33)Нанобөлшектердің алу әдістері.

Нанобөлшектер (наноұнтақтар) – бұл кіші өлшемді, өлшемдері 0,1-ден 100 нм-ге дейінгі, қатты заттар.Нанобөлшектердің (немесе наноұнтақтар) ансамблі түрінде болатын материалдар наноұнтақтар алу әдістерінің бірқатарында қолданылады. Нанобөлшектерді алу әдістері: физикалық,химиялық,физика-химиялық. Газдық фазалық синтез-металдардың, құймалардың және басқа материалдардың булануы, және соңынан газдық ортаның құрамы және температурасы қадағаланатын жағдайда атомдардың (кластерлерді.)конденсациялануы. Нанобөлшектер алу үшін инертті газ ортасы, бөлшектердің салқындау жылдамдығын (вакууммен салыстырғанда) арттыру мүмкін болғандықтан, қолайлы болып табылады.Түзілген бөлшектердің формасы сфералық не көп жақтық болады. Өлшемдері 5 нм ден кіші бөлшектер агрегаттар құруға бейім болады, ал өлшемдері 25 нм ден артық бөлшектер жеке бөлшектер түрінде құрылады.

Левитациялық-ағындық әдіс (flowing gas evaporation technique)Левитация –өзге объектілермен тікелей жанасуынсыз объектінің гравитациялық өрістегі тұрақты орналасуы. Бұл жағдайда левитация үшін ауырлық күшін компенсациялайтын күштің болуы, ал екіншіден объектінің тұрақтылығын қамтамасыз ететін қайта келтіретін күштің болуы. Инертті газ ағынындағы металдың булануы, мысалға жоғары жиілікті электромагнит өрісімен үздіксіз қоректеніп, қыздырылатын сұйық металл тамшысынан. Газ ағынының жылдамдығының артуымен бөлшектердің орташа өлшемдері 500 нм-ден 10 нм-ге дейін кішірейеді де, бөлшектердің өлшем бойынша таралуы азаяды.

Өткізгіштердің электрлік жарылыс әдісі(ЭВП)-өте қуатты ток импульсі өткен сымның материалы,өлшемдері 5 нм-ден 1 мм-ге дейінгі бөлшектер түзіп,

бұзылады, олардың бір бөлігі буланады не сұйық тамшылар ретінде ұшып кетеді.Буланып кеткен фазадан, тез кеңейіп жатқан бу ағынында кондесациялану нәтижесінде нанобөлшектер түзіледі.Өлшемдері өткізгішке енгізілген энергия мен оны енгізу жылдамдығына байланысты. Бұл әдіспен металдың және оксидтік наноұнтақтар алуға болады.НҰ криохимиялық синтез әдісі тұздарды еріту, алынған ерітіндіні жедел мұздату, еріткішті сублимациялау жолымен жүзеге асырылады, одан кейін оксидтерді

алған кезде криохимиялық синтез продуктілерін термалдық ыдырату жүргізіледі. Бұл әдістің артықшылығы - күрделі құрамдағы гомогендік

ұнтақтар алуға мүмкіндігінде. Тұз ерітінделерін термалдық ыдырату арқылы алынған НҰ микроплаcтикалық, жоғары реакциялық және пісіруге

бейімділік қасиеттерімен ерекшеленеді. Ерітінділерден тұндыру НҰ алудың ең бір дамыған әдістерінің бірі. Бұл әдістің ерекшелігі металл тұздарының ерітіндісін жасау болып табылады, ерітіндінің тұнуына термодинамикалық

шарттарды құру, гидроксид шөгіндісін бөліп алу үшін тұндыру қоспаларын қосу.«Золь-гель» әдісі (sol-gel)-НҰ алудың перспективті әдісі ретінде оксидті керамика үшін жетілдірілген «золь-гель» процесі саналады. Бұл процестің сатылары: алкоксид ерітінділерін жасау,олардың гидролизбен каталитикалық байланысы және гидролизбен полимеризациялы конденсациялануы. Нәтижесінде оксидті полимер(гель) түзіледі, одан кейін жуылады, кептіріледі жәнеТермиялық өңделуге түседі. Бұл әдіс күрделі, өйткені бұнда синтезді қосылыстарда өте жоғары пайызды

тазалық болу керек (99,95%).