9. Ағынды құйылыстардың жалпы сипаттамасы

11. Ауаның әуе шымылдықтарындағы, әуе себезгілеріндегі қозғалыс заңдары. Ауа таратушылары туралы ұғым.

Ауамен себезгілеу – үй-жайға суық ауаның, газдың, будың, шаңның енуіне жол бермеуге арналған жергілікті желдету.

Жұмыс орындарында шығатын ыстық будан және газдан қорғау үшін тыныс алу аймағы деңгейінде ауасебезгісі ұйымдастырылады. Қысқы уақытта ауа қозғалысының жылдамдығы сек 0,5-1,0 метр (бұдан әрі - м/с) болған жағдайда, душтау ауасының температурасы +18⁰С шегінде, ал жазғы кезеңде ауа қозғалысының жылдамдығы секундына 1-2 м/с болған жағдайда, +22⁰С қамтамасыз етіледі.

Жұмыс орындарында шығатын ыстық будан және газдан қорғау үшін тыныс алу аймағы деңгейінде ауа себезгісі ұйымдастырылады. Қысқы уақытта ауа қозғалысының жылдамдығы сек 0,5-1,0 метр (бұдан әрі - м/с) болған жағдайда, душтау ауасының температурасы +18⁰С шегінде, ал жазғы кезеңде ауа қозғалысының жылдамдығы секундына 1-2 м/с болған жағдайда, +22⁰С қамтамасыз етіледі.

Ауаның екпінді қозғалысы - Жердің айналып тұруы жағдайында, бар градиенті нөлге тең болған кезде ауаның деңгей беті бойынша қозғалуы. Бүл кезде жер айналуының ауытқытушы күші сыртқа тепкіш күшпен теңеседі. Ауаның екпінді қозғалысы қисық сызыкты антициклоңды траектория бойынша пайда болады (Солтүстік жарты шарда сағат тілініңжүрісі бойынша).

12. Сору саңылауларында ауа қозғалысы кезіндегі жалпы тәуелділік.

Ауаның қозғалыс жылдамдығы секундтағы метрмен (м/с) белгіленеді және АСО-3 типті табақшалы және қанатты динамикалық және статикалық анемометрлермен, сондай ақ цилиндрлі және шартәрізді резервуарлы кататермометрлермен өлшенеді. Анемометрлер динамикалық және статикалық болады. Бірінші ауаның қозғалыс жылдамдығын айналым саны бойынша, ал екінші –тақта немесе шардың ауытқуы бойынша анықтайды. Ауаның қозғалыс жылдамдығын өлшер алдында құрал тілінің көрсеткішін жазып алады да, тілшесі тежелген құралды зерттеу орынына орналастырып, анемометрді 1-2 минут құрғақ жүріске салады, содан кейін есептеуішті қосып, уақытты белгілейді. 100 секунд өте салысымен есептегішті өшіріп, тілше көрсеткішін жазып алады. Айырманы 100 ге бөледі де ауа қозғалысы жылдамдығын табады (м/с).

Анемометрлермен ауаның үлкен қозғалыс жылдамдығын өлшейді, ал 0,5 м/с төмен жылдамдықтарды кататермометрмен өлшейді. Кататермометрмен сондай ақ 1см^2. милликалориямен белгіленетін ауаның салқындатқыш күшін анықтайды. 

Кез келген нүктедегі тыныштық қүй сүйықтық қысымын алсақ та, оны гидростатиканың негізгі теқдеуімен анықтаймыз:

р=р₀+үһ,

мүнда: р-абсолюттік (толық) гидростатикалық қысым;

р_о-еркін жатқан сүйықтық үстіндегі қысым; ү-сүйықтықтың меншікті салмағы;

һ-қаралатын нүктедегі сұйықтық баганының биіктігі.

Ауа атмосфера қысымынан, келісілген нольден бастап қысымды санаймыз.

Артық қысым деп - абсолютті қысымның, атмосфераның қысымнан артық болғанда айтамыз:

р_и=р – ра

Атмосфера қысымына, қысым жетпесе оны - вакуумды қысым дейміз. Қысымды өлшеуші құралдар:

1. Атмосфералық қысымды өлшеуші құрал-барометрлер.

2. Артық р мен вакуумды р өлшеуші құралдар.

Артық р өлшейді- манометрмен, вакуумды р өлшеуші- вакуумметр дейміз. Ал егер артық р мен вакуумды р бірге өлшесе, оны мановакуумметр дейміз.

3. Қысымдардың айырмашылығын өлшейтін құралды- салыстырмалыманометр дейміз.

4. Аз өлшемдегі артық р мен вакуумды р өлшейтін қүрамды-микроманометр дейміз.