2.Үндестік заңы (сингормонизм заңы)

Сөз ішіндегі дыбыстардың бір-бірімен үндесіп, дұрыс айтылуы. Үндестік заңының екі түрі бар: буын үндестігі және дыбыс үндестігі. Буын үндестігі сөз – ішіндегі дауысты дыбыстырдың не жуан, не жіңішке болып үндесуі. Мысалы: терезе, сыныпта. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар:

1) Көмектес септік жалғаулары: баламен

2) -Нікі, -тікі, -дікі жұрнақтары: баланікі

3) -Хана, -кер, -гер жұрнақтары: емхана

Дыбыс үндестігі-екі дыбыстыңбір-біріне ықпал етуі. Мысалы: кітап- кітабы, ашса, Кенесбек.

3. « Халық»-тәуелде Билет № 3

1.Ежелгі қалалар. (монолог)

Қазақ жерінде ежелгі қалалар көп болған. Ежелгі қалалардың бірі – Түркістан қаласы. Ол Оңтүстік Қазақстан облысында Шымкент қаласынан 225 шақырым жерінде орналасқан. Бұл қала ертеде Шабғар, кейін Йассы деп аталған. Қалада Ахмет Йассауи кесенесі бар.

VI-VIII ғасырда Отырар қаласы болған. Ол алғашқы кезде Фараб деп аталған. Мұнда атақты философ Әл-Фараби туған.

Ұлы Жібек Жолы бойындағы ірі қалалардың бірі – Тараз қаласы. Мұнда Айша Биби кесенесі және Бабаджа қатын кесенесі орналасқан. Қазір Түркістан және Тараз қалалары сақталған. Түркістан қаласы екінші Мекке деп аталады. Мұсылман халқынын бас иер мекені.

2.Тәуелдік жалғау- заттың біреуге, не бір нәрсеге меншіктік екенін білдіреді.

Менің -м -ым -ім Сенің -ң -ың -ің Сіздің -ңыз –ңіз -ыңыз -іңіз Оның -сы –сі –ы -і

Біздің -мыз -міз -ымыз -іміз Сендердің К. ж. + -ың -ің Сіздердің К. ж. + -ыңыз -іңіз Олардың К. ж. + -ы -і

Жіктік жалғау жалғанған сөзіне даралану, салыстыру мағынасын береді. Ж. ж. етістіктерге және адамға байланысты Зат есім, Сын есім, Сан есім, Есімдіктерге жалғанады.

Мен – мын, -мін, -бын, -бін, -пын, -пін

Сен - сың, -сің

Сіз -сіз, -сыз

Ол ___

Біз - міз, -мыз, -біз, -быз, -пыз, -піз

Сендер – сыңдар,- сіңдер

Сіздер – сыздер,- сіздер

Олар ___

Мысалы: Мен оқушымын, сен ..... ...........

3.«Ғалым»-жіктеу Билет №4

1. Мемлекеттік рәміздер (диалог)

Қазақстан Республикасынын мемлекеттік рәміздері ту, елтанба, әнұран.

Мемлекеттік рәміздер 1992 жылы қабылданды.Мемлекеттік тудың авторы Шәкен Ниязбеков.Тудың түсі көк, бостандықтың белгісі.Тудың ортасында қыран кұс, алтын күн, сол жағында ұлттық өрнек бейнеленген.Тудың ені бір метр, ұзындығы екі метр.Елтаңбаның авторлары Жандарбек Мәлібеков және Шота Уәлиханов.Елтаңбада шаңырақ, жұлдыз, екі пырақ, «Қазақстан» жазуы бейнеленген.Шаңырақ біздің ортақ үйімізді – Қазақстанды білдіреді.Жаңа әнұран 2006 жылы қабылданды, сөзін жазғандар: Нұрсұлтан Назарбаев және Жүмекен Нәжимеденов, музыканың авторы Шәмші Қалдаяқов.Әр Қазақстанның азаматы мемлекеттік рәміздерді қастерлеу керек.