19. Жел энергиясы ресурстарын пайдалану арқылы жаңармай үнемдеуді есептеу.

Жанармай-энергетикалық ресурстары.Қазақстанның бұл ресурстары: қара, қоңыр көмір, мұнай және табиғи газдар, жанармай материалдары жатады. Көмір қорларының шоғырлануы Екібатұз, Қарағанды, Майкүбен, Кендірлік, Алакөл аймақтарында. Републикалық дәрежеде Қарағанды және Екібастұз бассейндері жатады. Көмірсутек концентрациясының негізгі ауданына Батыс Қазақтан, соның ішінде Маңғыстау мен Эмба мұнайлы газ бассейндері жатады. Соңғы жылдары жаңа мұнай көздері ашылды: Қарашығанақ, Теңіз, Қашаған және т.б. Энергетикалық қорлардың жаңгырмайтын қатарына - көмір, мұнай-газ, торф, сутегі, гелий, литийлер, ал жаңғыратын түрлеріне -фотосинтез өнімдерінің энергиясы, гидроэнсргия, булану және жауын-шашын энергиясы, жел энергиясы, жылу энергиясының түрлері жатады. Энергияның сан алуан түрлілігіне қарамастан, адамзат баласы, оның санаулы бөлігін ғана пайдаланады. Ғылым мен техника дамығанға дейін, негізгі энергия көзі ретінде, адамзат бүлшық етінің қимылы мен жануарлар қозғалысының энергиялары, жел энергиясы, ағашотынның энергиясы пайдаланылып келді. Мұнай-газ, көмір, гидроэнергияның пайдалана бастағаиына да біршама уақыт болып қалды. Соңғы жылдары, атом энергиясын жүйелі түрде пайдалану жолға қойыльш отыр. Сондай-ақ, жер қойнауындагы ыстық су кездерін пайдалану да маңызды болып отыр. Күн көзінің энергиясын тиімді пайдалану, оны сақтау - адамзат баласының аддында шешімін табар мөселелерге жатады.Елімізде жел энергетикасын дамытуға деген қызығушылық келесі артықшылықты факторлармен түсіндіріледі: жел – бұл отынның бағаларына тәуелді болып табылмайтын энергияның жаңартылып отыратын ресурсы; жел ресурсы елдің барлық территориясында қол жетімді болып табылады; орнатылатын жел энергетикасы құрылғысының қуаттылығына бәсекенің болуы; атмосфераға зиянды қалдықтарды тастаудың және парниктік газдарды жіберудің болмауы; шалғай аудандарды электроэнергиямен жабдықтауды орталықсыздандырудың мүмкіндігі.

20. Сутектік энергетика.

Сутегі экологиялық таза энергетика үшін мінсіз отын болып табылады. Сутегін сақтау, тасымалдау, тазарту, оны газ қоспаларынан бөліп алу үшін, токтың электрохимия көздерінде, сондай-ақ ядролық техникада, ұнтақтық металлургияда, гетерогендік катализде, магниттік материалдарды алу үшін және т. б. абсорбция - сутегін десорбциялау қағидатына негізделген металлогидриттік технологиялар кеңінен қолданылады. Сутегі энергетикасын дамытуға соңғы 20 жылда Батыс Еуропа елдерінде үлкен көңіл бөлініп отыр. Германия Еуропа елдері арасында сутегі энергетикасы саласында неғұрлым белсенді қызметті бастап жатыр. Өнеркәсіптік компаниялар мен зерттеу зертханаларының белсенділігі де өзінің рөлін ойнап отыр. Германияның федеративтік мемлекеттік құрамы өңірлерге өнеркәсіптік және зерттеулік бағдарламаларды өз бетінше, бұл ретте көбінесе федералдық деңгейден неғұрлым белсенді және тиімді жүргізуге мүмкіндік береді. Ірі өңірлік жобалардың көп мысалын келтіруге болады. Солайша, Мекленбургте  -Батыс Померанияда "Сутектік бастамашылық" бағдарламасы іске асырылып жатыр. 2002 жылғы сәуірде Гессен жерінің өкіметімен бірнеше университеттермен және өнеркәсіптік фирмалармен бірге "Сутектік энергетика және отын элементтері саласындағы бастамашылық" ұйымы ұйымдастырылған болатын.  Бұл қызметке өнеркәсіптік фирмаларды тартудың біркелкі емес дәрежесінің салдарынан да, экологиялық проблемалардың (бұл елдегі энергетикалық ахуалдың және мемлекетпен жүргізіліп жатқан энергетикалық саясаттың) өзге факторларыныңә етуі нәтижелерінде сутегі энергетикасы жөніндегі жұмыстарды мемлекеттік қаржыландыру көлемі әртүрлі еуропалық елдерде (Шығыс Еуропаны санамағанда) едәуір әртүрлі,  Еуропалық елдердің көбінде сутектік энергетика және отын элементтерін, бірінші кезекте қатты полимерлік электролитті, балқыған карбонатты және қатты тотықты отын элементтерін әзірлеу саласындағы белсенділіктің тез өсуі байқалады.