1-блок

1.Энергетиканың жалпы сипаттамасы, пәні, ұғымдары, терминдері және анықтамалары.

Ел басының қоғамның алдына қойған старт міндеттерінің ішіндегі негіздері табиғи энергетикалық ресурстарды алда кайда тиімді пайдаланудың жылдарын іздестіру маңызды ұлттық жетістік ретінде ішкі өндіріс куатын ұлттық өнімінің мөлшерімен халықтың әл ауқатты жақсарту мен мемлекеттік энергетикалық материалды шығын азайтумен дамуын қамтамасыз ету.ҚР экономикасының қайта құру энергетиктердің жаңа ерекше міндеттерді талап ету.Электро энергетикада энергияны үнемдеу мақсатында жүктее кезінде энергияны қуатты пайдалануды жақсарту.Жүйеашып эффекті қолдануды кеңейту.Электростанциялар қондырғыларды арқылы меншікті шығынын азайту,жоғарғы үнемдесуші блоктарды іске қосу т.б.арқылы іске асырылады.2010-2020 ж жанғыш энерго станция қайта жабдықтау мен жанарылатын дәстүрлі емес энергокөздерін қолдану арқылы жоспарланған.Шет елдерде электр генраторды жетілдіру модель арқылы жел генератор ауыстыру жүргізуде 1000 КВТ жел генератор іске қосуда 2010-2015 жылдар іске асырылуы тиіс.Мұндай станция іке қосылу қазан бойынша жылу қолданылады отын 7-15% дейін мүмкіндік береді.Қазіргі кезде пайдаланып отырған ресурстар потон жеткіліксіз себеі дәстүрлі гидро станция салу кезінде дістүрлі қондрғыларды қолдануда эко мәселе шешу өте қымбат.

Терминдер және олардың анықтамалары энергетика бұл энергетикалық ресурстардың барлық саласын шаруашылық өңдіру,қолдану.Жылу энергетикасы жылу энергетикасын басқа энергия түрлеріне айландырушы жылу техника саласы.Температура дененің жылушы дәрежесін көрсетпейтін молекулалық генетикалық тұрғыда температура қарқынды көрсеткіші.Молекулалық генетикалық энергияның халықаралық өлшеу жүйесі.Обьсалюттік температура өлшеу ретін Н алынады.Обьсалюттік температура ti=t/c+273.1 дененің барлық температура мәні сол уақыт ішіндегі көрсеткіш температуралық өріс болып аталады.Дененің температура болуы изотермиялық қысым. Бұл жұмысы дененің бетіндегі молекулалардың әрекеттесуімен пайда болады.Оның мәні денеің бірлік өлшемінде алынған әсер ететін тең болады.

Өлшеу жүйесінде (S)қысым поскаль мен өлшенеді.1Поскаль

1Па = 11н/М2

1АТ =1кг/см2=105па

1мм сн бағ =133.332па

1мм су буы=10 па

2. Дәстүрлі және дәстүрлі емес энергия көздері

Жылу энергетикалық кешен жүйесі (ЖЭК) – біріншілік энергоресурстарды өндіру және түрлендіру арқылы отынға сұранысты қамтамасыз ету процесі. Біріншілік ресурстарға дәстүрлі отындар мұнай, газ, көмір, атом және гидроэнергия және дәстүрлі емес энергия ресурстары (ДЕЭК).

Көміртек шикізаты (мұнай, көмір, конденсат, газ) әлемдегі энергия ресурстарының негізгісі болып қала беруде. Қоршаған ортаға дәстүрлі энергетиканың, өндірістің, көліктің, адамның антропогенді қызметінің әсерінің өсуі энергетикалық, экологиялық және әлеуметті экономикалық саясаттың интеграциялануын талап етеді.

Дәстүрлі энергия көздері біркүні таусылады. Сондықтан басқа энергия көздерін іздестіру өндірістің өсуші талаптарын қанаңаттандыру, жаңа кеңдерді зерттеу, өндірудің қаржылық қиын болуы, өндірудің экологиялық проблемалардың болуы, сонымен қатар жаһандық жылыну мәселесінің өршігуі, альтернативті энергия көздерін меңгеру қажеттігін тұдыруда.

ДӘСТҮРЛІ ЕМЕС ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ . Бірнеше мыңдаған жылдар бойы адамдар желді – энергия көзі ретінде пайдаланған. Қоғам мәдениетінің жаңа қалыптасқан кезінде жел энергиясын теңіз саяхатында пайдаланған. Ертедегі мысырлықтар 5 мың жыл бұрын жел энергиясын пайдаланып желкен көмегімен жүзген. Біздің заманымыздың 700 жылдары қазіргі Ауғанстан жерінде тік бекітілген осі бар жел машинасымен дақылдарды ұнтақтау үшін қолданған. Жерорта теңізінде орналасқан Крит аралында ұзын мұнараға бекітілген жел күшімен қозғалатын диірмен жер суландыру жүйесінің жұмысын атқарған. 14 ғасырда голландықтар жел диірменін жетілдіріп, дәнді-дақыл өнімдерін ұнтақтау үшін қолданды. 1854 жылы АҚШ-та жел энергиясымен жұмыс істейтін су тарту насосы іске қосылды. Су тарту насосының моделі жел диірменінен қалақшалар санының көптігімен және жел бағыты мен жылдамдығын анықтайтын аспап флюгердің болуымен ерекшеленеді. 1940 жылдары осындай жел күшімен қозғалатын диірменнің саны 6 миллиондай еді, оларды су тарту және электроэнергия алу мақсатында қолданды.