18. Күн коллекторларының типтері және олардың жұмыс істеу принциптері.

Күн энергиясынпайдалану күн энергетикасы меңгерілген сала деп санауға болады.Бұл жүйе қызметті күн радиациясын жылу айландыру іске асырады.

Негізгі элементі:жалпақ күн коллектор болып табылды.Күн сәулесін жылу энергиясына айналдырады.Күн жылытқыш жүйелерді үйлерді жылытуға тұрғын үйлерді кондиционер жылу бассейн суы.Күн жылытқыштар типтері белгілі белсенді жылытқыш қондырғылар.Мұнда жылу тасымалдағыш іске асады.

1)Жануда қолдану 40-60% пайдаланады.

2)пассивті.Күн жылытқыш үйлер, жылу қабылдағыш ретінде қолданылады.Бұл қондырғы кемшілігі күн жылытқыш жүйелерінде орналастыру аймағына байланысты.

3)Бұл жүйелерде жылу мен қамтамасыз ету 20-50% мүмкіндік береді.

Ал пассивтік жүйе қондырғы жүйелерді жылытуға 50-70% жылу үнемдеу.Қазіргі кезде күн жылу Гелио қондырғылары 2 мил асып 250 мынға жуық күн жылытқыш жүйелері.

Жылу коллекторлары АҚШ-10 мил/м3,Жапонияда 8м/м3,Австралия 3 м/м2.30-40% бастап 200-300метр мүмкүндік береді.Коллекторлар судың тығыздығы жылына кезде суық су мен салыстырған кезде төмен болуы.

Концентрлеуші күн жылытқыш қондырғысы қазіргі кезде күн жылытқыш жүйелерді принципі.Мұнда құбырлы жүйе.

Су жытытқыш жұмыс істеу принципі концентрлік жылу тасымалдағышқа беру.Жылу су обьектіілерге құбырларға жылытқыш беру.Жылу су обьектілерге құбырларға жылытқыш беру. 1 метр 50% жетеді.

19. Күн фотоэлектр станциялары.

Қазiргi заманғы күн фотоэнергетикасы қуаттылығы соңғы жылдары бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен жылына 30-40%-ға өсiп отырған гетероқұрылымдар негiзiнде кремний фотоэлементтерiне негiзделедi.

 Қазақстан ғалымдары бұрын отандық шикiзаттан металлургиялық және жартылай өткiзгiш кремний алу технологиясы саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер жүргiздi. Күн батареялары мен жартылай өткiзгiштердiң жұмыс тиiмдiлiгi тазалық деңгейiне қарай алынатын кремнийдiң төменгi сапасы жүргiзiлген ғылыми зерттеулердiң негiзгi проблемасы болып табылады. Қордай ауданында «Күн электр станциясы» тәжірибе ретінде алғаш рет іске қосылды. Енді, ел тұтынатын есіл энергия күн көзінен алынатын болады. Стансаның алғашқы кезегі 200-ге жуық үйді қамтамасыз етуге жеткілікті. Алғашқы бөлігін іске қосу үшін 20 жұмысшы тартылып, 200 млн. теңге қаражат бөлініпті. Қазір электрстансасында 5 адамды құрайтын жұмыс тобы бар. Күн энергиясын пайдаланудың өзіндік артықшылықтарымен қатар кемшіліктері де бар. Атап айтсақ, артықшылықтары: 1) Күн энергиясы бәріне бірдей қолжетімді; 2) ол сарқылмайды; 3) қоршаған ортаға қауіпсіз; кемшіліктері: 1) ауа райы мен тәуліктің уақытына тәуелді; 2) Күн энергиясын алу үшін қолданылатын құрылғылардың қымбаттылығы; 3) оны шағылдыратын бетті периодты түрде тазалап отыру қажет; 4) электр станциясының жанында атмосфера ысып кетеді; 5) энергияны аккумуляциялау қажет. Соған қарамастан Күн энергетикасына деген сұраныстар жыл сайын артып келеді. Әр елдің ғалымдары осы қосымша энергия түріне ерекше мән беріп, оны дамыту жолдарын қарастырумен айналысуда. Осыған орай Күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын құрылғыларды пайдалану деңгейі жылдан-жылға өсіп келеді. Мысалы: 2005 жылы жұқа қабыршақты фотоэлементтер нарықтың 6%-ын құраса, 2006 жылы бұл көрсеткіш 7%-ға жетті, ал 2007 жылы 8%-ға, ал 2009 жылы 16,8%-ға дейін өсті. Яғни 1999 жылдан 2006 жылға дейін жұқа қабыршақты фотоэлементтер өндірісі жыл сайын орташа есеппен 80%-ға өсіп отыр. Ал Күн энергиясының Еуропа елдерінде қолданылуына шолу жасасақ, 2010 жылы Германияда электр энергиясының 2%-ы фотоэлектрлік құрылғылардан алынса, Испанияда бұл көрсеткіш 2,7%-ды құрайды. Күн энергиясын күнделікті тұрмыста кеңінен пайдалану – бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі. Әсіресе, бұл мәселенің түбегейлі шешілуі қазіргі уақытта дүние жүзінде мұнай мен газ секілді отынның күннен-күнге қымбаттауынан туындап отырған негізгі проблемалардың толықтай шешімін табарына өз септігін тигізері сөзсіз.