9.Үзіліссіз дискретті арна және кеңейтілген дискретті арна түсініктерінің анықтамалары мен олардың сипаттамалары.

Электор байланыс арнасы –қоректену көзінен алушыға дейінгі кезеңдегі абоненттік құрыдғыларды қосуды қамтамасыз ететін сигналдарды таратылу орталары мен техникалық құрылғылардың жиынтығы. Дискретті арналарды тарату үшін жиілікпен және уақытпен бөлуі бар тарату жүйелерінде құралатын байланыс арналары және сымдық линиялардың физикалық тізбектелері пайдаланады. Кіріске үзіліссіз келіп түссе шығысынана да сондай үзіліссіз сигнал алынатын болса мұндай арналар үзіліссі д. А. Олар дискретті арналар құрамына кіреді өткізу жолағы 0,3 ; 3,4 кГЦ болатын байланыстың стандартты телефондық арналары, өткізу жолағы60...108 стандартты кең жолақты арналар, физикалық тізбектер, және т.б. үзіліссіз араналар жатады. Үзіліссіз арналар шығысында Гаустық бөгеуілдер болады, мұндай бөгеуілдерге жылулық шу жатады. Бұл бөгеуілдер жойылмайтын бөгеуілдр. Импульсті g(t,t-x)- сипаттамасы және аддетивті Гаустық ξ(t)-бөгеуілденр көзі бар үзіліссіз арнаның үлгісі 5,1-суретте келтірілген Аддитивты шуылы бар сызықты арнаның үлгісі 

Кеңейтілген ДА

Дисаретті арна сикунд ішінде бит санымен өлшенетін бит/с ақпарат беру жылдамдығымен сипатталады. ДА басқа сипаттамасы бодпен өлшенетін жылдамдағы болып келеді, ол 1 сек берілетін бірлік элементтің санымен анықталады. Мәліметтер тарату техникасында телеграфтық жылд. деген термині онына модул. жылд. термині қолданылады. Берілген шарттағы арна б-ша ақпарат беру жылдамдығының масималды мүмкін болатын мәні арнаның өтімділік қабілеттілігі д а.

Дискретті арналардың синхронды ж/е ассинхронды түрлері болады. Синхронды ДА бірлік элемент қатаң анықталған уақыт мезеттерінде енгізіледі. Бұл арналар изохрондв сигналдарды таратту үшін тағайындалған. Ассинхронды арна бойынша кез келген изохронда ж/е анизохронды таратуға болады сондықтан мұндай арналар мөлдір немесе кодтты тәуелсіз деген аталымға ие болды.

10. Синхронды және асинхронды да түсінігінің анықтамасы. Да–ның анизохронды сигналын синхронды да – мен орайластырудың ерекшелiктерi.

ДХБ жүйесіндегі берудегі артықшылығын алып тастау есебін кодер көзі орындайды , ал қабылдаған хабарды қалпына келтіруді –декодер көзі д.а.Кодер ж/е декодер арнасын үзіліссіз байланыс арнасымен сәйкестендіру мақсатында реже бойынша беру ж/е қабылдауға қосылатын, сигнал түрлендіргіш құрылғысы СТҚ пайдаланылады.Жеке жағдайларда –ол модулятор ж/е демодулятор д.а.СТҚ байланыс арнасымен бірігіп ДА шығады,яғни тек қана дискретті сигналды беру үшін арналған.ДА синхронды ж/е асинхронды деп ажыратуға болады.Егер олардың сәкес мәнді сәттерінде анықталатын керекті өзара фазалық байланыс синхронды ,ал сигналдардың тактілі жиіліктері тең болмаса асинхронды д.а.Синхронды ДА әрбір бірлік элемент қатаң анықталған уақыт сәтінде енгізіледі.Бұлар тек қана изохронды сигналды беру шін арналған арналар. Асинхронды арна бойымен түрлі сигналдарды беруге болады.Мұндай арналар мөлдір н/е кодатәуелсіз д.а.Ал синхронды арналар мөлдір н/е кодатәуелді болып келеді.

11. Стаффинг әдiсi. Изохронды сигналдарды синхронды арнамен беру үшін бірлік элементтер-ң түсу жылдамдығын синхронды тактілі ипульсінен кіші н/е тең болуы к/к. Тең жағдайда В_и =B_с тек қана бірарнаны беруді ұйымдастыра аламыз.N арна құру үшін шартын қамтамасыз ету к/к. Қарастырылған анизохронды құрылымды хабарды синхронды арнаны изохронды құрылымды сигналдарға да қолданамыз.Олар синхронды арнаны эффективті қолдануға мүмкіндік береді.Сондықтан бірлік элем-р түсінің тұрақты жылдамдығымен В_и сипатталатын, ақпаратты изохронды сигналдың белгілі құрылымында қолданатын келістіру кең тарады.Белгілі тәсілдердің арасынан көп қолданыс тапқан стаффинг тәсілі д.а.(вставка тәсілі).Біржақты , өз кезегінде ол + «стаффинг» ж/е «стаффинг», екі жақты (+«стаффинг») мұнда синхронды арнаның беру тізбегі ж/е тактілі тізбек көрсетілген.Кез келген ₀ моментінде берілетін сигнал мен тактілі тізбек мәндік мезеті бірдей болсын. болғандықтан , тізбектер арасындағы фаза үйлеспеуі қайбір уақытта тізбек-ң біртакті мәніне жетеді.Егер хабардың әрбір а элементіне сәйкесінше тактілі тізбектің бір б элементін қойсақ, онда Т уақыты

м езетінде соңғысында бір элемент артық шығады.Бұл артық элемент-ң дұрыс қабылданып ,оқылуын қамтамасыз ету үшін ,қабылдауда арнайы қосымша арнамен берілетін ,арнайы кодалық комбинациямен тиым салынады. кезінде «-стаффинг» тәсілін қолданылады. Бұл жағдайда «артық» элемент берілетін хабарда түзіледі,ол арнайықосымша арнамен беріледі. таңдау кезінде жылдамдықтың тұрақсыздығына байланысты ,ВиВс н/е Ви Вс болатын жағдай-р туады.Қалыптасқан шарттарына байланысты (+«стаффинг») ж/е -«стаффинг» тәсілдері қолданылады. Осыдан екіжақты стаффинг аты шыққан.

Стаффинг әдiсi

а-шығу көзінің тізбектілігі;

б- Ви=3/4 Вс кезіндегі арнадағы тізбектілік;

12. Жадысыз ДА, жадылы арна, дискреттi симмитриялы арна.

Жадысыз ДА.Егер, кезкелген мезетте ДА-ның шығысындағы таңбаның пайда болу ықтималдығы ,кірістегі ж/е шығыстағы таңбалардың барлық жұптары үшін ,арнаның кірісіндегі таңбдан тәуелді болатын болса,онда мұндай арна жадысыз арна деп аталады.Екілік симмиетриялық арна жадысыз дискретті арна-ң мысалы болып табылады.Крісінде қандайда бір бекітілген q ықтималдығы болатын а тізбектілігінің әрбір әрбір таңбасы арнаның шығысында р_қат =p(1/0)=p(0/1)-1-q ықтималдылықпен дұрыс өндіріледі ЕСА үшін ,кірістегі берілген тізбектілік кезінде , шығысында таңбалардың кез келген тізбектілігін алудың ықтималдығы оңай есептелінеді.

Мыс:3 ұзындықты тізбектілік үшін ықтималдылық келесідей болады:

p(000/001)=qq(1-q)=q² р_қат

Жадысы бар арна. Шығыстық тізбектіліктің әрбір символдан , сонымен бірге өтіп кеткен алдыңғы кірістік ж/е шығыстық таңбалардан тәуелді болатын арна Жадысы бар арна д.а.Байланым арнасының өткізу жолағын шектеуден туындайтын таңба аралық интерференция, жадының п.б. себептерінің бірі болып табылады. Жадысы бар арналар келесі 2 түрге бөледі:кіріс б/ша жадысы бар арна ж/е шығыс б/ша жадысы бар арна.Егер шығыстың таңба кірістік а_{i ,} а_{i -1,......,} а_{i –k} таңбаларынан статистикалық тәуелді болатын болса, мұндай арна кіріс б/ша жадысы бар арна д.а.

р( а_{i /}а_{i ,} а_{i -1,} а_{i -2......,})i=1,0,1,2….түріндегі өтпелік ықтим-мен сипатталады.

13 ДА-ның Марков моделi, Гильберт моделi.

Марков моделі ДК.Каналдың күйін әрбір каналдағы қателіктер ықтималдығынан анықтауға болады.Қателіктер ықтималдығының өзгеруін физикалық себептермен байланыстыруға болады-үзілістердің пайда болуымен, имулстік бөгеуілдер, замираний және т.б. Мұндай каналды Л қосылыстарының өтпелі ықтималдықтарының түрі /?(а,,с(/а^с^)^ е L, мұндағы L канал күйінің көпшілік саны.

С күйі мен щ символының арасында статистикалық тәуелсіздік бар деп елестесек (егер щ мен оның алдындағы сг 7 күйі белгілі болса):

Осы жағдайда канал күйінің өтпелі ықтималдықтарын жазу керек канал күйінің әрбір символы үшін. Осылайша, каналдың шеткі көпшілік күйлері, уақыттан тәуелсіз қателіктер ықтималдықтары бар. Әрбір күйде қателіктер тәуелсіз тұрақты ықтималдвқпен пайда болады. Күйлер тізбегі Марковтың жай тізбегі болып табылады. Марковтың жай тізбегі кездейсоқ жүйелілік деп аталады, Жағдайда соналары күйінің өтпелі ықтималдықтарын жазу керек каналы күйінің әрбір каналы символдар Осылайша үшін . , каналдың шеткі көпшілік күйлері , уақыттан тәуелсіз қателіктер ықтималдықтары бар . Әрбір күйде қателіктер тәуелсіз тұрақты ықтималдвқпен пайда болады . Марковтың жай тізбегі кездейсоқ жүйелілік деп аталады Күйлер тізбегі Марковтың жай тізбегі болып табылады, ықтималдық ананы немесе i - тыйда басқа күй-жағдайлар уақыттардың кезеңі си (i-I) күй-жағдаймен толық анықталады кезең .Мұндай каналдың эквиваленттік схемасы 3.10 суретте көрсетілген.

3.10-суретте Марков тізбектерінің негізінде дискретті симметриялы каналдың эквивалентті сұлбасы көрсетілген.

Мұндай моделдердің артылықшылығы, үлкен жадыны аз күйлермен суреттеуге болады. Күйлер санын өсіріп, нақты каналды дәлірек суреттеуге болады. Бірақ есептеу қиындығы күйлер санының өсуімен қиындай береді.

Гильберт моделі. Гильберт ұсынған ең қарапайым математикалық апаратта Марков тізбектерін қолдануға негізделген модель. Бірқ моделді қолдану қиындығы күйлердің саны өсуімен қиындай түседі.Сонымен арна екі күйде болады: 1-жаксы, 2-жаман күйде. 1-ші күй қателіктің жоқтығын сипаттайды, ал 2-ші күй рОш(2) ықтималдылығымен қателік табылады.

Сурет 3.11 Гильберт моделінің дискретті симетриялы өту диаграммалары