25. Борттық сорғыштар, борттық сорғыштардың есептеулері. Шеңберлік сорғыштар.
Жабдықтардын технология шартынан немесе габариттар бойынша сорып шығаратын шкафтарды немесе басқа толык жабқыштарды орналастыруға шама болмаса, ванналардын бетинен зиянды заттарды алу ұшін бортты сорғыштармен пайдаланады. Ондай жағдайға, мысалы галваникалық және дақты кетіру цехтары жатады.
а) шетті (қарапайым) сорғыш; б) аударылған сорғыш; в) сорғыш ұрлеумен.
Борттық сорғылар көбінесе гальваникалық процессі жүргенде қолданылады.Бір бортты сорғылар онда сору саңылаулары ваннаның ұзын бір жағының бір бойында орналасады.Екі бортты сорғылар қарама-қарсы екі жағында орналасады.Ал үштігі бұрыштық екі көршілес жағында орналасады.Борттық сорғыларды қарапайым деп атайды.Бір бортты сорғыларды ванна ені 600 мм болған кезде қолданылады.Екі бортты сорғыштар ені 0,6-1,5м аралығында қолданылады.Ал енді 1,5 тен көп болғанда қайта үрлеумен борттық сорғыштар түрі қолданылады.
Бортты сорғыштарды орналастырғанда ауаның шыгысын номограмма арқылы анықтауға болады. Ауаның алгашқы сорғыш жылдамдығын құрастырады υ=0,2 м/сек, ваннаның габаритына байланысты. Есептеу мөлшері 1500-ден 5000 мі/ сағ. дейін 1 мІ ерітіндінің айналы айдынынына, зиянды концентрациясына және температурасына байланысты. Үрлеуге арналған ауа көлемі келесі формуламен анықталады:
L=300 КВІ ℓ, мі/ сағ (4.6)
Мұнда В және ℓ - ваннанын ені және ұзындығы, м.; К -
коэффициент, ваннадағы ерітіндінін температурасын білдіретін. К мағнасы алынады: tер = 20ә - 0,5
tер = 40ә - 0,75
tер = 60ә - 0,85
tер = 70ә -95ә- 1
Онда ауа көлемі бортты сорғышпен шығарылатын
L=6 Lсд , мі/ сағ. (4.7)
Үрлеу санлау биіктігі ваннаның еніне байланысты алынады h= 0,0125В 6мм кем болмау керек.
Бортың санлауының биіктігі 0,2 В болып алынады. Санлаудағы үрлеу ауаның орташа жылдамдығы υүр=6,67 К м/сек тен, 12м /сек көп болмау керек; сорғыш борттын санлауында υс= 2,5 КВ м/сек.
Дөңгелек сорғылар – пеш ,ванна периметрі бойынша орналасқан саңылаулы ауа қабылдағыштан тұрады.Тартатын саңылаулардың бірдей өлшемі кезінде тереңдетілген ж/е экранмен қамтылған сорғылар,қарапайым сорғылармен салыстырғанда әкетілетін ауаның аз шығынында зиянды бөлінулерді әкетуді қамтамасыз етеді.Тік конструкциялық бірдей габрид кезінде (Г) = В , Г = В + nэкран
Жылу арынының әсеріндегі аэрация
Егер де 1 және 2 саңылауы бар ғимарат қабырғасын қарастырар болсақ:бөлме ішінің темп.сыртқы ауа темп.-на қарағанда жоғары деп есептейміз: Pішкі < Pсыртқы . Тығыздық тың бірдей болмауы салдарынан гравитациялық арын туындайды. Осы арқылы төменгі саңылау арқылы ішке кіреді, жоғарғы саңылау арқ.сыртқа шығады.
Егер гимараттын ішіндегі температура tіш сыртқы tс
температурадан жоғары болса, онда байқаудан көрсетілген төменгі1-ші тесіктен бөлмеге ауа кіріп,ал жөғарғы 2-ші тесіктен бөлмеден сыртқа шығады. Оған осындай түсінік бар,сыртқы және ішкі қысымның айырмашылығы пайда болады(неғұрлым сыртқы ауыр ауа ғимараттқа кіре, тығыз жылы ішкі ауаны шығарады).Тесіктерде ауа жылжу бағыты(«төменнен жөғары») көрсетеді,бөлмедегі төмен зонадағы қысым сыртқыдан азырақ, ал жоғарыда, керсінше көбірек сырткыдан. Сондықтан шектелген Н биіктікте 0-0 тен қысымды жазықтык болу тиісті(нейтральді зона) ондағы бөлменің ішіндегі қысым сыртағыдай, ал қысым айырмашылығы ол жазықтықта 0-ға тен болады. Егер сол жазықтықта гимараттын сыртқы қабырғасында тесік тессе, онда ауа жылжуы байқалмайды. 0-0 жазықтықтағы қысымды Р әріппен белгілейміз.
Бейтарап жазықтың : 1-ші саңылау орталығына Н1 – биіктікте ішкі асқын қысым 0-ге тең, сонда осы саңылаудың орталық жазықтығындағы ішкі а.қ.
Р1а.қ.=0-H1*Δp*g
Осыған сәйкес 1-ші саңылау жазықтығына сырттан қысым ішкі бөлменің қысымынан g*H1*Δp шамасына үлкен болады және 1-ші саңылауды ауаның динамикалық қысымына тең болады.
2-ші саңылаудың орталық жазықтығындағы ішкі асқын қысым келесіне тең:
Р2а.қ.=0+H2*Δp*g
Қысымдардың айырмашылығы ∆ Р2 және ∆ Р1 ауаның1-ші тесік арқылы өткендегі кедергісін жеңуге, және2-ші тесік арқылы шығуына жұмсалады. Бұл қысымдардың айырмашылықтарының мөлшері бейтарап зоналардың орналасу биіктігіне байланысты.