергілікті өөб істері жөніндегі инистрлік үйлестіреді. Іс жүзінде бұл орган жөөб органдарына кеңес беру, жергілікті жерлерде инспекцияны жүзеге асыру арқылы оларды басқарады.