28. Жапонияның бірігуінің алғышарттарын көрсетіп, елді біріктіруші қайраткерлердің қызметіне талдау жасаңыз

Тарихтқа Жапонияны біріктіруші деген атпен енген Ода Нобунага, Тоётоми Хидэеси және Токугава Иэясу болды.

Ода Нобунага ұсақ феодалдың отбасынан шыққан Овари провинциясынан шыққан. Әкесі оны отбасынан бөлек Ногая замогына отырғызған. 1551 жылы әкесінің өлімінен кейін ол оқпен атылатын қару көмегімен бөтен жерлерді басып ала бастады. Ода ел терреториясының жартысын бағындырды. Ол өз әскерін ұстау үшін арнайы салық салады. Шаруалар көтерілісін аяусыз басып отырды 1582 жылы ол қоршауда өзін-өзі өлтірді.

Елді біріктіру ісін одан әрі Оданың қызметкері шаруадан шыққан Тоётоми Хидэеси жағастырды. Хидэсидің ішкі саясаты Ода саясатының жалғасы болды. Т. Хидаэси жаулап алған жерлерде жер өлшемін жүзеге асырып, жерлерді “тікелей бақылауға алынатын иеліктер” категориясына жатқызды. Ол жерден екі миллион коку күріш алу керек болатын (бір коку 160 кг). Тікелей бақылауға алынатын иеліктерге: Осако, Киота, Нара, Оминато және сыртқы саудамен байланысы бар Кюсю, Нагасаки мен Хаката кірді. Оның басты назар аударған мәселесі аграрлық реформа болатын. Ол бойынша шаруаларды жерге бекіту, феодалдық әлеуметтік құрылымдарды нығайтты. Елде санақ жүргізіп шаруалар екі топқа бөлді: бірінші негізгі салық төлейтін шаруалар, екінші жерсіз, санаққа кірмейтін, жерге бекітілмеген шаруалар. Өзі шаруалардан шықса да ол шаруалар көтерілістерін аяусыз басып тастап отырды. 1588 жылы шаруалардан қару-жарақтарды тартып алу туралы жарлық шығарды. Ол бойынша шаруаларға қылыш, қанжар, қару-жарақ ұстауына тыйым салды. 1591 жылы әлеуметтік ерекшеліктерін нығайту жөнінде жарлық шығарылды. Ол бойынша әскерлер, саудагерлер, шаруалар жеке-жеке бөлінді. ХV ғасырда Жапония тұрғындарының саны 16,64 миллион адамға жетті және үш сословиеге самурлар (си), шаруалар (но) және қалалықтар (симин) болып бөлінді. Соңғылары көпестен, қолөнершілерден тұрады. Сыртқы саясатына агрессиялық бағыт ұстанды. 1598 жылы Тоётоми қайтыс болды да оның орнына біріктіру ісін Токугава Иэясу жалғастырды. 1603 жылы Токугава Иэясу Сегун титулын қабылдап, Эдо қаласын астана етіп Токугава сегунатының негізін салды.

1603 жылы өзін сегун деп жариялағаннан кейін Токугава Иэясу өзнің күшін, билігін көрсететін бірқатар шараларды жүзеге асырды. Ол даймёлерге бақылау орнатты. Токугава Иэясу көптеген алтын, күміс, мыс рудниктерінің қызметіне бақылауды күшейтті. Ақша қатынастарын реттеді. Ақша ісінің дамуын көпестерге тапсырды. Сыртқы сауданы күшейтуге ұмтылды. XVI ғасыр аяғы мен XVII ғасыр басында қалалар қатары көбейе бастады. Ең ірі қалалары – Эдо, Киото, Осако болып, тұрғындарының саны 300 мыңнан асты. Одан кейінгі Нагоя, Нагасаки, Сакай, Кинадзава қалаларында 60 мыңнан астам адам тұрды. Хиросима, Окаяма, Хаката Акида сияқты қалалардың халқының саны 20-30 мың аралығында болды. Қолөнершілер бәрлестігі “дза”деп, саудагерлер бірлестігі “накама” деп аталды. XVI ғасыр соңы мен XVIІ ғасыр басында Жапонияда “демографиялық жарылыс” болады. Бұл саяси және әлеуметтік-экономикалық факторларға байланысты болды. Ең бастысы ұзаққа созылған бейбітшілік саясатына байланысты болды. Егер 1600 жылы тұрғындар саны 12 миллион болса, 1650 жылы 17,2 миллион, ал 1700 жылы 27,7 миллион адамға жетті.