57.Реттеу параметрі. Мицелла, везикула түзілу үшін реттеу параметрінің мәні қандай болуы тиіс?

Мицелла құрылысы. Қазіргі кезде коллоидты БАЗ(Беттік активті заттар) ерітінділе-ріндегі мицелла құрылысы жайлы бірегей көзқарас әлі калып гас-паған Бұл системаиың түрлі жағдайда, түрліше болуына сүйене отырып, түрлі ғылыми багыттағы ғалымдар бірнеше мицелла тек-терін ұсынды. Мак-Бэн үсынысына орай коллоидты БАЗ ерітінді-лершің злектролитіндегі мицеллалар түрі шар тәрізді және плас-тина тәрізді болады. Бұлардың бірге кездесуі мицелла ерітіндісі-нің электр өткізгіштігін өрнектейтін кисықта сынықты тудырады деіен пікірді тұжырымдайды. Мак-Бэн \сынған пластина тәрізді мицелла кұрылысының болатынын В. Филиппов рентгенография-лық зерттеу кезінде көрсетті. Мицелла құрамына енетін молекула-лардыд ұқсас ұштары бір жаққа қарай орналасады және ондағы көмірсутекті тізбек өзінше бір арекше фаза түзеді. Ал Гартли, Мак-Бэн мен Филиппов жорамалдаған көмірсутекті тізбектен тұратын фазаны әлдеқайда ретсіз орналасады деген болжамды ұсынды. Гартли ұсынған мицелланың түрі шар тәрізді. Ондағы гидрофилді, яғни полюсті бөліктер мицелланың сыртқы кабатына, ал гидро фобты немесе көмірсутекті тізбектері көлем ішіне бағытталған. Сондықтан да мұндай мицелланың ішкі құрылысы мен қясиеті жағынан алғанда, ол көмірсутекті қосылысқа ұқсас болады. Де-бай коллоидты БАЗ ерітінділерінің жарық шашыратқыштық қабі-летін зерттей келіп, ондағы мицелланьщ түрі таякша тәрізді бола-ды деп тұжырымдады. Дебай ұсынысына орай, таяқша тәрізді ми-целланың өзі бірнеше жұка жапырақшалардан құралады. Ондағы гидрофильді бөліктер сыртқа, яғни ерітіндіге, ал көмірсутекті тіз-бектер шекті көлемге карай орналасқан.Коллоидты БАЗ ерітінділерінің жарық шашыратқыш қасиетін және диффузиясын анықтау арқылы мицелла өлшемі анықталды. Оның түрі мен тегіне орай мицелланың массалары бірнеше мың-нан жүздеген мыңға дейінгі аралықта болады.  Қазіргі кезде БАЗ халық шаруашылығының барлық салаларында қолданылады. Бұл қолданулар осы қосылыстардың әртүрлі қасиеттеріне негізделген.Мицеллалы ерітіндінің негізгі қасиеттерінің бірі БАЗ мицеллаларының құрылысынан туындайтын солюбилизация болып табылады, яғни берілген еріткіште аз немесе мүлдем ерімейтін заттарды мицеллаға енгізу, бұл мицеллалы еріткіштерде заттарлың ерігіштігінің күрт өсуіне әкеледі.Солюбилизация қазіргі халық технологиясын кең тараған, ал органикалық еріткіштердің орнына қолданылады, мицеллярлы катализ, эмульсиялық полимеризация механизмінде, аналитикалық мақсатта заттарды бөлу және кедейленген қабаттардан мұнай алуда маңызды рөль атқарады. Кері мицеллада солюбилизация құрғақ тазалау процестерінде қолданылады. Биологиялық жүйелерге де солюбилизацияның маңызы зор. Сондықтан бұл құбылыс терең зерттеуді қажет етеді. Везикула (Vesicula - көпіршік) - Тері бөртпелерінің бірінші ретті морфологиялық элементтерінің бірі. Экссудаттың эпидермисте жиналып, кішкене қуыс құрауы нәтижесінде қалыптасады. Орнына қарай эпидермис іші және эпидермис астына орналасқан көпіршік болады. Везикула түрлері: Транспортты везикула, синаптикалық везикула,газдық везикула, лизосома, матрицалық везикула. Везикула лецитин мен холестериннен тұратын сфералық бөлшектер. Заттардың жасушаішілік-везикулалық тасымалдануының әмбебап және тиімді құралы болып тасымалдану (мембрана) көпіршіктері (липосомалар, мицеллийлар) арқылы секреторлық механизм негізінде тасымалдануыболыптабылады. Везикулалық тасымалдануда тасымалданатын ақуыздар мен липидтер кепіршік (липосома, мицелла) қабырғасын (мембранасын) құрастырады, ал оның қуысында басқа органеллаларға арналған не жасушасыртына шығарылатын«жүк»молекуласыболады.Жасушаішілік везикулалық тасымалдау эвдоплазмалық ретикулум (ЭПТ) мембранасынан басталады.